والدین باید واقع بینانه نسبت به توانایی های فرزندان شان راهنمایی های لازم را به آن ها ارائه دهند تا مسیر زندگی و آینده شان دچار بی برنامگی و خیالات واهی برای رسیدن به دستاوردهایی بسیار بزرگتر از توانمندی های دانش آموزان نباشد.

مدل چهار مرحله ای رفتار جرأت مندانه

رفتار جرأت مندانه یک مدل چهار مرحله ای دارد. البته در موقعیت های بین فردی برای بروز رفتار جرأت مندانه کمتر با رعایت دقیق این مرحله بندی رفتار می کنیم و در اینجا جهت تسهیل در یادگیری به این صورت آن را مطرح می کنیم.

همه ما وقتی فردی رفتار نامناسبی در حق ما انجام می دهد، مثلاً درخواست نامعقولی از ما می کند، ناراحت می شویم، ولی بسیاری از افراد نمی توانند این احساس ناراحتی خود را بیان کنند و از فرد مقابل بخواهند که رفتارش را تغییر دهد. به عبارت دیگر منفعلانه عمل می کنند. این نوع رفتار موجب احساس بد در ما شده و اعتماد به نفس مان را کاهش می دهد. از طرف دیگر چون فرد مقابل بازخوردی از ما دریافت نمی کند، چه بسا به رفتارهای منفی خود ادامه می دهد. این موضوع در رابطه فرزاندانمان در محیط مدرسه نیز می تواند برایشان مساله ساز گردد. لذا آگاهی از برخی نکات می تواند به تعامل بهتر عزیزانمان با همکلاسی ها کمک کند.

برای جلوگیری از این ناراحتی ها و مسائل سعی کنید بر اساس چهار گام زیر عمل کنید:

گام 1:بیان رفتار

رفتار یا عملی را که منجر به ناراحتی شما شده است را بیان کنید.مثال: " وقتی من می بینم که در حضور دیگران مرتب از من ایراد می گیرید..."

" من می شنوم که پشت سر من حرف می زنی..."

در هنگام انتقاد از رفتار منفی دیگران، اصول زیر را رعایت کنید:

*از کلی گویی و برچسب زدن به افراد بپرهیزید. مثلاً نگویید:"تو آدم بی توجهی هستی"، بلکه از رفتار خاص فرد انتقاد کنید.

*از مطلق جلوه دادن امور با استفاده از کلماتی مانند هرگز، همیشه و...پرهیز کنید:"تو همیشه این طور رفتار می کنی"،"تو هرگز عوض نمی شوی".

*من و من نکنید و صریح سخن بگویید.

*با استفاده از ضمیر من حرف های خود را شروع کنید.

گام 2:بیان احساس خود

به شخص مقابل بگویید که رفتار خاص ایشان چه احساسی در شما ایجاده کرده است. احساس خود را با ضمیر من بیان کنید و از به کار بردن ضمیر شما بپرهیزید.

مثلاً بگویید: "من احساس خشم، ناامیدی، ناراحتی، رنجش و... می کنم".

بجای اینکه بگویید:"تو مرا عصبانی می کنی"، "تو مرا ناامید می کنی".

وقتی ما احساسات خود را با استفاده از ضمیر من بیان می کنیم، به معنای آن است که مسوولیت احساسات خود را می پذیریم و خود را به عنوان منبع مدیریت و کنترل آن ها می دانیم نه دیگران را.

گام3:ارائه راه حل جانشین

در این مرحله باید راه حل بدیل و مطلوب خود را به شخص مقابل ارائه دهید.

یعنی اگر طرز رفتار فعلی او را نمی پسندید، دوست دارید او با شما چگونه رفتار کند. با این کار شما  انتقاد تخریب گرانه که صرفاً با هدف تخریب فرد مقابل و خالی کردن خشم خود انجام می شود را از انتقاد سازنده جدا می کنید. هدف انتقاد سازنده، بهبود وضع موجود است. پس در کنار ایرادی که از رفتار دیگران می گیریم، باید راه حل خود را نیز مطرح کنیم تا طرف مقابل از نیت صلاح شما با خبر شود. مثلاً:

"من دوست دارم اگر انتقادی از من دارید، مستقیماً با خودم در میان بگذارید".

گام 4: ذکر پیامدهای مثبت رفتار

در این مرحله باید پیامدهای مثبتی را که در صورت عمل کردن به پیشنهاد شما بوجود خواهد آمد، گوشزد کنید. به عنوان مثال می توانید بگویید:

"اگر این کار را بکنید، ما می توانیم رابطه خوبی با هم داشته باشیم"

"ما می توانیم به همکاری خودمان ادامه بدهیم"

"اگر شما در بیرون از این مکان سیگار بکشید هم شما راحتید هم  دود سیگار دیگران را ناراحت نمی کند"

نویسنده: امید زاهدی

منبع: کتاب کودک و خانواده