عمارت باشکوه تمدن سده نوزدهم در شعله های جنگ جهانی با فروریختن ستون هایش در هم شکست و حتی زمانی که تفنگ ها نمی غریدند و بمب ها منفجر نمی شدند، جهان در تب و تاب جنگی جهانی به سر می برد و به آن می اندیشید تا به این ترتیب مُهر ۲ جنگ بر پیشانی سده بیستم بخورد که دومی به واسطه استفاده از بمب اتم به مراتب از اولی بدتر، خشن تر و مرگ بار تر رقم خورد.  

آغاز آتش جنگ

در سپیده دم روز جمعه یکم سپتامبر ۱۹۳۹ میلادی یک سپاه بزرگ آلمانی در پی فرمان آدولف هیتلر که چند سالی پس از کسب قدرت به بهانه‌های واهی سودای جهانگشایی در سر می‌پروراند به کشور همسایه؛ یعنی لهستان، حمله و هر چه را بر سر راهش بود ویران کرد. این حمله آلمان نازی، سرآغاز جنگی ۶ ساله در اروپا بود که به مرگبارترین درگیری تاریخ تبدیل شد(۱).

شروع جنگ جهانی دوم در سپتامبر ۱۹۳۹ تمام انگاره های جنگ سنتی را به چالش کشید. اکثر جنگ های پیشین اروپا عمدتا در طول خطوط سنتی و در میدان های نبرد روستایی و دور از نواحی پُرجمعیت صورت می گرفت. این امر به ارتشیان میدان مانور بیش تری می داد، تلفات غیرنظامیان را به حداقل می رساند و میراث فرهنگی و معماری اروپا را حفظ می کرد. اما در جنگ جهانی دوم، جمعیت غیرنظامی دیگر از پیامدهای جنگ مصون نبودند. بلکه برعکس، هدف ارتشیان و نیروی هوایی مهاجم هیتلر قرار می گرفتند تا وحشت و آشفتگی عمومی ایجاد و در نتیجه از توانایی رهبران دولتی و نظامی شان در نشان دادن واکنش کاسته شود(۲).

آمریکا؛ همه چیز الا بی‌طرفی

از ۱۹۳۹ میلادی و حتی قبل از آن تاریخ، دولت آمریکا همه چیز بود الا سیاست بی طرفی. در آنجا عقاید عامه به نحو مهیجی متشتت بود، گروهی موسوم به طرفداران سیاست گوشه گیری با هر نوع آلودگی در جنگ مخالف بودند زیرا اعتقاد داشتند که یا مداخله در کار اروپا عبث است یا در حل این مشکل کاری از دست آمریکا بر نمی‌آید یا آنکه تا آمریکا بخواهد اقدامی کند، آلمانی‌ها به هرحال در جنگ فاتح شده‌اند و حتی در صورت فتح هیتلر خطری از ناحیه آلمان متوجه آمریکا نخواهد شد(۳).

گروه دیگری موسوم به طرفداران مداخله اصرار داشتند که باید به متفقین کمک کرد زیرا معتقد بودند که هیتلر واقعاً آدم خطرناکی است و اگر نازیسم بر اروپا مستولی شود به زودی نوبت به آمریکا خواهد رسید. کرملیت روزولت خود از اصحاب مداخله بود و یقین داشت که امنیت آمریکا در معرض مخاطره است و اعلام کرد که آمریکا می‌تواند با توسل به هر اقدامی به متفقین کمک کند و خود را از معرکه زده خود خارج نگه دارد که هدف روزولت از اعلام این سیاست جلب حمایت افکار عمومی بود(۴).

آمریکا برای اینکه بتواند در جنگ مداخله کند در نوامبر ۱۹۳۹ قانون بی طرفی که در اواسط ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۹ میلادی به تصویب رسیده بود، اصلاح و ماده مربوط به منع صدور اسلحه را لغو کرد. به همین دلیل هم در ژوئن ۱۹۴۰ میلادی آمریکا در گام نخست مقدار قلیلی اسلحه به انگلیس ارسال کرد و چند ماه بعد۵۰ فروند از ناوشکن‌های مستعمل خود را در ازای حق داشتن پایگاه در نیوفنلاند، برمودا و جزایر انگلیس در آنتیل به انگلیس واگذار کرد. همچنین در ۱۹۴۱ میلادی قانون وام و اجاره را تصویب کرد تا به موجب آن تسلیحات مواد اولیه و خواربار به کشورهایی که با دول محور در جنگ بودند، برساند. همچنین در ۱۹۴۰ و ۱۹۴۱ میلادی شروع به سربازگیری، تقویت ارتش و نیروی هوایی و تدارک نیروی دریایی کرد(۵) تا اینکه سرانجام با غرق شدن یک ناوشکن آمریکایی توسط زیردریایی آلمان ها، این کشور وارد کارزار جنگ جهانی شد.

بمباران هیروشیما و ناکازاکی

جنگ در اروپا پس از خودکشی آدولف هیتلر و تسلیم آلمان نازی در ۸ مه ۱۹۴۵ پایان یافت اما در آسیا و اقیانوس آرام جنگ همچنان ادامه داشت. در بهار و زمستان ۱۹۴۵ میلادی ژاپن در آسیا و اقیانوس آرام در حال عقب نشتتینی کامل بود. چینی ها نیروهای ژاپن را به عقب راندند. در عین حال فرماندهی نظامی آمریکا به پایگاه های هوایی ِ نزدیک به ژاپن نیاز داشت تا بتواند متحد دیگر آلمان یعنی ژاپن را به زانو در آورد. به همین دلیل جزایر ابوجیما و  اوکیناوا را با دادن تلفات سنگین اشغال کرد. دفاع سرسختانه ژاپنی ها در این ۲ جزیره تلفات هولناکی را برای طرفین به بار آورد(۶).

همزمان با این وقایع دانشمندان متفقین به بمب اتمی دست یافتند. پس از مرگ  روزولت در آوریل ۱۹۴۵میلادی و روی کار آمدن هری ترومن رئیس جمهوری جدید آمریکا اجازه استفاده از بمب اتمی را در جنگ صادر کرد. (۷) تا به این ترتیب در ساعت ۸ و ۱۵ دقیقه ۶ اوت ۱۹۴۵ میلادی به وقت محلی شهر هیروشیمای ژاپن به دستور هری ترومن رئیس جمهوری وقت امریکا، هدف بمباران اتمی جنگنده های امریکایی قرار گرفت اما این پایان ماجرا نبود و استفاده بیشتر از سلاح هسته ای ساده ترین راه فشار بر ژاپن بود. البته نیروهای مسلح امریکا برای استفاده مجدد از بمب هسته ای نیازی به مجوز جدید دولت نداشتند زیرا مجوزی که ترومن برای حمله اتمی صادر کرده بود، اجازه استفاده از بمب های جدید را می داد. به همین دلیل هم ۹ اوت، آمریکا به منظور وادار کردن دولت ژاپن به تسلیم در جنگ، شهر ناکازاکی را نیز بمباران اتمی کرد و مدت کوتاهی پس از آن، امپراتور وقت ژاپن، در سخنانی اعلام کرد به منظور حفظ نسل مردم کشورش، به صلح بدون قید و شرط با متفقین گردن نهاده است تا به این صورت بزرگترین جنایت بشریت رقم بخورد؛ جنایتی که سرهنگ پل تیبت خلبان نیروی هوایی آمریکا در جنگ جهانی دوم که بمب های اتم را بر روی ژاپن انداخت، درباره آن گفت: مثل جهنم سیاه بود و نور و رنگ هم داشت، درونش سفید بود و خاکستری و بالایش شبیه درخت کریسمس بود و او گفت که آن پایین دوزخ شد و ادامه داد: فکر می‌کنم یک مورخ بهترین جمله را در این مورد گفته بود: در یک هزارم ثانیه، شهر هیروشیما دیگر وجود نداشت(۸).

خشونتی که توجیه ندارد

تقریباً ۲۰۰ هزار ژاپنی در حملات اتمی آمریکا و در اثر مسمومیت رادیویی کشته شدند؛ اکثر این قربانیان، غیرنظامیان بودند؛ از جمله، چند هزار کارگر کره­‌ای. همچنین، ۱۲ ملوان نیروی دریایی آمریکا که در یک زندان در هیروشیما زندانی بودند، نیز در این رویداد کشته شدند(۹) و چنانکه یکی فیزیکدان آمریکایی اقرار می کند و می گوید: اگر آلمانی­‌ها به‌جای ما بر سر شهرها بمب اتم می­‌ریختند، بدون شک استفاده از این بمب­‌ها در شهر­ها را جنایات جنگی تلقی می­‌کردیم و بدون شک آلمانی­‌ها را در نورنبرگ به این جنایت متهم کرده و ایشان را دار می­‌زدیم(۱۰). بنابراین هرچیزی که آمریکایی ها بگویند، هرگز برای هیچ‌ فردی توجیه نمی شود که برای پاسخ به جنگ در میدان رزم، باید از مردان، زنان و کودکانی بی‌گناه، انتقام گرفت.

منابع

۱- گاوین، فیلیپ. جنگ جهانی دوم در اروپا، ترجمه: مهدی حقیقت خواه، تهران: ققنوس، پیشگفتار

۲- گاوین، پیشگفتار.

۳- پالمر، روزول. تاریخ جهان نو، ترجمه: ابوالقاسم طاهری، تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۶ص۱۴۷۸

۴- روزول، ص۱۴۷۸.

۵- روزول، ص۱۴۷۹.

۶- تاریخ کامل جنگ جهانی دوم، تهیه و تالیف: دانشنامه جنگ جهانی دوم، ص ۳۲.

۷- تاریخ کامل جنگ جهانی دوم، ص ۳۳.

۸- سایت تاریخ ایرانی، مصاحبه با سرهنگ پل تیبت، ترجمه: مجتبی پورمحسن

۹- Gar Alperovitz, The Decision to Use the Atomic Bomb and the Architecture of an American Myth (New York: Knopf, ۱۹۹۵)

۱۰- Dennis D. Wainstock, The Decision to Drop the Atomic Bomb (Westport, Conn.: Praeger, ۱۹۹۶)p۱۲۲