موفقیت چینی‌ها در کنترل مناطقی که بیماری کوئید ۱۹ در آن گسترش یافته‌بود، درس‌های قابل‌تاملی برای کشورهای جهان دارد.

کمتر از سه ماه پس از شناسایی نخستین موارد بیماری کرونا، کوئید ۱۹ به یک بیماری همه‌گیر جهانی تبدیل شده و نزدیک به ۱۵۰ کشور جهان را در ابعاد مختلف تحت تاثیر قرار داده است.

بروز این بیماری دسامبر سال ۲۰۱۹ (آخرین ماه سال گذشته میلادی) در یکی از استان‌های چین گزارش و برای اولین بار رسانه ای شد و سپس با سرعتی زیاد هزاران شهروند چینی به کرونا مبتلا شدند. اگرچه هنوز چین بزرگترین منبع این ویروس است و بیشترین تعداد بیماران کرونایی در این کشور وجود دارند اما از سرعت شیوع بیماری به شکل قابل توجهی کاسته شده است. در مقابل، گسترش این بحران در دیگر مناطق جهان مخصوصا در کشورهای اروپایی سرعت نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است.

اکنون از نگاه مردم جهان مقابله، کنترل و سپس نابودی این ویروس سمج باید در اولویت اقدامات همه کشورهای جهان قرار بگیرد زیرا علاوه بر اینکه از مبتلا شدن انسان‌ها و مرگ و میر آن‌ها جلوگیری می‌کند، چرخ‌های اقتصاد جهان را که دچار رکود و نقصان شده است، بار دیگر به حرکت در می‌آورد. به همین علت توجه به تجارب موفق کشورها در مقابله با این ویروس می‌تواند به دیگر دولت‌ها نیز کمک کند. اگرچه بیش از ۸۰ درصد مبتلایان در چین به ثبت رسیده‌اند اما چند هفته‌ای است که از روند افزایش شیوع در این کشور کاسته شده و بر تعداد بهبودیافتگان بیماری افزوده می‌شود.

اقدامات ضربتی و سختگیرانه و از نگاه برخی ناظران بیرحمانه دولت چین در مناطق و استان‌هایی که درگیر این بیماری بودند اگرچه باعث شد تا چرخه زندگی و اقتصاد ده‌ها میلیون شهروند چینی دچار اختلال شود اما موجب شد تا بیشتر از یک میلیارد نفر دیگر از جمعیت چین مصون بمانند و تا حد امکان خسارت کمتری به این کشور وارد شود. از این رو می‌توان از تجریه پکن در سطوح کلان و خرد برای نابودی هرچه سریعتر کرونا در سطح جهان بهره برد.

تارنمای نشریه «فارین افیرز» که رسانه مکتوب اندیشکده «شورای روابط خارجی آمریکا» به شمار می‌رود در زمینه درس‌هایی که می‌توان از تلاش چین در زمینه به صفر رساندن آمار بیماری در جهان بهره گرفت آورده است: با اینکه هنوز چین بیشتر آمار مبتلایان و فوت شدگان از این بیماری را دارد اما روندها نشان می‌دهند که ماندگاری این ویروس در چین چندان به طول نخواهد انجامید.

ضرورت بهره‌گیری از زیرساخت های درمانی مناسب

هر روز از تعداد آمار مبتلایان در چین کاسته می‌شود اما در خارج از این کشور تعداد بیماران همچنان در حال رشد سریع است. دامنه این بیماری در نیمکره شمالی از قاره آمریکا تا آسیا کشیده شده است و هر روز بر تعداد جان باختگان آن افزوده می‌شود. اکنون کرونا در مناطقی بیرون از سرزمین منشا آن به ویژه در اروپا با سرعتی خیره‌کننده تلفات می‌گیرد و همین وضعیت استفاده از تجربه چین را مورد توجه بیشتر قرار می‌دهد.

نخستین موضوع آن است که متخصصان دریابند عوارض و نشانه‌های بیماری در چین که حدود سه درصد مبتلایان را کشت مانند دیگر کشورها است یا خیر؟ همچنین تقریبا در یک هفتم بیماران چینی عوارض شدید تنفسی هم رایج بود. البته این نکته حائز اهمیت است که نیمی از افراد بالغ در چین سیگاری‌اند و طبق تحقیقات پیشین سیگار کشیدن موجب تشدید اثرات آنفلوآنزا و بیماری خاورمیانه ای (مرس) می‌شود. در چین همین عادت سیگار کشیدن موجب ۶۴ درصد مرگ و میرها اعلام شد. بیشتر بودن مرگ مردان نسبت به زنان چینی هم به علت آمار بالای مصرف سیگار در میان مردان این کشور اعلام شد.

همچنین شهرنشینی و افزایش آلودگی هوای شهرهای چین هم عاملی برای پیامدهای بیشتر و عمیق‌تر کوئید ۱۹ ارزیابی شده است.

از طرف دیگر، ظرفیت زیرساخت‌ها و امکانات درمانی، بیمارستان و پزشک و پرستار از جمله نکات مهمی به شمار می‌آیند که در میزان خسارت‌های جانی کرونا ویوروس در چین تاثیرگذار بود. در استان هوبی چین که ووهان یکی از مناطق آن است کل سیستم درمانی درگیر این بیماری شد و بسیاری از کادر درمان حتی فرصت استراحت کافی را نداشتند. به همین دلیل میزان مرگ و میر در این استان بین ۴ تا ۶ برابر دیگر بخش‌های چین بود. از سوی دیگر اگرچه هزاران پرستار داوطلب در این استان مشغول به کار شدند اما تامین ماسک تنفسی نیز در برخی مواقع دچار نقص بود.

این بیماری پیامدهای دیگری هم داشت. بیمارانی که به علت دیگر بیماری‌ها همچون سرطان و ... در مراکز درمانی حضور داشتند از بی توجهی کادر درمان گلایه مند بودند. با وجود این که چین بیمارستان‌های جدید را در این مناطق احداث کرد و برخی از آن‌ها صرفا برای بیماری کوئید ۱۹ فعال بود اما در کل کمبود خدمات درمانی اتفاق می‌افتاد. از این رو بسیج تعداد زیادی از نیروها در کنار تهیه ماسک‌های تنفسی و دیگر تجهیزات پشتیبانی در فرایند مقابله با این بیماری اهمیت یافت.

البته کشورهایی که دارای سیستم‌های درمانی قوی تری نسبت به چین بودند اقدامات به مراتب مناسب‌تری انجام دادند. سنگاپور با داشتن بیش از ۱۰۰ مبتلا به کرونا حتی یک مورد مرگ نداشت. با این حال بسیاری از کشورهای جهان سیستم درمانی مناسب با تعداد کافی تخت و تجهیزات خوب در اختیار ندارند.

اقدامات سختگیرانه اما موفق پکن

کشورها در این زمینه که چه ترتیباتی را باید در مقابله با کرونا در پیش بگیرند تردید دارند. پکن در قلمروی خود برای جابجایی ۷۶۰ میلیون نفر محدودیت‌هایی را به اجرا در آورد. این تعداد دو برابر جمعیت کانادا و آمریکا است. همچنین چین قوانین بسیار سختگیرانه قرنطینه‌ای را به اجرا در آورد. پکن موارد مشکوک و آزمایش نشده را هم به سالن‌های ورزشی و ورزشگاه‌ها منتقل کرد تا در آن مکان‌ها برای دوره‌ای مشخص تحت مراقبت دائمی از نظر درجه حرارت بدن قرار بگیرند. البته این افراد مجبور بودند در کنار بقیه موارد مشکوک قرار بگیرند و از امکانات بهداشتی مشترکی استفاده کنند که ممکن است موجب بیماری آن‌ها شود.

حدود ۱۰ روز قبل مقام‌های ارشد و نماینده سازمان بهاشت جهانی در چین اعلام کردند که دیگر کشورها می‌توانند از رویکردهای دقیق چین استفاده کنند زیرا آن‌ها در یافته‌اند که چه کاری را باید انجام دهند. همین موفقیت‌ها بود که سرمشق برخی کشورها همچون کره جنوبی شد. این کشور که بیشترین تعداد مبتلایان به کرونا بعد از چین را داشت هفته گذشته اعلام کرد سخت‌ترین شرایط قرنطینه را در دائگو چهارمین شهر بزرگ کره برقرار می‌سازد.

البته دیگر کشورها نباید یا نمی‌توانند این اقدامات چین را تکرار کنند زیرا به نوشته نشریه آمریکایی، نشانه بی‌توجهی به حقوق و آزادی‌های فردی شهروندان است، البته سخت‌گیری‌های رسانه‌ای دولت و ارائه برنامه‌ریزی شده اطلاعات از سوی مقامات باعث شد تا از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری شود. با این‌حال هنوز چین همه اطلاعات مربوط به پیامدهای بیماری را به سازمان بهداشت جهانی ارائه نکرده است.

تارنمای «مجمع جهانی اقتصاد» نیز نوشته است که اقدامات چین نشان داد مقابله با کرونا نیازمند اقدامات عاجل و قدرتمندانه است. این پژوهش محدودسازی سختگیرانه در جابجایی مردم را در کنترل شیوع بیماری بسیار موثر می‌داند. با همین هدف می‌توان با برنامه‌ریزی از طریق اپلکیشن‌های شبکه‌های مجازی تحرک افراد را مهار کرد.

«دیوید آیکمن» رئیس دفتر «مجمع جهانی اقتصاد» در چین اعتقاد دارد پکن کار خارق العاده‌ای را برای کاهش سرعت گسترش ویروس انجام داد. نکته ظریف این بود که مقام‌های چینی سعی کردند تا بین اقدامات آن‌ها و رشد و توان اقتصادی این کشور موازنه‌ای برقرار باشد. همین خط مشی‌های موفق ثابت می‌کند که کشورهای جهان می‌تواند از تجربه چین درس بگیرند.

ساخت دو بیمارستان بزرگ در دو هفته، محاصره شدید و قرنطینه بیش از ۵۰ میلیون نفر، تعطیلی شبکه‌های حمل و نقل (تاکسی، اتوبوس، قطار، هواپیما و کشتی)، بسته شدن کارخانه‌ها و مدارس و نظارت شدید و قاطعانه دولت بر اجرای این مقررات از جمله نکات مثبت بودند. استفاده از رنگ‌های زرد، سبز و قرمز روی تلفن‌های همراه که ابتلا، سلامت یا در خطر بودن افراد را نشان می‌داد به مقامات کمک کرد نظارت دقیق و موثری را در کل منطقه به اجرا در بیاورند.

پکن علاوه بر این اشتغال در منزل و ممانعت از تجمع را به عنوان اقدامات مکمل انجام داد. البته نکته مهم این بود که رعایت بهداشت فردی و کاهش مسافرت‌ها موجب شد تا از افزایش فشار بر سیستم درمانی جلوگیری کند و همین موضوع به دولت در کنترل بیماری کمک کرد.

به اعتقاد تحلیلگران مهمترین درسی که می‌توان از فرایند همه‌گیری کوئید ۱۹ و مقابله با آن در چین گرفت آن است که سرعت، شفافیت و دقت ارتباطات مبتنی بر دانش بسیار اهمیت دارد. کارسازترین اقدامات چین علیه این ویروس (همچون متوقف کردن حمل و نقل عمومی، بستن مکان‌های تفریحی، محدودسازی اجتماعات) اگرچه از نگاه برخی ناظران غربی می‌تواند در قالب نقض حقوق بشر تعریف شود، اما موثر بود. ساختارهای درمان و بهداشتی دیگر کشورهای جهان باید آماده باشند و آموزش و تجهیزات و اطلاعات دقیق از برنامه‌ها را در اختیار داشته باشند تا بتوانند با موج تازه بیماران کوئید ۱۹ که به‌تدریج به ویژه در میان افراد مسن ظاهر می‌شود، مقابله کنند. چین مثال خوبی بود که نشان داد این واقعه برای بسیاری از کشورها به زودی اتفاق خواهد افتاد.