نگاه به افق‌های پیش رو در مناسبات تهران - رم و دریچه‌ها و مسیرهایی که می‌تواند آتیه را پربارتر از گذشته این یکصد و شصت سال رابطه ترسیم نماید، مفید خواهد بود.

در ادامه یادداشت ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ روزنامه اعتماد به قلم صادق بروجردی کارشناس روابط بین الملل می خوانیم: امسال قدمت روابط رسمی دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ایتالیا یکصد و شصت سالگی را پشت‌سر نهاد. در سرزمین‌هایی که میراث‌ دار دو تمدن کهن بشری و امپراتوری‌های بزرگ در عهد باستان هستند، می‌توان این رابطه را ذیل عنوان «دوستی بااصالت‌ها» قرار داد. پیش‌تر جهانگردانی چون پیترو دلاواله و مارکو پولو از نخستین مردمان مغرب زمین در عصر جدید بودند که گام به ایران نهادند و دیده‌های خود را قلمی کردند و باب آشنایی و شناخت مجدد میان این دو سرزمین کهن شدند. به سبب عدم وجود رویکرد و پیشینه استعماری ایتالیا در ایران، نگاه و رویکرد نسبت به این کشور در کشورمان مثبت بوده است. سطح همکاری‌های اقتصادی- فرهنگی بین دو سرزمین دارای غنای مناسب و مطلوبی بوده و هست.

البته برخی ابرهای تیره چون وجود تحریم‌های ظالمانه از سوی ایالات متحده امریکا باعث کاهش مراودات شده اما مناسبات همیشه برقرار و آیین دوستی پابرجا مانده است. نگاه به افق‌های پیش رو در مناسبات تهران - رم و دریچه‌ها و مسیرهایی که می‌تواند آتیه را پربارتر از گذشته این یکصد و شصت سال رابطه ترسیم نماید، مفید خواهد بود. در هیچ دورانی رابطه خارج از چارچوب احترام متقابل میان دو کشور برقرار نبوده است و این ذهنیت پررنگ میان ملت‌های دو کشور می‌تواند موجبات یک رابطه پربارتر را فراهم کند. اگر از منظر اقتصاد و فرهنگ بنا را بر گسترش و تعمیق روابط بگذاریم، می‌توان روی امکان‌های ذیل تمرکز  بیشتری  داشت.

حوزه انرژی: ایران به عنوان دارنده یکی از بزرگ‌تری ذخایر نفت و گاز در جهان می‌تواند بخش بزرگی از نیازهای ایتالیا در حوزه واردات انرژی را برطرف کند. تا پیش از تحریم‌های دونالد ترامپ علیه فروش نفت ایران، بخشی از واردات نفت ایتالیا از ایران صورت می‌گرفت اما بیشینه نیاز نفتی رم از شمال آفریقا و خصوصا لیبی تامین می‌شد. با این وجود برای کشور صنعتی ایتالیا تضمین پایدار و طولانی‌مدت نفت برای صنایع امر بسیار مهمی است که با بی‌ثباتی و جنگ‌های داخلی در شمال آفریقا در دهه اخیر به مخاطره افتاده است. ایران به عنوان مرکز ثبات و تعهد در منطقه خاورمیانه می‌تواند پایدارترین منبع برای تامین انرژی باشد.

از سوی دیگر در زمینه فناوری استحصال و کشف نفت شرکت‌های ایتالیایی دارای تجربه و توانایی بالایی هستند و معمولا در تاریخ نفت، استقلال خود را از غول‌ها و کمپانی‌های موسوم به هفت خواهران نشان داده‌اند. در دوران سخت مبارزات منجر به ملی شدن صنعت نفت در ایران که با تحریم خرید نفت ایران از جانب بریتانیا و متحدانش مواجه شد، شرکت نفتی انی از ایتالیا حاضر به خرید نفت از ایران شد و ماتئی رییس شرکت شخصا به تهران سفر کرد. این توان و اراده می‌تواند منجر به حضور شرکت‌های ایتالیایی در حوزه انرژی ایران و انعقاد قراردادهای طولانی‌مدت  شود. البته ملت ایران در عصر تحریم‌های ناعادلانه نفتی دونالد ترامپ شاهد خروج شرکت نفت انی از ایران حتی پیش از مهلت مقرر ترامپ بود و این همکاری‌ها منوط به عزم و تضمین به حضور دیرپا و مبتنی بر اراده راسخ طرف  ایتالیایی  است.

حوزه پوشاک: سابقه و مقبولیت جهانی ایتالیا در صنعت پوشاک در پیوند با علاقه و حضور اهالی صنعت نساجی در ایران می‌تواند به تولیدات مشترک و همراه با انتقال تکنولوژی منجر شود که بازار هشتاد میلیونی و جوان ایران را نیز پوشش دهد. این عرصه می‌تواند با نظام مند شدن، هم از دست واردات بی‌ضابطه نجات یابد و هم صنعت نساجی کشور را به روزتر و دارای شأنیتی جهانی  بگرداند.

صنعت خودروسازی: برای سال‌ها حضور خودروسازان فرانسوی در بازار بزرگ و پرمنفعت ایران را شاهد بوده‌ایم و اینکه در بزنگاه‌های تحریم و تنگ شدن زمین، بی‌هیچ رودربایستی مصرف‌کنندگان را با اقسامی از مشکلات تامین قطعه به حال خود رها کرده و رفتند. حال اگر بنا بر باز گذاشتن بازار برای مشارکت در پروژه‌هایی چون پژو باشد، بهتر است صنایع قدرتمند اتومبیل‌سازی در ایتالیا هم مدنظر قرار بگیرد. سال‌ها قبل کمپانی فیات پیشنهاد تولید خودروی سبک و ایمن در حدود قیمت پراید را به ایران ارایه کرده بود. اینک می‌توان با رعایت حدود برای مشارکت در تولید و متنوع کردن شرکا در زمینه صنعت خودرو از حضور و تجربه ایتالیایی‌ها نیز استفاده کرد. البته با توجه به رقابت فزاینده در این حوزه و ورود قدرتمند خودروسازان شرقی به بازار ممکن است که دیگر خودروهای ایتالیایی از نظر قیمت چندان صرفه نداشته باشند اما تجربه منحصر به فرد کمپانی‌های ایتالیایی در طراحی و تزیین  و ایجاد پلتفرم‌ها  می‌تواند برای همکاری‌های مشترک محل توجه باشد.

زمینه باستان‌شناسی: ایران و ایتالیا دو کشور میراث‌دار تمدن‌های بزرگی هستند که کشف، مرمت و نگاهداری میراث برجای مانده از آن همت و همکاری مضاعفی را طلب می‌کند. ایران و ایتالیا از حدود شصت سال قبل این همکاری ارجمند فرهنگی را آغاز کرده‌اند که دستاوردهای مهمی را به بار آورده است. مرمت مسجد جامع اصفهان و شهرسوخته از مهم‌ترین پروژه‌های مشترک در این سال‌ها بوده است. به مناسبت یکصد و شصتمین سال روابط رسمی دو کشور یکی از اندیشمندان ایتالیایی به تشابه شهر سوخته ایران با پمپئی ایتالیا اشاره‌ای نمادین کرد و الگوی همکاری‌های باستان‌شناسی این حوزه را قابل تعمیم دانست. نهایت اینکه در حوزه فرهنگ و هنر نیز می‌توان در زمینه‌هایی چون تولیدات سینمایی میان دو کشور غنی در این حوزه همکاری‌های یگانه‌ای برقرار باشد. ایران تنها کشوری است که در خاورمیانه به معنای واقعی دارای سینما است و سینمای ایتالیا هم قدمت و قوتش بر همگان آشکار است، هر چند با هجوم بی‌امان فیلم‌های هالیوودی در سال‌های اخیر سینمای مستقل ایتالیا و نیز وسترن اسپاگتی که از ژانرهای شاخص سینمای ایتالیاست کمی از رمق افتاده‌اند.

تبادل دانشجو: از دیرباز تبادل دانشجو میان دو کشور برقرار بوده است و ایتالیا از مقاصد اصلی دانشجویان ایرانی در ایتالیاست. در حال حاضر حدود ده هزار دانشجوی ایرانی در ایتالیا مشغول به تحصیل هستند و بولونیا به عنوان شهر دانشگاهی ایتالیا مامن بسیاری از جویندگان دانش ایرانی است. می‌توان با گسترش و تسهیل در تبادل دانشجو و ایجاد کرسی‌های بیشتر این داد و ستد مبارک فرهنگی را گسترش داد. در پایان این یکصدوشصت سالگی را باید نکو داشت و امیدوار بود آتیه پربارتر و پیوندها مستحکم‌تر از گذشته باشد.