پرخاشگری ( aggression ) عبارتست از رفتاری که هدف آن صدمه زدن به خود یا به دیگری می باشد در این تعریف قصد و نیت فرد مهم است . یعنی رفتاری پرخاشگری محسوب می شود که از روی قصد و عمد برای صدمه زدن به دیگری یا به خود انجام گرفته باشد ( کریمی ، 1378 ) پرخاشگری به منظور توصیف محموعه ای از رفتارهای برون ریزانه مورد استفاده قرار می گیرد که در همه آنها مشخصه ی تجاوز به حقوق افراد دیگر اجتماع و تأثیر آزارنده ی این رفتار مشترک است . اعمال پرخاشگرانه شامل رفتارهای جسمی و کلامی پرخاشگری نظیر تهدید کردن ، مشاجره ی لفظی و… همچنین ویرانی دارایی است . ( براهنی ، 1367 )

برخی از روان شناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که به دیگران آسیب می رساند یا بالقوه می تواند آسیب برساند . پرخاشگری ممکن است بدنی ، لفظی یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران باشد این روانشناسان بین پرخاشگری وسیله ای و پرخاشگری خصمانه تمایز قائل شده اند . ( شعاری نژاد ، 1364 )

صاحب نظران حوزه علوم اجتماعی در مورد پرخاشگری به دو گروه تقسیم شده اند گروهی معتقدند که پرخاشگری ذاتی و فطری است و گروهی دیگر آن را حاصل عوامل اجتماعی در نتیجه اکتسابی می دانند و هر دو گروه برای تائید نظریات خود شواهد و دلایلی را مطرح می کنند . ( کریمی ، 1378 ) این پژوهش در نظر دارد با بیان تعاریف و دیدگاههای مختلف به بررسی و شناسایی علل پرخاشگری دانش آموزان پایه سوم راهنمایی و دورة متوسطه شهرستان زرین شهر بپردازد

2 – بیان مسئله : ( مسئله تحقیق ، باید با توجه به یافته های حاصل از پژوهشهای مرتبط با مسئله مورد بررسی ، تنظیم و ارتباط بین متغیرهای موردمطالعه دقیقاً بیان شود . )

اولین سؤالی که در مورد رفتارهای نابهنجار افراد خصوصاً مشکلات رفتاری – ایذائی از جمله پرخاشگری مطرح می شود این است که علل پرخاشگری چیست ؟

از مطالعه و بررسی علل پرخاشگری دانش آموزان منطقه و استفاده از نظریات صاحب نظران علوم اجتماعی و ورانشناسی و یافته های محققین می توان به عوامل شخصیتی ، عوامل آموزشگاهی ، عوامل اجتماعی و عوامل خانوادگی بعنوان علل پرخاشگری دانش آموزان منطقه زرین شهر نامبرد در زیر توضیحاتی در این خصوص بیان می شود .

الف: علل شخصیتی:

شخصیت امکان پیش بینی آنچه را که فرد در موقعیتی خاص انجام خواهد داد فراهم می کند
( رأس ، 1373 )

با توجه به نظریات سزار لمبروزو جرم شناس و پدر مردم شناسی جنایی ایتالیا میان نقص بدنی از یک سو و جنایت از سوی دیگر رابطه نزدیکی وجود دارد . ( ستوده ، 1378 )

آیزنگ مدعی است که بین ویژگیهای شخصیتی چون برون گرایی و رفتار انحرافی رابطه وجود دارد فرد برونگرا ماجراجو و مغرور است ، سریعاً واکنش نشان می دهد . تمایل به پرخاشگری دارد ، زود از کوره به در می رود ، احساسات وی در کنترلش نیست . او بدون تأمل و اندیشه عمل می کند ( ستوده ، 1378 )

سازمان روانی فرد به گونه ای است که برای هر عامل تهدید کننده ای از خود واکنش نشان می دهد و معمولاً یکی از رایج ترین واکنشها به نا امنی ، پرخاشگری است همچنین ناکامی هسته مرکزی شخصیت آدمی را مورد تعرض قرار داده و ویران می کند . ( شریفی ، 1376 )

نداشتن وضع روحی مطلوب به دلیلی ابتلا به برخی بیماریهای روحی و روانی بحرانهای ناشی از دوره بلوغ و برخی خصوصیات رفتاری افراد از جمله اضطراب و هیجان ، احساس حقارت ، غرور و … موجب بروز پرخاشگری می شود . ( فرقانی ، 1376 )

ب _ علل خانوادگی

سختگیری ها ، خشونت ها ، سرزنش ها و تحقیرهای والدین مستبد اثرات مخرب و جبران ناپذیری بر روی ساختار شخصیتی کودکان و نوجوانان باقی می گذارد و احساس بی کفایتی ، ترس و انزوا و گوشه گیری ، ناتوانی در برقراری روابط عاطفی و اجتماعی ناسازگاری و پرخاشگری و … می تواند زاییده چنین رفتارهای ناسنجیده و نابخردانه والدین باشد ( احمدوند ، 1374 )

بر اساس یک تحقیق 46 % بزهکاران جامعه ما در خانواده های بی قید و بند زندگی می کرده اند ( کریمی نیا ، 1379 ) در تحقیق دیگر 75 % پسران پرخاشگر از وجود پدر محروم بوده و یا الگوی فردی برای یادگیری نداشته اند ( وفایی ، 1376 ) الگوهای خانوادگی نیز بار فتار پرخاشگرانه ارتباط دارد . (توزنده جانی و کمال پور ، 1379)

ج _ علل آموزشگاهی :

پژوهش های انجام شده حاکی از ارتباط پرخاشگری با مشکلات یادگیری است …
پرخاشگری با پیشرفت تحصیلی ضعیف و ناکامی در مدرسه همراه می باشد . ( مهریار ، 1370 )
پرخاشگری واکنش کلی نسبت به ناکامی است هر چند افراد همیشه پاسخهای پرخاشگرانه آشکار از خود نشان نمی دهند و آنها را در وجود خود سرکوب می کنند . مثلاً پسری که بوسیلة یکی از همکلاسان خود مورد اهانت قرار گرفته ، غالباً به طور فیزیکی به او حمله ور می شود .
زد و خوردها و دعواهای حیاط مدرسه خود نشانه هایی از این پرخاشگری ها است .( نوابی نژاد ، 1371 )

د_ علل اجتماعی:

پرخاشگری ناشی از ناکامی های بنیادی یا یادگیری و مشاهدات محیطی است ( شفیع آبادی، 1372 )

تحقیقات بندورا ( 1973 ) نشان داده است که پرخاشگری کاملاً جنبه تقلیدی دارد و از راه مشاهده کسب می شود . ( کریمی ، 1378 )

طرد یا روشهای انضباطی غلط در افزایش پرخاشگری نقش داشته اند ( فرقانی ، 1376 )

با توجه به فزونی پرخاشگری در جامعه صنعتی و شهری امروزی ، برخی برای توجیه این پدیده وسایل ارتباط جمعی را مسئول می دانند زیرا فیلم ، مجله ، روزنامه ، کتاب ، تلویزیون ، ویدئو ، ماهواره حاوی تصاویر و و مطالبی است که در ان اشاره به خشونت ، تهاجم و جنایت بسیار دیده می شود ( ستوده ، 1378 ) .

یک تحقیق مهم در این زمینه نشان داده است که نه زندگی خانوادگی یک پسر ، نه عملکرد مدرسه ای و نه زمینه خانوادگی وی ، بلکه مقدار برنامه های خشن تلویزیونی که در نه سالگی تماشا می کرده است تنها و مهمترین عامل تعیین کننده میزان پرخاشگر بودن او در 10 سال بعد یعنی سن 19 سالگی بوده است . ( کریمی ، 1378 )