بیست و پنجم دسامبر سالروز میلاد حضرت عیسی مسیح(ع) پیام آور صلح و پیامبر رهایی‌بخش انسان از عبودیت خویشتن است. میلاد آن حضرت می‌تواند سرآغاز فصل جدیدی در عرصه روابط انسانی و بازگرداندن کرامت و شرافت انسانی به بشریت باشد.

ادیان برای سعادت انسان و خروج آنان از ظلم به روشنایی و نور برانگیخته شده اند. در واقع رسالت و اهداف پیامبران و نقش تبلیغی آنان برای هدایت مردم و جلوگیری از لغزیدن به گمراهی و جهل و فساد بوده است. بنابراین رسالت ادیان آسمانی خدمت به بشریت است که باید آن را درک و ارتقاء داد تا زندگی شرافتمندانه و به دور از تعصب و دشمنی برقرار شود زیرا رسالت ۲ پیامبر بزرگ اسلام و مسیحیت، گسترش رحمت و دوستی و هدایت به سوی خیر و صلاح است. اینها بخشی از سخنان شیخ بلال سعید شعبان، دبیرکل جنبش توحید اسلامی لبنان به مناسبت میلاد حضرت عیسی(ع) است. بدین ترتیب باید توجه داشت که برقراری صلح و دوستی میان مردم، اصلی مهم و ارزشمند است و هیچگونه تفاوتی میان تعالیم آسمانی و ارزش های دینی وجود ندارد زیرا اسلام و مسیحیت دارای یک اصل هستند و آن خداوند واحد است.

تاریخ دقیق میلاد حضرت عیسی(ع) چهارمین پیامبر اولوالعزم مشخص نیست اما مسیحیان ۲۵ دسامبر سال اول میلادی یعنی ۶۲۲ سال پیش از هجرت حضرت محمد(ص) را روز ولادت ایشان در منطقه بیت لحم در جنوب اورشلیم فلسطین عنوان کرده اند. مسیحیان این روز را به منظور بزرگداشت آن حضرت با عنوان «کریسمَس یا نوئل» به مدت ۱۲ روز جشن می گیرند. به طور کلی مسیحیت به سه فرقه بزرگ کاتولیک، اُرتدکس و پروتستان تقسیم شده اند.

حضرت عیسی(ع) از نگاه قرآن کریم
در قرآن مجید بیش از ۳۵ بار لفظ عیسی (ع) نام برده شده و خداوند چندین بار با لقب هایی چون مسیح، روح الله، کلمه الله و قول الحق، شخصیتی متعالی از حضرت عیسی(ع) را برای پیروان حق ترسیم کرده است. همچنین به اساسی ترین وقایع زندگی این پیامبر بزرگ می‌پردازد و کمک می کند تا پیروان حقیقت، شناخت خود را از شـخصیت این رسول الهی کامل تر کنند، محمد عطاء‌الرحیم اسلام‌شناس معاصر در کتاب خود به‌ نام‌ عیسی در قـرآن به نقش این کتاب آسمانی در معرفی جایگاه حضرت عیسی(ع) اشاره می‌کند و می‌نویسد: قرآن، آخرین کتاب‌ مقدس‌ که به وسیله خدا به آخرین فرستاده‌اش وحی شـده‌ است، منبعی است، برای شناخت‌ حضرت‌ عیسی(ع)، شخصی که غالب علمای‌ مسیحیت‌ به حتم‌ از پرداختن‌ بـه او غـفلت‌ کرده‌اند. بنابراین قرآن رسالت حضرت عیسی(ع) را تشریح می کند، اینکه‌ چگونه‌ در زمین ظهور کرد، چطور زیست و در نهایت‌ چگونه‌ رسالتش‌ را به انجام رسـاند. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که در قرآن اسم این پیامبر بزرگ به صورت «عیسی بن مریم» آمده است. قرآن، حضرت مریم(س) را به عنوان یک شخصیت برجسته و بهترین زنان عصر خود معرفی می‌کند و در آیات ۴۲ و ۴۳ سوره آل عمران با اشاره به برخی فضایل حضرت مریم(س) آمده است: «و [به یاد آورید] هنگامی را که فرشتگان گفتند: ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته؛ و بر تمام زنان جهان، برتری بخشیده است.» و «ای مریم! [به شکرانه این نعمت] برای پروردگار خود، خضوع کن و سجده به جا آور؛ و با رکوع کنندگان، رکوع کن».

 گسترش عدالت در میان جوامع با اتحاد و همدلی مسلمانان و مسیحیان

مسلمان و مسیحیان باید مبانی مشترکی را که میان این ۲ دین بزرگ وجود دارد، پیدا کنند و با تکیه بر آنها به رویارویی با کفر بپردازند و گره بسیاری از مشکلات را در جوامع بشری باز کنند. از آنجایی که مسلمانان حضرت عیسی (ع) را منجی و نخستین یار و همراه حضرت مهدی (عج) می دانند و از طرف دیگر حضرت مریم(س) یک مبنای مشترک و بزرگ میان اسلام و مسیحیت به شمار می رود، زمینه هایی که اتحاد و وحدت هر چه بیشتر این جوامع را فراهم می آورند. نزدیکی ادیان الهی می تواند، بسیاری از مشکلات جوامع بشری چون آسیب های اجتماعی، کنترل فقر و مشکلات زیست محیطی را که جان هزاران انسان را گرفته، کنترل کنند. حجت الاسلام سید حسن خمینی سوم دی ۱۳۹۹خورشیدی در سخنانی اظهار داشت: حضرت عیسی(ع) برای مسلمانان و به خصوص ایرانیان مظهر رحمت و حکمت خدا است. مسیحیان نزدیک ترین و مهربان ترین انسان ها با مسلمانان در قرآن مورد اشاره قرار می گیرند، همچنین در یکی از این روایات آمده است، به هرچیزی نگاه می کنید به زوایای خوبش نگاه کنید؛ آن گونه که عیسی نگاه می کرد. بنابراین بیایید ما هم در دنیای خودمان خوبی ها را ببینیم و تلاش کنیم، خوبی ها را مضاعف کنیم. در هر صورت پیام حضرت عیسی(ع) برای روزگار ما، مثل همیشه، پیام حکمت و رحمت است و اینکه سعی کنیم، بینشمان را بالا ببریم؛ اگرچه در ظاهر بدی هایی می بینیم.

اسلام و مسیحیت ۲ رسالت دینی آسمانی به شمار می روند. این ۲ دین پیام آور عشق، همزیستی، صلح و محبت هستند و از آنجایی که یکی از مهم ترین رسالت های پیامبران دفاع از حقوق مظلوم بوده است، امروزه مسلمانان و مسیحیان باید نسبت به رفع ظلم و ستم و رویاوریی با استکبار و استعمار جهانی بر اساس تعالیم دینی اقدام کنند تا ملت های مظلوم و ستمدیده فلسطین، یمن، بحرین و...از این بحران های ساختگی رهایی یایند. همچنین چون رسالت انبیاء، اصلاح انسان و تحقق سعادت در دنیا و آخرت و رساندن انسان به کمال و تکامل خود و دیگران است، باید همه ادیان به اصل گفت و گو و محبت و همزیستی مشترک و مسالمت آمیز توجه کنند و با بازگشت به تعالیم انبیاء و فرستادگان به ویژه پیروان پیامبر اسلام(ص) و حضرت عیسی بن مریم، صلح و دوستی و عدالت را میان جوامع خود گسترش دهند.

مسیح از نگاه ادب فارسی

حضرت عیسی(ع) از جمله پیامبرانی به شمار می‌رود که در ادبیات فارسی نام و مسایل مرتبط با او بیش از دیگر پیامبران وجود دارد. برای نمونه در سراسر دیوان حافظ به نوعی شرحی از سخنان و مبانی حضرت عیسی(ع) دیده می‌شود در ادامه به برخی از مهم ترین شاعران ایرانی که در شعر خود به آیین مسیح و حضرت عیسی(ع) پرداخته اند، اشاره می کنیم: ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی که بیش از یک میلیون و سیصد هزار شعر داشته است و متاسفانه تنها هزار بیت از آنها باقی مانده است به آیین مسیح در شعر خود پرداخته است:

از کعبه کلیسا نشینم کردی آخر در کفر بی قرینم کردی

بعد از دو هزار سجده بر درگه دوست ای عشق چه بیگانه زدینم کردی.

همچنین در اشعار فرخی سیستانی به توصیف و تشبیه حضرت عیسی(ع) پرداخته و لغاتی مانند صلیب، ناقوس، ترسا(راهب)، مسیح و عیسی به وفور دیده می شود.

دل ترسا همی داند کز او کیشش تبه گردد لباس سوگواران زان قبل پوشد همی پارسا

تا نماز است نامه مومن تا صلیب است قبله ترسا

فرخی سیستانی در یکی دیگر از اشعار خود می نویسد:

هم بکشد و هم زنده کند خشمش وجودش آن موسی عمران بود این عیسی مریم

نه مسیح است و لیکن نفسش باد مسیح نه کلیم است و لیکن قلمش چوب کلیم. (۱)

فرخی از جمله مشاهیری به شمار می رود که به خوبی به این مقوله پرداخته، وی سخاوت را معجزه مسیح می‌داند:

به سخا مرده صدساله همی زنده کند
این سخا معجز عیسی ست همانا نه سخاست

یا:

هم بکشد و هم زنده کند خشم و جودش
آن موسی عمران بود، وین عیسی مریم. (۲)

حکیم ابوالقاسم عنصری ملک الشعرا دربار سلطان محمود غزنوی درباره معجزات مسیح و دعای عیسی و مرده زنده کردن او اشعاری ذکر شده است:

صلح را همچون دعای عیسی مریم بود جنگ را همچون عصای موسی عمران شود

آمد آن رگزن مسیح پرست نیش الماس گون گرفته بدست.

در یکی دیگر از اشعار عنصری آمده است:

چنان خبر که شنیدم زمعجزات مسیح عیانش در توهمی بینم ای شه ابطال

اگر به دعوت او مرده زنده کرد خدای خرد زحجت تو رسته شد زبند ضلال

حکیم ابومحمد نظامی در داستان شیرین و خسرو به دلیل اینکه شیرین ارمنی و ترسا است در مورد آیین مسیح در شعر خود صحبت کرده است.

مسیحاوار در دیری نشیند که با چندان چراغش کس نبیند. (۳)

از دیگر مشاهیر ایرانی که در اشعار خود به آیین مسیح پرداخته‌اند، می توان امیر عبدالملک معزی، منوچهری دامغانی، اوحدین انوری، افضل الدین خاقانی، ظهیرالدین فارابی، جمال الدین اصفهانی، شیخ فرید الدین عطار، سعدی، حافظ و...را نام برد. (۴)

منابع

۱- چهره مسیح در ادبیات فارسی، قمر آریان، انتشارات سخن، تهران، ۱۳۸۷، ص۹۶

۲- مسیح در ادب فارسی، نسرین فقیه ملک مرزبان، برگرفته از روزنامه اطلاعات، شماره ۲۵۸۲۶، چهارشنبه ۱۴ اسفند۱۳۹۲

۳-چهره مسیح در ادبیات فارسی، قمر آریان، انتشارات سخن، تهران، ۱۳۸۷، ۱۱۰

۴- برای اطلاع بیشتر ر. ک:چهره مسیح در ادبیات فارسی، قمر آریان، انتشارات سخن، تهران، ۱۳۸۷، ص۹۶تا ۱۳۶ به طور مفصل در مورد نگاه شاعران ایرانی به حضرت عیسی(ع) پرداخته است.