- مناظره ساعت ۹ شب ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۰ را می‌توان زشت‌ترین مناظره تاریخ امریکا دانست. مناظره‌ای که یک سوی آن یک رئیس جمهوری مستقر در کاخ سفید بود و دیگری یک مدعی داشتن لیاقت ورود به کاخ سفید. اما «دونالد ترامپ» و «جو بایدن» در این مناظره در قامت دو مردی ظاهر شدند که فاصله بسیار زیادی از پستی دارند که ممکن است در ۴ سال آینده در دست داشته باشند.

روزنامه ایران پنجشنبه ۱۰ مهر، در گزارشی به مناظره دونالد ترامپ و جو بایدن پرداخت و نوشت: آنها در این مناظره ۹۰ دقیقه‌ای چیزی در توهین به یکدیگر کم نگذاشتند، طوری که کریس والاس روزنامه‌نگار، مجری و کارشناس و تحلیلگر معروف «فاکس نیوز»، شبکه مورد علاقه «ترامپ» به عنوان مجری این مناظره بارها به آنها تذکر داد.

مناظره شب گذشته (سه شنبه شب) در نوع خود بی نظیرترین مناظره‌ای بود که در تاریخ امریکا شاهد آن بودیم. تاریخ مناظره‌های امریکا پر است از انتقادهایی که نامزدها علیه هم مطرح می کردند و تُن‌ صدایشان بالا می رفت، هنوز خاطره مناظره‌های هیلاری کلینتون با دونالد ترامپ در انتخابات ۲۰۱۶ امریکا در اذهان هست. اما این مناظره از آن جهت بی نظیر بود که در آن نه انتقاد که توهین و تخریب فراوان دیده شد. جو بایدن در این مناظره بارها مجبور شد، در واکنش به اتهام‌های ترامپ که پسر او را متهم به اعتیاد به مواد مخدر می کرد، او را همدست با روسیه بخواند و ... رئیس جمهوری امریکا را دلقک بنامد و به او بگوید: «خفه شو مرد». این سخیف‌ترین شویی بود که جامعه امریکا در اولین مناظره ۲۰۲۰ می توانست شاهد آن باشد.

این مناظره همچنین آینه تمام نمای انتخاباتی بود که پیش رو است. در این مناظره بیش از هر چیز هرج و مرج حرف اول را می زد. هرج و مرجی که به باور ناظران شروع کننده همه آنها دونالد ترامپ بود. همان هرج و مرجی که مردم امریکا در ۳ سال و ۸ ماه و ۱۰ روز ریاست جمهوری دونالد ترامپ به آن عادت کرده‌اند. رئیس جمهوری امریکا در این سال‌ها با سخنان و سیاست‌هایی که در جامعه کشورش پیاده کرده است، باعث ایجاد هرج و مرجی بی سابقه در جامعه امریکا و دو قطبی شدن آن بین راست‌های افراطی مورد حمایت او و کسانی که قائل به تساوی جامعه هستند، شده است. اعتراضات ضد نژادپرستی ماه‌های اخیر در امریکا که از زمان به قتل رسیدن جورج فلوید توسط پلیس سفید پوست این کشور آغاز شده است، نمادی از دو قطبی حاضر در امریکا است. نگرانی از پیامدهای این هرج مرج که می‌تواند در انتخابات پیش رو نیز ادامه یابد، زمانی بیشتر می‌شود که نگاهی به استراتژی جدید ترامپ برای مقابله با شکست خود در انتخابات داشته باشیم. کمتر از یک هفته پیش دونالد ترامپ، در سخنانی در جمع هوادارانش اعلام کرد، ممکن است کار به دیوان عالی امریکا بکشد و نتایج انتخابات در این نهاد مشخص شود. او دیروز نیز در مناظره با بایدن تصریح کرد که اگرتقلب شود، براحتی نتیجه انتخابات را نمی پذیرد. اصرار بر این مسأله می‌تواند آتش اختلافات در انتخابات پیش‌رو را شعله‌ور تر سازد.

از دیگر نکاتی که در مناظره نخست رقبای دموکرات و جمهوریخواه امریکا چشمگیر بود، این بود که ترامپ برخلاف آنچه تصور می شد، نتوانست بر حریف خود که در چند سال گذشته و نه فقط در دوره رقابت‌های انتخاباتی او را جوی «خوابالو» لقب داده بود، چیره شود. اغلب نظر سنجی‌هایی که بعد از این مناظره انجام شد نیز حاکی از آن بود که مردم امریکا معتقدند، نامزد حزب دموکرات در مناظره بهتر و قوی تر ظاهر شد.

نخستین مناظره رقبای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ امریکا طبق سنت، حول محور مسائل داخلی بود که با توجه به کارنامه ترامپ و انتقاداتی که به آن مطرح می شود، بیشترین وقت مناظره به اقتصاد، کرونا و مالیات گذشت. بخش‌هایی از این مناظره جنجالی را می‌خوانید.

دیوان عالی و طرح‌های درمانی
کریس والاس: آیا فکر می‌کنید، قاضی برت (فردی که ترامپ اخیراً او را وارد دیوان عالی امریکا کرد)، باید این سمت را در این زمان به دست می‌گرفت؟
ترامپ: خیلی ساده است ما انتخابات را بردیم و انتخابات پیامدهایی دارد. ما سنا را داریم، کاخ سفید را داریم... بنابراین می‌توانیم او را انتخاب کنیم. دموکرات‌ها هم بودند همین کار را می‌کردند.

بایدن: من فکر می‌کنم این حق مردم امریکا است که قضات دیوان عالی را مشخص کنند. ما الان در میانه انتخابات هستیم و باید صبر کنیم ببینیم نظر فردی که مردم او را انتخاب می‌کنند، درباره این پست چیست.

ترامپ: تو می‌خواهی تعداد زیادی از قضات رادیکال چپ را وارد دادگاه عالی کنی.

بایدن: خفه می‌شوی مرد؟۲۰۰ هزار نفر از کرونا مردند. ۷ میلیون نفر مبتلا هستند و فقدان طرح درمان برای آنها یعنی چه؟

ترامپ: زمان شما که ۳۰۸ نظامی مردند. زیرا در ارتش نتوانستید مراقبت‌های درمانی لازم را داشته باشید. اینها را به من نگو. اگر شما بودید الان آمار قربانیان ۲

میلیون نفر بود. من قیمت دارو را تا ۸۰/۹۰ درصدکاهش می‌دهم.

کرونا

ترامپ: کار ما در مواجهه با کرونا عالی بود. هرکس غیر از این می‌گوید: به اخبار جعلی گوش کرده است.

بایدن: نه او واقعیت را نگفت چون نمی‌خواست مردم بترسند. اما خودش ترسیده بود.

ترامپ: اگر تو بودی وضع بدتر بود. اصلاً چیزی به اسم هوش در تو وجود ندارد.

بایدن: ترامپ کسی بود که می‌گفت ۶ ماهه کرونا را نابود می‌کند. گفت ماده ضدعفونی کننده بخورید. حالا هم می‌گوید واکسن می‌سازد.

ترامپ: تو چه می‌کنی؟ فقط ماسک می‌زنی. بزرگترین ماسک‌ها را او می‌زند.

اقتصاد

ترامپ: ما بهترین وضعیت اقتصادی را داشتیم، کرونا آن را خراب کرد. اگر بایدن بود، بدتر هم می‌شد. چون می‌خواست همه را به تعطیلی بکشد.

بایدن: اما میلیاردرهایی مثل او که فقط ۷۵۰ دلار مالیات می‌دهند، وضع‌شان خوب است.

ترامپ: من میلیون‌ها دلار پرداخت کردم. بروید و ببینید. پرونده من ۱۱۸ صفحه است.

بایدن: من قوانین مالیاتی را که او به نفع خودش وضع کرده، تغییر می‌دهم و شرکت‌هایی را که مالیات نمی‌دهند، مجبور به دادن مالیات می‌کنم.

ترامپ: آن وقت کمپانی‌ها از امریکا خارج می‌شوند.

نژادپرستی و نتیجه انتخابات

بایدن: شیوه حکومت داری ترامپ باعث شده است اختلافات در امریکا افزایش یافته و جامعه دو پاره شود.

ترامپ: من از گروه‌های ملی‌گرای راست می‌خواهم کوتاه بیایند و منتظر بمانند. اما این را هم بگویم باید فکری به حال آنتیفا (چپ‌های افراطی) کرد.

بایدن: حتی اگر پیروز نشوم، نتیجه را به رسمیت می‌شناسم.

ترامپ: شیوه پستی خیلی بد است. من هم حزبی‌هایم را برای نظارت به شعب رأی‌گیری می‌فرستم.

در حاشیه

■ طعنه عربی «بایدن» به «ترامپ»: استفاده «بایدن» از کلمه عربی «ان‌شاءالله» به عنوان پاسخی کنایه‌آمیز به ادعای «ترامپ» درباره پرداختن مالیاتش، با واکنش بسیاری از کاربران عرب زبان، مسلمانان و حتی پرتغالی‌ها همراه شد و مورد انتقاد بسیار قرار گرفت.
■ توئیت جنجالی رئیس پلیس پورتلند: «ترامپ» در میان حرف‌هایش نقل قولی از رئیس پلیس پورتلند کرد و از حمایت او از خودش گفت. اما این سخنان با واکنش این مقام همراه شد و او در توئیتی نوشت: «شاید منظور رئیس جمهور، کلانترهای مناطق روستایی و حومه اورگان بود.»
■ فروش تی‌شرت‌های «خفه شو مرد!»: پس از اینکه «جو بایدن» برای ساکت کردن «ترامپ» او را با عبارت «خفه شو مرد!» مورد خطاب قرار داد، تی‌شرت‌هایی با نقش این عبارت به قیمت ۳۰ تا ۳۳ دلار توسط کمپین دموکرات‌ها به فروش گذاشته شد.
■ انتقاد تند توئیتری از دروغ‌های ترامپ: شماری از کاربران توئیتر در واکنش به اظهارات «ترامپ» درباره اینکه کمپین‌های انتخاباتی داخل سالن او هیچ تأثیر منفی بر شیوع کرونا نداشته، او را با جمله «دونالد ترامپ دروغگو است» به نقد کشیدند.

بازتاب رسانه‌ای

■ جورج استفانوپولوس (سردبیر «ای بی سی نیوز»): به عنوان کسی که ۴۰ سال تجربه اجرا، پوشش خبری، برنامه‌ریزی و رصد مناظرات انتخاباتی را داشته، باید بگویم سه‌شنبه شب شاهد بدترین مناظره زندگی‌ام بودم.
■ پل برنداس (ستون‌نویس یو اس ای تودی): این مناظره به هیچ وجه مسیر انتخاب رهبر یک جهان آزاد نبود. به واقع این نمایش نه تنها برای امریکایی‌ها که برای همه کسانی که روزی امریکا را تحسین می‌کردند، شرم‌آور و منزجرکننده بود.
■ جفری کاباسرویس (مدیر مرکز مطالعات سیاسی نیسکانن): این مناظره نشان داد ما ملتی در مسیر افول هستیم که تنها با تحقیر یکدیگر متحد می‌شویم. در حقیقت برنده واقعی این تقابل نه کاندیداها بلکه آنهایی بودند که آرزوی سقوط امریکا را دارند.
■ مارکوس فلدنکرشن (روزنامه‌نگار مجله اشپیگل): این مناظره یک شوخی سخیف و شرمساری برای امریکا بود. فریاد و توهین. دو مرد با بیش از هفتاد و چند سال سن مانند دو کودک ۵ ساله اجازه حرف زدن به هم نمی‌دادند و کنترل مناظره را از مجری گرفته بودند.

«ترامپ» بازنده مناظره نخست

فریدون مجلسی تحلیلگر مسائل بین الملل: نخستین مناظره انتخاباتی امریکا را نمی‌توان کاملاً منفی دانست. «بایدن» نقش خودش را اجرا کرد و تا حد ممکن از مناقشه با یک فرد غیرعادی نتیجه گرفت. واقعیت این است که از «ترامپ» بیش از این توقعی وجود نداشت کما اینکه «نانسی پلوسی»، رئیس مجلس نمایندگان امریکا نیز درباره او و جو مناظره به «بایدن» هشدار داده بود. در این مناظره مجری هم بلاتکلیف بود و مجبور شد بارها به رئیس جمهوری تذکر بدهد تا صحبت‌های «بایدن» را قطع نکند. «ترامپ» هم معترض به این تذکرات بود. واقعیت این است خشم زیاد، تعقل را از بین می‌برد. در این مناظره نیز «بایدن» دو باری، «ترامپ» را دلقک خطاب کرد و یک بار هم او را مورد توهین قرار داد. او از ادبیاتی استفاده کرد که در این سطح به هیچ وجه رایج نیست مگر اینکه تعمدی در میان باشد. «ترامپ» یک بازیگر و شومن است. از طرفی مجری‌گری در نمایش‌های عامیانه، مسابقات کشتی کچ و نمایش‌های تلویزیونی سبب شد او تصور کند می‌تواند در عرصه عمومی سیاسی هم همان تسلط بر صحنه عوام را داشته باشد. اما او مرتکب اشتباه بزرگی شد. بنابراین می‌توان گفت در این میدان بازنده اصلی «ترامپ» بود. اما شبکه‌ای مانند «سی ان ان» برای سرپوش گذاشتن بر این باخت، بازنده اصلی را مردم امریکا معرفی می‌کند تا با منفی قلمداد کردن هر دو کاندیدا، «ترامپ» را همتراز «بایدن» کند. با این حال آمارهای قبل و بعد از مناظره که نشاندهنده تنزل جایگاه ترامپ از ۴۲ به ۳۶ و در مقابل صعود چند پله‌ای «بایدن» از ۵۲ به ۵۶ است، خلاف این امر را نشان می‌دهد.

آنچه مسلم است سطح سیاسی امریکا بسیار بالاتر از حدی است که در این مناظره به نمایش درآمد اما وقتی جامعه‌ای، فردی مانند «ترامپ» را به عنوان رئیس جمهوری برمی‌گزیند به سمت تنزل می‌رود. به عبارت دیگر این شرایط نشانه‌ای بر تفوق عوام بر قشر متفکر و تحصیلکرده در جامعه است. در حقیقت چه در امریکا و چه در جوامع دیگر؛ وقتی عرصه سیاسی در اختیار عوام قرار گیرد سطح سخن‌ها، ادعاها و شعارها نیز پایین می‌آید و شعار جای عقلانیت را می‌گیرد. در جهان امروز گرچه این موج عوامگرایی جهانی شده اما برخلاف تصورها این شرایط در کشورهای اروپایی با ادعای دارابودن فرهنگ برتر جهانی بیشتر وجود داشته و در کشورهایی مانند چین، ژاپن، کره جنوبی، تایوان و به طور کلی جوامع شرقی کمتر دیده می‌شود.

به طور کلی دموکرات‌های امریکا در جناحی هستند که به گروه‌های دانشگاهی و با فرهنگ گرایش دارند. بنابراین «بایدن» در وضعیت انتخاباتی مناسبی قرار دارد. اینکه او اعلام کرده به توافق «برجام» برمی‌گردد، خود نشانه احساس مسئولیت و درک او از رفتار و روش نادرست و خروج حساب نشده «ترامپ» از این توافق است. البته «ترامپ» تنها برای دلخوشی اسرائیل این اقدام را انجام داد. اما امریکا بدون «ترامپ» می‌توانست در حمایت از رژیم صهیونیستی مطلوب‌تر عمل کند و واکنش منطقی‌تری بروز دهد. «ترامپ» بخوبی می‌داند که بازنده انتخابات ماه نوامبر است به همین دلیل با وجود قدرتش به عنوان رئیس جمهور و حمایت مالی و تبلیغاتی جمهوریخواهان، مدعی تقلب در انتخابات است. در واقع او نمی‌تواند خصوصیت کاسب‌کارانه‌اش برای داشتن همه چیز با هم را نادیده بگیرد.

مناظره استثنایی

علی بیگدلی کارشناس اروپا و امریکا: مناظــــره سه شــــنبه شــــب نشان‌دهنده عمق دوقطبی بودن جامعه امریکاست؛ قطبی که مربوط به ترامپ است، قطب ثروتمندانی است که از قدرت فزاینده‌ای در سطح امریکا برخوردارند و به همین واسطه نوعی غرور و خودمحوری دارند که تمام اینها را می‌توان در شخصیت ترامپ دید. طرف دیگر دموکرات‌هایی هستند که خاستگاه آنها از گروه‌های میانی و پایین جامعه است که بیشتر متعلق به ایالات غربی و جنوبی امریکا هستند. این یک مناظره استثنایی بود. اگر چه در مناظره‌های امریکا این پرخاشگری‌ها سابقه دارد و در دیگر انتخابات هم شاید باشد. اما ترامپ که تحت فشار ناکامی‌های داخلی خود است، در چند مورد دچار ضعف شدید بود. نخست، مسأله کرونا بود که مدیریت درستی در آن نداشت، دوم مسأله مالیات‌ها بود و دیگر خیزش‌های اجتماعی. از همین رو تلاش می‌کرد با پریدن وسط صحبت‎های بایدن تمرکز او را به هم بزند و اجازه ندهد حملات مؤثری داشته باشد. اما موفق نشد. به طور معمول هدف از مناظره‌ها جمع کردن رأی و جذب آرای خاکستری است. به نظر من هیچ‌کدام در این خصوص موفق نبودند. اما در کل بایدن بهتر عمل کرد.

پالس‌های نگران کننده یک مناظره

امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل بین الملل: این مناظره ابعاد و حواشی مختلف و متعددی داشت. اما به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین فرازهای این مناظره سؤال پایانی کریس والاس، مجـــــری مناظـــــره باشد که پرسید، آیا ترامپ و بایدن، نتیجه انتخابات را می‌پذیرند و هوادارانشان را به خویشتنداری دعوت می‌کنند. این سؤال این پیام را به مخاطب می‌دهد که انتخابات ۲۰۲۰ ممکن است با پایان خوشی همراه نباشد، حواشی داشته باشد و جامعه شاهد انتقال مسالمت آمیز قدرت نباشد. هرچند بایدن به صراحت اعلام کرد، چنین کاری را خواهد کرد. اما ترامپ بار دیگر پاسخ غیر شفافی داد. این تردیدهایی را در سطح جامعه امریکا ایجاد کرده است. بویژه که کسی این صحبت را مطرح می‌کند که رهبر اپوزیسیون نیست، بلکه رئیس جمهوری است و اگر تبعیت از نتایج انتخابات نکند، می تواند دردسر ساز شود. اگر جامعه امریکا نتواند این مسائل را حل کند، با دشواری‌های اساسی در ساختار دموکراتیک خود رو به رو می شود. چنین رخدادی می تواند سرآغازی از چالش‌ها و بحران‌های سیاسی در امریکا باشد و جامعه این کشور را در آینده به سوی نظامی شبه اقتدارگرا سوق دهد که برای هر فرد امریکایی نگران کننده است.