دعای روز بیست وپنجم ماه رمضان
اللّهمّ اجْعَلْنی فیهِ محبّاً لأوْلیائِکَ، و مُعادیاً لأعْدائِکَ، مُسْتَنّاً بِسُنّةِ خاتَمِ انْبیائِکَ، یا عاصِمَ قُلوبِ النّبیین
خدایا قرار بده در این روز دوست دوستانت، و دشمن دشمنانت، و پیرو راه و روش خاتم پیغمبرانت، ای نگهدار دل‌های پیامبران
 شرح فرازهای دعا
اللهم اجعلنی فیه محبا لاولیاءک و معادیا لاعداءک
حدیث است که به حقیقت ایمان نمی‌رسید مگر آنکه نزدیک‌ترین خویشان خود را برای خدا دوست نداشته باشید، چون متدین نیست و دورترین افراد را برای اینکه متدین است، دوست داشته باشید.
 
امام باقر (علیه السلام) به شخصی فرمودند: «اگر اراده کردی که بفهمی بهشتی و یا جهنمی هستی، به قلبت مراجعه کن، اگر دیدی اهل طاعت را دوست داری، اهل بهشت و اگر اهل گناه را دوست داری، اهل جهنم هستی و انسان در قیامت با کسی که او را دوست دارد، محشور می‌شود.»
 اولیاء الله
همان‌طور که در آیات و روایات موجود می‌باشد اولیاء خداوند همان یاران و بندگان مخلص خداوند هستند که هیچ گاه از فرمان خداوند و رسولش سرپیچی ننمودند، شاید سوال شود اولیاء شامل چه کسانی می‌شود؟ که در جواب باید گفته می‌شود که انبیاء، ائمه معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) و شهدای در راه خدا و تمام عبادلله المخلصین جزو اولیای خداوند می‌باشند اما از نظر رتبه و مقام با هم متفاوتند، به طور مثال: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) یکی از اولیای خداوند می‌باشد، اما رتبه و مقام ایشان در پیشگاه ذات اقدس احدیت مقام نبوت و رساندن رسالت است به طوری که خداوند (عزوجل) در قرآن خطاب به رسول مکرم اسلام می‌فرماید: ”قل ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله و یغفرلکم ذنوبکم والله غفور رحیم”‌یعنی ”بگو (ای پیغمبر) اگر خدا را دوست می‌دارید، مرا پیروی کنید که خدا شما را دوست می‌دارد و گناه شما را می‌بخشد که خداوند آمرزنده و مهربان است”‌ چرا که ”لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه...”‌ یعنی ”قطعاً برای شما در (اقتدا) به رسول خدا سرمشقی نیکو است”‌ و این را هم می‌دانیم که تمام انبیای الهی از اولیاءالله می‌باشند اما از نظر رتبه خداوند در قرآن می‌فرماید: ”تلک الرسل فضلنا بعضهم علی بعض منهم من کلام الله و رفع بعضهم درجات”‌ یعنی ”این پیغمبران را برخی بر بعضی برتری و فضیلت دادیم، برخی با خدا سخن گفته و بعضی مقام رفیع یافته”‌.
 اولیاء الشیطان یا اعداء الله
برای آنکه بدانیم اعداء الله چه کسانی هستند باید اشاره کنیم به شیطان رانده شده از درگاه حق که از زمان خلقت حضرت آدم ابوالبشر (علیه‌السلام) شیطان تنها کسی بود که به نافرمانی از ذات اقدس الهی اراده نموده و با تکبر و غرور خود به سرمنشأ دشمنی با خداوند معروف گردید، اما این نکته لازم است که در اینجا بیان گردد و آن این است که ذات اقدس ربوبیت دارای مقامی است که هیچ موجودی نمی‌تواند در برابر او به دشمنی برخیزد بلکه خداوند برای امتحان و رتبه بندی مخلوقاتش آن هم برای آنکه خود مخلوقات درک کنند که ظرفیت آنان در چه حد است و در چه رتبه و مقامی باید قرار بگیرند امتحان را قرار داد و کسانی که از این امتحانات که به دستورات و قضا و قدر الهی می‌باشد با موفقیت بگذرند آن هنگام است که نزد خداوند اجر و قربی دارند ولی اگر خلاف آن صورت پذیرد آنگاه است که نزد خداوند جایگاهی نخواهند داشت و یکی از کسانی که در امتحان همه چیز خود را از دست داد ابلیس یا همان شیطان معروف است که همه جا سرک می‌کشد و در قرآن از او به دشمن بزرگ انسان تعبیر گردیده است : ”انه لکم عدو مبین یعنی ”همانا شیطان برای شما دشمنی آشکار است”‌ که خداوند (عزوجل) امر فرموده است که از او یعنی شیطان تبعیت نکنید ”ولا تتبعوا خطوات الشیطان و (از) وسوسه‌های شیطان پیروی نکنید”‌ چرا که او ”یخرجونهم من النور الی الظلمات یعنی خارج می‌کند ایشان را از نور به سوی تاریکی”‌ و چون وسوسه‌های شیطانی بر خلاف سعادت و رستگاری انسان‌هاست و خداوند می‌خواهد تمام انسان‌ها مسیر سعادت و رستگاری را بپیمایند، پس در اینجاست که شیطان به دشمن خداوند معروف است و همان‌طور که می‌دانیم شیطان هم برای خود یاران و پیروانی دارد که به وسیله آن‌ها وسوسه‌ها و خطوات خود را به نسل آدم ابوالبشر و جنیان تلقین می‌کند . چنانچه خداوند در قرآن می‌فرماید: ”‌وان الشیاطین لیوحون الی اولیاءهم یعنی ”به درستی که شیاطین (جن و انس) سخت به دوستان و پیروان خود وسوسه کنند تا با شما به جدال و منازعه برخیزند”‌
 مستنا بسنه خاتم انبیاءک یا عاصم قلوب النبیین
سنت شکنی‌های آخرالزمان؛ در این قسمت از این دعا از خداوند خواستاریم که ما را توفیق دهد تا از راه و روش پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) که به سنت تعبیر گردیده است پیروی کنیم چرا که امروزه مشاهده می‌شود چقدر سنت‌های پیامبر گرامی اسلام مظلوم واقع شده است و کسی اهمیت زیادی بر این سنت‌ها قائل نیست، شاید گفته شود که مثالی بیاورد تا روشن گردد، ما هم می‌گوییم مثال بارز آن ازدواج است که صراحتاً پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ”‌النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منییعنی : ازدواج سنت من است پس هر کس از آن دوری گزیند و روی گردان شود، از من نیست”‌ اما امروزه می‌بینیم که با غلوهای زبانی و بادهای اندرونی بعضی‌ها خود را مدرنیته نشان داده و سنتی را که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) بر اساس خواست خداوند پایه گذارده‌اند با وسوسه‌های شیطانی زیر پا گذاشته و با سخت گیری‌های بیجا و غیر عقلانی آن سنت نیکو را مانند یک هیولای وحشتناک جلوه گر نموده‌اند.
 
آن هم سنتی را که امام زین‌العابدین علیه‌السلام هنگامی که بر سفره طعام بودند استخوانی را که اندکی گوشت داشت برداشتند و فرمودند: ”پس از توافق دختر و پسر برای ازدواج، این امر به اندازه پاک کردن باقی‌مانده گوشت از این استخوان است”‌ یعنی به قدری ازدواج باید آسان صورت پذیرد که هیچ دختر و پسری بدون همسر نباشند. اما متأسفانه با این سنت شکنی‌ها، بلاهای خانمان سوزی که بر سر جوانان می‌آید مشاهده می‌گردد که ما در این روز از خداوند خواستاریم که ما را پیرو واقعی سنت‌های رسول اکرم اسلام قرار دهد.
 نماز شب بیست و ششم ماه رمضان (وسائل الشیعه)
رَوَى عَنْ الامام عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِب علیه السلامأَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ فَضْلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَنْ فَضْلِ الصَّلَاةِ فِیهِ فَقَالَ مَنْ صَلَّى فِی اللَّیْلَةِ سِتٍّ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ- ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ (یقرأ فی کل رکعة بعد الحمد «قل هو اللّه أحد» مائة مرة) فُتِّحَتْ لَهُ سَبْعُ سَمَاوَاتٍ‏ وَ اسْتُجِیبَ لَهُ الدُّعَاءُ مَعَ مَا لَهُ عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْمَزِید
از امام علی علیه السلام روایت شده است: که از فضایل ماه رمضان فضایل نماز در آن از ایشان سوال شد. ایشان فرمودند هر کس در شب بیست و ششم ماه رمضان هشت رکعت نماز (بخواند در هر رکعت بعد از حمد صد مرتبه توحید) خداوند هفت آسمان را برای او می گشاید و دعایش را مستجاب می‌کند همراه با آنچه که برای او نزد خدا بیشتر است.
 توصیه معنوی
حضرت امام خمینی ( رحمه الله) درباره نماز و عبادت در ماه مبارک رمضان می‌فرمایند:
« و شهرالقیام ». قیام یعنی ایستادن. در زبان عربی در مورد نماز شب می‌گویند: شخص به آن قیام کرد. شب را وقتی به نماز گذراند می‌گویند « قام لیله »، یعنی « صلّی فی تمام اللیل الصلاه»، یعنی در تمام شب نماز خواند. اگر روز نماز بخواند نمی‌گویند «قام نهاره»، چون روز برای بیداری و حرکت است ولی شب ضد حرکت است، برای خوابیدن است لذا قیام ضد خصوصیات شب است. پس اگر کسی در شب برخیزد می‌گوییم شب زنده داری کرد. روز همه بیدارند، نمی‌گوییم روز زنده داری کرد، چون روز برای حرکت و قیام است. بنابراین این ماه، ماه قیام است. در حدیث آمده است: « من قام رمضان ایماناً و احتساباً غُفِر له ما تقدّم من ذنبه »[1]، کسیکه به ماه رمضان با اعتقاد و برای خدا قیام کرد، گناهان گذشته اش آمرزیده می‌شود.
 
مراد از قیام ماه رمضان یکی این است که شب‌های ماه رمضان را به نماز و عبادت پرداخت. همچنین می‌فرماید: « و من قام لیله القدر ایماناً و احتساباً غفر الله ما تقدم من ذنبه و ما تأخر »[2] کسی که به شب قدر قیام کرد، که گناهانش آمرزیده می‌شود. یعنی شب زنده داری کرد، اطاعت و عبادت کرد و مهم تر از همه در آن شب نماز خواند، حال چه نماز اصطلاحی و چه نمازی که توجه به خدا است. لذا نماز شب را برایش لفظ قیام گفته اند همان طور که اشاره کردیم.
 
احتمال دیگر این که ماه رمضان، ماه قیام گفته شده است. چون در آن یکی قیام به عبادت و قیام به اطاعت خدا در طول روز است. هیچ ماه دیگری از ماه‌های سال این گونه نیست که انسان به طور پیوسته ساعت‌ها در عبادت باشد، اما در ماه رمضان از طلوع فجر تا غروب آفتاب 12 الی 16 ساعت و بیشتر در عبادت هستید. مواقع دیگر چند دقیقه نماز می‌خوانیم بقیه اوقات در حال عبادت نیستیم. اما در ماه رمضان ساعات متوالی در حال عبادت هستید و این قیام است، قیام به عبادت و اطاعت، این در مواقع دیگر نیست و اختصاص به ماه رمضان دارد.
 
برخی مراد از شهر قیام را به دلیل کثرت نمازهای مستحبی در این ماه دانسته اند. از جمله این‌ها هزار رکعت نوافل در شب های ماه رمضان است غیر از 24 رکعت نوافل یومیه. به این صورت که 20 روز اول ماه رمضان هر شب 20 رکعت، شب نوزدهم صد رکعت می‌شود، می‌شود 500 رکعت و ده شب آخر هر شب سی رکعت، شب 21 و 23 هم صد رکعت اضافه می شود 500 رکعت. چند نحوه دیگر هم گفته شده. هزار رکعت نافله دارد، که در هیچ ماه دیگری به این صورت نقل نشده است. لذا به خاطر کثرت نماز در آن گفته اند، این ماه، شهر قیام است. پس یکی به خاطر قیام به اطاعت و عبادت خداست، مخصوصاً همان روزه و یکی قیام به نماز، در شب‌های ماه رمضان و نمازهای متعدد و کلاً قیام به دعاها و اذکار، پس شهر قیام است، شهر برخاستن برای خدا و اطاعت و بندگی اوست، شهر رسیدن به حال نیازمندان است، این‌ها همه مصادیق قیام است.
 
پی‌نوشت‌ها:
[1] الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف، جلد 2، صفحه 454
[2] مستدرک الوسائل، جلد 7، صفحه 458 از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله و سلم)
 
منابع:
1. جامعة المصطفی / شرح دعای روز بیست و چهارم ماه مبارک رمضان
2. سایت اهل البیت علیهم السلام / نماز شب بیت و پنجم ماه رمضان
3. پرتال امام خمینی(رحمه الله)/ ماه رمضان؛ ماه قیام و نزول قرآن