"علی ملک‌پور" استاد دانشگاه؛ خانواده، دین و سیاست را نهادهایی تاثیرگذار در پیوند افراد با جامعه دانست و گفت: برای کاهش خودکشی باید از طریق تشکیل خانواده، ایجاد اشتغال، احساس موثر بودن در امور سیاسی و جاذبه‌های دینی، شرایطی ایجاد شود تا فرد بتواند با جامعه پیوند برقرار کند.

از قرن هفدهم میلادی به بعد برخی اندیشمندان در غرب مساله خودکشی را مساله جامعه تلقی کرده و آمار های مربوط را بر حسب گروه های اجتماعی جمع آوری کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند تا اینکه از قرن نوزدهم بحث اصلی ۲ مکتب روانشناسی و جامعه شناسی این شد که آیا خودکشی موضوعی اجتماعی است یا فردی؟ "سی رایت میلز"، جامعه شناس آمریکایی در کتاب «پیمان جامعه شناسی» یکی از نخستین و وسیع ترین تعریف ها را از جنبه اجتماعی خودکشی ارایه داد. وی معتقد بود، وقتی مشکلی در بخش وسیعی از مردم تاثیر دارد، باید به ماورای افراد و در نتیجه به ساختارها و الگوهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه نظر انداخت. میلز بیان می کرد که ملاک مساله بودن یک پدیده در جامعه، آزار دهنده بودن آن برای شمار زیادی از مردم است. پس خودکشی همواره به عنوان یک واقعیت اجتماعی در همه جوامع اتفاق افتاده و آمار آن نیز رو به فزونی یافته است که جامعه ما نیز از این امر مستثنی نیست و خودکشی به عنوان یک آسیب اجتماعی خودنمایی می کند و به یک مساله اساسی تبدیل شده است و در مواقع مختلف مسوولان نهادهای اجتماعی درباره بالا رفتن نرخ آن در کشور هشدار داده‌اند. هرچند معمولاً به دلیل پنهان ماندن بسیاری از موارد اقدام به خودکشی، آماری واقعی از این پدیده در دست نیست. اهمیت این موضع باعث شده تا پژوهشگر ایرنا در خصوص این مساله با «علی ملک‌پور» جامعه شناس و استاد دانشگاه به گفت و گو بپردازد که در ادامه می خوانیم:

خودکشی به دلیل کثرت نسبی، امری اجتماعی است

ملک پور در پاسخ به این سوال که آیا خودکشی امری فردی است یا اجتماعی؟، گفت: پدیده ای که از یک نسبت کمی در جامعه بیشتر باشد را نمی توان امری فردی دانست. خودکشی آنقدرها هم کم نیست که بگوییم یک عده خاصی بیمار هستند و خودکشی می کنند بلکه این آسیب اجتماعی آنقدر در جامعه زیاد شده که به یک مساله اجتماعی تبدیل شده است و مساله اجتماعی هم یعنی اینکه از یک نسبت عمومیتی برخوردار باشد. پس خودکشی را می بایست امری اجتماعی دانست؛ یکی به دلیل کثرت نسبی و دیگری به دلیل اینکه تحت تاثیر فاکتورهای عمدتاً اجتماعی رخ می دهد.

عواقب آسیب ساختارهایی که فرد را به جامعه پیوند می‌دهد

این جامعه شناس در مورد علت های خودکشی در جامعه بیان داشت: این آسیب اجتماعی علت های ساختاری دارد؛ یعنی ساختارهایی در جامعه وجود دارد که افرادی که آمادگی ذهنی و شخصیتی دارند، را به سمت خودکشی سوق می دهند. باید گفت که فرد به واسطه ریسمان هایی به جامعه پیوند زده می شود و هیچ فردی از جامعه منفک نیست و این ریسمان ها اقتصاد، خانواده، سیاست، مشارکت اجتماعی، دین و ... هستند. پس هرچه که این رشته های پیوند قوی تر باشند احتمال اینکه فرد دست به خودکشی بزند ضعیف تر می شود. در واقع افرادی به خودکشی دست می زنند که دچار نوعی از تنهایی و بریدگی از پیکره جامعه شده اند.

جامعه باید مامنی آرامش ‌بخش برای افراد باشد

این استاد دانشگاه اظهار داشت: جامعه باید مامن و ایمنی بخش عناصر متشکله خودش یعنی افراد باشد اما در شرایط کنونی وضعیت جامعه به نحوی شده که جامعه مامن افراد نیست. پس فرد باید وقتی وارد جامعه می شود احساس آرامش کند اما شرایط فعلی جامعه به گونه ای است که مثلاً افراد وقتی مجرد هستند ممکن است بی قراری هایی از لحاظ تنهایی داشته باشند و مشکلات عاطفی و ... داشته باشند اما وقتی که متاهل می شوند از یک طرف پیوند بیشتری به جامعه به واسطه خانواده ایجاد می کند اما از طرفی دیگر آرامش او کمتر می شود برای اینکه تحت فشارهای شغل و تامین معاش خانواده قرار می گیرد. پس خانواده که می بایست در جهت تسکین دردها و ایجاد آرامش باشد حالا به یک چالش جدید تبدیل می شود. پس خانواده به همان نسبت که آرامش بخش است در صورت تامین نبودن معاش و شغل فرد، می تواند باعث بر هم خوردن آرامش فرد و در نتیجه فکر کردن به خودکشی شود.

سیاست یکی از رشته‌های پیوند افراد به جامعه است

ملک پور سیاست را یکی دیگر از رشته های پیوند فرد با جامعه دانست و یادآور شد: سیاست می تواند به افراد کمک کند تا خود را جزیی از جامعه و در پیوند با آن بدانند. پس میزان علاقه و احساس تاثیرگذاری مردم در جامعه از طریق مشارکت سیاسی و انتخابات اتفاق می افتد و این امر به مردم ایمنی می دهد و اما اگر مردم احساس کنند که میزان مشارکت و دخالت آنها در سیاست تاثیرات لازم را ندارد، پیوندشان با سیاست به عنوان یک امر اجتماعی تضعیف و گسیخته می شود و وقتی هم فرد پیوندهای خود را با جامعه قطع شده ببیند دچار نا امنی اجتماعی می شود و می تواند به خودکشی فکر کند.

افراد مذهبی کمتر خودکشی می‌کنند

این جامعه شناس یکی دیگر از رشته های پیوند افراد با جامعه را دین و مذهب دانست و گفت: مطالعات نشان داده که افراد مذهبی کمتر خودکشی می کنند اما اگر همین دین و مذهب به عنوان یک نهاد اجتماعی افراد را جذب نکند و آمیخته با خرافات و سیاسی کاری شود، مردم نیز از آن دور می شوند و آرامش خود را از دست می دهند. پس این امر زمینه تنها تر شدن آنها و در نتیجه اتفاق افتادن پدیده هایی همچون خودکشی را مهیا می کند.

اهمیت پیوند فرد با جامعه

این استاد دانشگاه تصریح کرد: جامعه ملجاء و کانون انرژی و زندگی است. اگر نهادها و سازمان های اجتماعی و دولت و مردم نتوانند یا نخواهند نقش ها و وظایف خود را به درستی انجام دهند، در آن صورت پیوند افراد با جامعه بتدریج کاهش می یابد و افراد از آن انرژی ها و پیوندهای زندگی اجتماعی فاصله می گیرند. در این میان اشخاصی که از زمینه های شخصیتی و خانوادگی ضعیف تری برخوردارند برای گریز از این نا خرسندی ها و نامرادی ها و تنهایی فزاینده به خودکشی فکر می کنند و گاه اقدام می کنند. جامعه امروز ایران بواسطه نابسامانی های اقتصادی و گرانی و تورم و بیکاری و فساد موجود قدرت جذب عناصر تشکیل دهنده خود را تا حدودی از دست داده است و این واگرایی خطر مهمی است که یکی از پیامدهای آن خودکشی است. پس دین، مذهب، سیاست و خانواده می توانند در شرایط مطلوب باعث پیوند افراد با جامعه شوند و در شرایط نامطلوب فرد تنهاتر و دچار جدا افتادگی می شود و وقتی که این اتفاق افتاد تمایلات خودکشی در افراد زیاد می شود.

ملک پور در پایان در خصوص زمینه های پیشگیری از خودکشی اظهار داشت: برای جلوگیری از خودکشی باید به همین رشته های پیوند افراد با جامعه توجه داشت. یکی اینکه باید با ارتقای شاخص های اقتصادی و ایجاد اشتغال و محو فقر و بیکاری، فرد را به جامعه پیوند بزنیم؛ یعنی فرد از طریق نهاد اقتصاد و اشتغال خودش را وارد جامعه کند. پس انسان موجودی اجتماعی است و وقتی که به هر دلیلی از جامعه پس زده شود دچار افسردگی می شود و چون طاقت این دور ماندن را ندارد ترجیح می دهد که اصلاً زنده نباشد. پس ایجاد اشتغال و محو فقر یک بعد اقتصادی دارد و یک بعد اجتماعی که فرد را به جامعه پیوند می زند. بنابراین می بایست از طریق ایجاد اشتغال، جاذبه های دینی و ... شرایط ایجاد شود تا فرد به جامعه پیوند زده شود.