یکی از مواردی که روزه داران با ان مواجه می شوند، بوی ناخوشایند دهان هنگام روزه است. مشکل بوی بد دهان یکی از معضلاتی است که حدود ۳۰ درصد جمعیت جهان با ان مواجه هستند و علاوه بر خود فرد، افراد دیگر را نیز درگیر می کند. ماه رمضان و روزه داری برای مسلمانان ادابی دارد که این ماه را از دیگر ماه ها متفاوت می سازد. همچنین در این ماه رعایت بایدها و نبایدهای تغذیه ای در افطار و سحر لازم است، اما یکی از مواردی که روزه داران با ان مواجه می شوند، بوی ناخوشایند دهان هنگام روزه است. مشکل بوی بد دهان یکی از معضلاتی است که حدود ۳۰ درصد جمعیت جهان با ان مواجه هستند و علاوه بر خود فرد، افراد دیگر را نیز درگیر می کند. در ایامی مثل ماه رمضان، رعایت بیشتر نکات تغذیه ای و بهداشتی علاوه بر کمک به سلامت فرد در طول روزه داری، از بوی بد دهان نیز جلوگیری می کند. بوی بد دهان می تواند از دهان، دندان، معده یا حتی سینوزیت ها ناشی شود. این مشکل در برخی افراد موقتی است و در برخی دیگر حالت مزمن پیدا می کند. اگر این بوی بد بر اثر مواد غذایی به وجود امده باشد، می توان با رعایت بهداشت دهان بسادگی جلوی ان را گرفت، اما رفع بوی بد دهان هنگامی که ناشی از مشکلات داخلی است براحتی از بین نمی رود.

بهداشت دهان و دندان، نخستین گام رفع بوی ناخوشایند
حداقل دو بار مسواک زدن در فاصله افطار تا سحر و نخ دندان کشیدن تا حد زیادی از بروز بوی بد دهان جلوگیری می کند. بهتر است مسواک خود را هر سه ماه یک بار عوض کنید؛ مسواکی که مدت ها استفاده شده است خود عاملی برای ورود باکتری و عفونت داخل دهان است. باکتری هایی که باعث ایجاد بوی بد دهان می شوند در محیط اسیدی به خوبی رشد می کنند، بنابراین شستن دندان ها با جوش شیرین، راهکار طبیعی برای مختل کردن رشد این باکتری هاست. می توان از جوش شیرین یا دهانشویه انتی باکتریال برای از بین بردن جرم ها و باکتری های مزاحم کمک گرفت. جوش شیرین را می توان یک بار در شبانه روز مثل خمیردندان به کمک مسواک استفاده کرد. شست وشوی دهان با قرقره کردن اب نمک نیز باعث می شود علاوه بر دهان، میکروب های احتمالی گلو و لوزه نیز از بین برود. همچنین تمیز کردن زبان با پشت بعضی از مسواک ها که به همین منظور طراحی شده اند نیز می تواند پرزهای زبان را از باکتری ها تمیز کند. در نهایت بهتر است هر چند وقت یک بار به دندانپزشک مراجعه کنید و از سلامت دندان و لثه های خود مطمین شوید.

کدام مواد غذایی را بیشتر مصرف کنیم؟
تغذیه صحیح یکی از عوامل مهم حفظ سلامت است و در صورتی که نکات تغذیه ای بدرستی رعایت شود، همه ارگان های بدن فعالیت خود را بخوبی انجام می دهند. برای پیشگیری از ایجاد بوی بد دهان، استفاده از میوه ها و سبزیجات دارای فیبر یکی از بهترین راهکارهاست. برای مثال خوردن یک سیب در فاصله افطار تا سحر به مرطوب ماندن دهان در طول روز کمک می کند. مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین D مثل زرده تخم مرغ، ماهی، اب پرتقال، ماست و استفاده از میخک، رازیانه و هل که خواص ضدمیکروبی دارند در زمان روزه داری برای حفظ بوی خوش دهان توصیه می شود. علاوه بر این جویدن برگ نعناع، پونه و جعفری تازه، کرفس و خوردن انجیر به خوشبو شدن دهان کمک زیادی می کند. نوشیدن چای سیاه و سبز باکتری های دهانی و ترکیبات سولفوری را کاهش می دهد و دهان را هیدراته نگه می دارد. به همین دلیل نوشیدن چای بدون شیرینی بین افطار تا سحر توصیه می شود. نوشیدن اب و لیموی تازه و نمک همراه پالپ لیمو نیز دهان را خوشبو می کند، بخصوص این مورد بوی بد سیر و پیاز را تا حد زیادی کاهش می دهد.

فضای دهان را همیشه مرطوب نگه دارید
خشکی دهان به دلیل کاهش بزاق ترشح شده رخ می دهد و هنگامی که بزاق کافی در دهان ترشح نشود، مواد غذایی در دهان می ماند و بوی بد ایجاد می کند. ایجاد مشکلاتی برای غدد بزاقی، خوابیدن با دهان باز و مصرف برخی داروها مثل داروهای کاهش فشار خون و داروهایی که برای درمان الرژی ها مصرف می شود، می تواند باعث خشکی دهان و در نتیجه ایجاد تنفس بدبو شود. همچنین سیگار کشیدن به دلیل خشک کردن فضای دهان در تنفس و ایجاد بوی بد تاثیرگذار است.

به طور کلی نوشیدن اب در طول روز خواص بسیاری برای حفظ سلامت بدن دارد. با این حال اهمیت نوشیدن اب به میزان کافی در ماه رمضان چند برابر می شود. دی هیدراته شدن بدن علاوه بر تهدید سلامت، باعث خشکی دهان و بروز بوی ناخوشایند می شود. باکتری ها برای رشد به محیط با اکسیژن کمتر نیاز دارند. همچنین بزاق دهان انزیم های طبیعی دارد که انتی بادی ها را فعال می کند و مصرف اب زیاد می تواند این واکنش ها را کاهش دهد. هیدراته نگه داشتن بدن علاوه بر این که به حفظ سلامت کمک می کند، دهان را همیشه مرطوب نگه می دارد و از بروز بوی ناخوشایند جلوگیری می کند.

عفونت هایی که باعث ایجاد بوی بد دهان می شود
در مواردی که بوی بد دهان مزمن می شود باید راجع به ان با پزشک مشورت شود. هنگامی که از سلامت دهان و دندان و رعایت بهداشت دهان اطمینان پیدا کردید و باز هم احساس ناخوشایندی از بوی دهان داشتید، مشکل را در عوامل دیگر جست وجو کنید. در مواردی بیماری های کلیوی و دیابت کنترل نشده می تواند عامل بوی بد دهان باشد. حساس شدن به بوی غیرعادی دهان و مراجعه به پزشک می تواند در تشخیص سرطان های زودرس مثل سرطان معده و ریه نیز کمک کند. در بیماران کلیوی عملکرد نامناسب کلیه ها روی سیستم تنفسی تاثیر می گذارد. در بیماران دیابتی نیز سطح قند خون ثبات ندارد و به همین دلیل بدن قادر به مبارزه با باکتری هایی که موجب بروز عفونت می شود، نخواهد بود. عفونت های داخلی و خارجی سیستم تنفسی، عفونت های سینوسی، برونشیت مزمن، عفونت لوزه و ترشح مخاط از پشت حلق ممکن است از عوامل ایجاد بوی بد دهان باشد. در بسیاری از موارد هنگام بروز عفونت ها مخاط الوده که در گلو انباشته می شود، بوی بدی را به دهان انتقال می دهد. اختلال رفلاکس معده به مری نیز یکی از رایج ترین علت های داخلی بوی بد دهان است. بازگشت اسید معده به سمت مری حتی باعث بروز مشکلاتی برای دندان و بیماری های سینوسی می شود و باید برای درمان حتما به پزشک مراجعه شود.

از مصرف کدام مواد غذایی خودداری کنیم؟
سیر و پیاز متهمان ردیف اول بوی بد دهان هستند و معمولا مسواک زدن بعد از خوردن این مواد تاثیری روی از بین بردن بوی ناخوشایند ندارد. درواقع هنگام مصرف این مواد غذایی، شکم روغن طبیعی موجود در غذا را در فرایند هضم جذب می کند. این روغن از جریان خون و ریه ها می گذرد تا به مقصد نهایی در بدن برسد و این فرایند تا ساعت ها باعث ایجاد بوی بد هنگام تنفس می شود. استفاده از برگ یا قرص نعناع بعد از مصرف چنین مواد غذایی تاثیر زیادی در از بین بردن این بو دارد. در واقع نعناع بوی پیاز و سیر را از بین نمی برد، اما بوی ان به سایر بوهای تند مواد غذایی قالب است. علاوه بر این بهتر است مواد خوراکی مثل نوشیدنی های گازدار، کیک، شیرینی و بستنی که حاوی کربوهیدرات زیادی هستند را پیش از سحر مصرف نکنید. مواد غذایی که حاوی فیبر زیاد هستند می تواند جایگزین این مواد شود و از بروز بوی بد دهان پیشگیری کند. در افرادی که با هضم مواد لاکتوزدار مشکل دارند، احتمال بروز بوی بد دهان در ساعت های روزه داری بیشتر است. بهتر است مصرف مواد لبنی لاکتوزدار در طول روزه داری برای این افراد محدود شود. در نهایت تا جای امکان داروهایی مثل انتی هیستامین ها، مسکن ها و داروهای ضدافسردگی را در مدت روزه داری کمتر مصرف کنید تا از خشک شدن دهان جلوگیری شود.

بازکردن روزه با (اب سرد) از عادات غلط روزه داران است
دستیار تخصصی طب سنتی ایران با بیان اینکه بازکردن روزه با (اب سرد) از عادات غلط روزه داران است، گفت: مصرف نوشیدنی های سرد هنگام افطار باعث کمترشدن خون رسانی و به دنبال ان ضعف هاضمه و سنگین شدن معده و درد شکم و مشکلات ناشی از سوء هاضمه می شود. از عادت های غلط در زمان گشودن روزه، نوشیدن اب سرد و سایر نوشیدنی های سرد است. فاصله طولانی میان سحر تا افطار و نیز گرمی هوا باعث می شود تا خون رسانی دستگاه گوارش در زمان روزه داری و به ویژه زمان افطار کاهش پیدا کند و به همین دلیل مصرف نوشیدنی های سرد باعث کمتر شدن خون رسانی و به دنبال ان ضعف هاضمه و سنگین شدن معده و درد شکم و مشکلات ناشی از سوء هاضمه شود. افراد سعی کنند در این ماه بنا به ضرورت از خانه و فضاهای خنک خارج نشوند و خوردن غذاهای سنگین و نیز غذاها و گوشت های چرب را کم کنند همچنین از مصرف میوه های ابدار و نوشیدنی های خنک با فاصله مناسب از افطار یا شام غافل نشوند. بهتر است گشودن روزه با افطار مختصر مثل سوپ گرم حاوی اندکی غلات و حبوبات و سبزیجات، شورباهای ساده، شله زرد، فرنی، و حریره بادام صورت گیرد, فراموش نکنید که فاصله ۸ساعته بین افطار تا سحر، پذیرش ۲ وعده سنگین را از دستگاه گوارش می گیرد لذا وعده افطار را سبک کنید و به خوراک های رقیق و رطوبت افزا اختصاص دهید و وعده سنگین را به سحر موکول کنید تا هم سیری طولانی تری ایجاد کند و هم فرصت مناسب برای هضم ان وجود داشته باشد. همچنین سعی شود موادی که باعث افزایش ادرار می شوند مثل چای و هندوانه در وعده سحری مصرف نشود تا طی روز افراد دچار عطش نشوند.

توصیه هایی برای رفع تشنگی در ماه رمضان
با توجه به فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و ایام روزه داری و متقارن شدن این ماه مبارک با فصل تابستان و گرما نیاز است افراد درخصوص عواملی که می تواند در رفع احساس تشنگی انها موثر واقع شود مطالبی را بدانند. فاصله بین گرسنگی و صرف افطار در این ماه بین ۱۵ تا ۱۷ ساعت طول می کشد که این موضوع برای افرادی که برای نخستین بار روزه می گیرند مقداری سخت است. ماه مبارک رمضان یک تمرین برای گرسنگی و تشنگی است و خصلت این ماه پاکسازی بدن انسان است و نباید از گرسنگی و تشنگی احساس ترس داشته باشیم. حضرت رسول (ص) نیز در این خصوص توصیه کرده که روزه بگیرید تا به سلامتی برسید. برای جلوگیری از احساس تشنگی لازم است از مصرف غذاهای عطش اور یا غلیظ خودداری شود به عنوان مثال از مصرف چای پررنگ، غذاهای شور و تند، غذاهای بسیار چرب، اب داغ، قهوه، کاکایو و اب یخ نباید استفاده کرد. بنابر توصیه های طب سنتی نباید بلافاصله بعد از میل کردن سحری خوابید؛ زیرا این خواب باعث افزایش عطش و اختلال در هضم غذا خواهد شد. از دیگر مواردی که باعث بیشتر شدن احساس تشنگی می شود می توان به ماندن بیش از حد زیر نور افتاب، عصبانیت و استرس، حمام کردن با اب خیلی سرد و یا گرم و مصرف بیش از حد گوشت اشاره کرد. برخی افراد تصور می کنند که هر چه اب بیشتری مصرف کنند در طول روز احساس عطش کمتری خواهند داشت اما واقعیت این است که مصرف اب زیاد کمکی به برطرف شدن عطش نمی کند؛ بلکه بهتر است به جای مصرف اب از شربت خاکشیر و ابلیمو استفاده شود. مصرف اب لیمو، ابغوره طبیعی و شربت عسل نیز می تواند به کمتر شدن احساس عطش کمک شایانی کند همچنین سکنجبین نیز از دیگر نوشیدنی هایی است که می تواند جلوی تشنگی زودهنگام را بگیرد. برای تهیه این شربت می توان از ترکیب سرکه، اب، نعنا، عسل یا شکر استفاده کرد که می توان این شربت را در فاصله بین افطار تا سحر میل کرد. خوابیدن قبل از اذان ظهر نیز می تواند کمک زیادی به رفع خستگی بدن و تجدید قوای افراد کند که این موضوع نیز از عوامل کاهنده احساس عطش خواهد بود. نمی توان به طور عمومی به افرادی که از بیماری رنج می برند توصیه نمود که روزه بگیرند یا نگیرند، زیرا تحقیقات نشان داده است که روزه گرفتن برای افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند مضر نیست بلکه اثرات مثبتی خواهد داشت و این پزشک متخصص است که باید تشخیص دهد روزه گرفتن برای چه افرادی مفید و برای چه افرادی مضر خواهد بود.

سحری چه بخوریم؟
یک پزشک تغذیه با تاکید بر وجود چربی نرمال در ترکیب غذایی سحری گفت: سالاد، سبزی، برنج، خورشت، نان و…در ترکیب غذایی سحری مناسب بوده و باید از مصرف زیاد سرخ کردنی ها و موادغذایی چربی در این وعده خودداری شود. دکترحسن فرهاد غیبی با تاکید بر مصرف سالاد و سبزی در ترکیب غذایی سحری، اظهار کرد: سحری باید همانند وعده ی ناهار مصرف شود و مواد غذایی که در روزهای عادی در وعده ی ناهار استفاده می شد، در سحری مصرف شود. وی با اشاره به نوشیدن حداکثر یک فنجان چای در سحری، خاطرنشان کرد: روزه داران سعی کنند در ترکیب غذایی سحری از مصرف زیاد چای خودداری کنند، چرا که احتمال دارد در ساعات های روز با تشنگی مواجه شوند. در ماه مبارک رمضان برخی از روزه داران با سردرد مواجه می شوند که ناشی از کاهش قندخون نبوده و احتمال دارد در نتیجه ی عادت فرد به چای عارض شود.

وی با تاکید بر رعایت نکات تغذیه ای در ایام مبارک رمضان، خاطرنشان کرد: مصرف سوسیس، کالباس، غذاهای خشک، کوکو، کتلت و بادمجان در سحری مورد تایید نبوده اما مصرف سالاد، برنج با خورشت، نان، میوه و یک فنجان شیر مناسب این وعده ی غذایی است. وی با اشاره به اینکه بهتر است بین سحری و خواب بعد از ان، یک ساعت فاصله بیفتد، خاطرنشان کرد: رعایت این نکته به ویژه برای افرادی که نگران بالا رفتن وزن خود هستند، ضروری است.

شرایط روزه داری در افراد دارای بیماری های کلیه
رضا افشار فوق تخصص نفرولوژی(کلیه و مجاری ادراری تصریح کرد: بیماری های کلیوی طیف وسیعی از بیماری ها را شامل می شود که روزه داری در برخی از انها با رعایت برخی شرایط پزشکی بلامانع و برخی دیگر بسیار خطرناک است. ان دسته از بیماران کلیوی که دچار نارسایی هستند، کلیه های انها کم کار شده و کمتر از ۶۰ درصد طبیعی کار می کند به هیچ عنوان نباید روزه بگیرند. دسته دوم از افرادی که کلیه انها سنگ ساز دایمی بوده و به صورت متناوب سالی ۱ تا دو سنگ در کلیه انها وجود دارد یا بعضا دارای بیماری های مادرزادی هستند در این فصل ها هم در فصول گرم که اب بدن انها از دست می رود نیز نباید روزه بگیرند. یک دسته از بیماران هستند که اصطلاحا به انان بیماران در معرض خطر می گوییم، مانند افراد دیابتی که خود دیابت به صورت بالقوه علت نارسایی کلیه است؛ یا بیماران دچار فشار خون بالا این افراد بسته به اینکه میزان قند و فشار انها چه اندازه بوده و چه داروهایی مصرف می کنند با شروط خاصی به این افرد اجازه روزه داری داده می شود. افرادی که در معرض خطر هستند باید در فاصله افطار تا سحر مصرف مایعات انها افزایش یابد هیچ نوشیدنی هم جای اب را نمی گیرد، چای و ابمیوه جای اب را نمی گیرد، این افراد افطارشان را با اب ولرم اغاز و سپس در طول شب اب فراوان بنوشند تا اب زیادی وارد خونشان شده و غلظت خون برطرف شود و دوباره خون و ادرار انها رقیق شود. افراد باید از مصرف غذای پر نمک و شور که موجب تشنگی و غلیظ شدن خون می شود همچنین غذاهای اماده حتما اجتناب کنند، افراد در معرض خطر در ساعات گرم در حین روزه داری بیرون از منزل یا محل کار نرفته و خود را در معرض افتاب قرار ندهند، این افراد ترجیحا باید استراحت کنند تا تعریق انها به حداقل برسد. در رابطه با افرادی که کلیه انها شن ساز است؛ مانند افراد دارای کلیه سنگ ساز که به صورت مداوم کلیه انها شن تولید می کند و دفع دارند این افراد هم صلاح نیست روزه بگیرند.