قصر شیرین از شهرستان‌های واقع در غرب استان کرمانشاه است که در فاصله‌ کمی از مرز ایران و عراق قرار دارد. این شهرستان زیبا علاوه بر وجود آثار تاریخی، به سرزمین نخل‌های بلند نیز شناخته می‌شود. وجه تسمیه این شهر، وجود کاخ مشهوری تاریخی است که خسروپرویز، از مشهورترین شاهان ایران باستان، آن را برای همسرش شیرین ساخته است. البته در کتب مختلف تاریخی از این شهرستان به نام‌های دیگری همچون دستجرد و دستگرد نیز یاد می‌شود؛ اما شهرت آن بیشتر به‌واسطه‌ کاخ خسرو است که به قصر شیرین و عمارت خسروپرویز نیز شناخته می‌شود. در ادامه درباره کاخ خسرو که یکی از جاهای دیدنی قصر شیرین است، بیشتر خواهیم دانست.

کاخ خسرو کجاست؟

آدرس: استان کرمانشاه، شمال شهر قصر شیرین 

بنای خسرو پرویز که امروزه تنها ویرانه‌هایی از آن مشاهده می‌شود، از جاذبه‌های قصر شیرین است و در ۱۸۰ کیلومتری از شهر کرمانشاه و در بخش شمالی شهر قصر شیرین قرار دارد. این بنا در مجاورت یکی دیگر از آثار تاریخی ایران‌زمین به نام «آتشکده‌ چهار قاپی»، احداث شده و روی سکویی به بلندای هشت متر قرار گرفته است. باستان‌شناسان قدمت این عمارت را متعلق به دوران حکومت ساسانیان عنوان کرده‌اند.

مسیر دسترسی به کاخ خسرو

برای دسترسی به کاخ خسرو از میدان شهدا (پهلوی) در مرکز شهر به سمت شمال حرکت کنید. پس از طی مسافت ۶۰۰ متر در راستای بلوار شهدا، به‌سمت چپ و خیابان مدرس بپیچید. با حرکت به‌طول ۲۵۰ متر در خیابان مدرس، ورودی محوطه باستانی کاخ خسرو نمایان خواهد شد.

تاریخچه کاخ خسرو

کاخ خسرو یکی از چندین بنایی است که در دوره حکومت ساسانیان در منطقه کرمانشاه به‌دستور «خسروپرویز» ساخته شد. خسروپرویز که از وی به نام «خسروی دوم» نیز یاد می‌شود، از سال ۵۹۰ تا سال ۶۲۸ میلادی بر مسند حکومت و فرمانروایی نشست و به‌عنوان بیست‌وچهارمین پادشاه ساسانی و از نامدارترین شهریاران دودمان ساسانیان، شناخته می‌شود. محققان معتقدند که علت اصلی ساخت کاخ‌های متعدد در کرمانشاه، تمایل وی به استقرار در این خطه و اجتناب از سکونت در تیسفون بود؛ گرچه بنا بر روایاتی دیگر، کاخ خسرو برای اسکان معشوقه وی یعنی شیرین‌ ساخته شده است؛‌ هرچند به‌نظر می‌رسد که از این کاخ به‌عنوان اقامتگاهی دائمی استفاده نشده بود.

به‌نظر می‌رسد که به‌علت تعجیل در ساخت این عمارت، استحکامات لازم در معماری آن در نظر گرفته نشده بود و این کاخ در مدت کوتاهی خالی از سکنه و بلااستفاده شد.

معماری کاخ خسرو

از سازه پیشین عمارت خسرو، امروزه تنها چند دیوار قطور سنگی و ستون‌های شکسته برجای مانده است. شواهد باقی‌مانده از ریشه درختان و اسکلت جانوران، حکایت از این دارد که پیرامون کاخ مذکور را باغی فرامی‌گرفته که به محل نگهداری حیوانات اختصاص داشته است. این امر، احتمال وجود یکی از نخستین باغ‌وحش‌های تاریخ را در ذهن باستان‌شناسان تداعی می‌کند.

آثار برجای‌مانده از کاخ خسرو نشان می‌دهد که این عمارت ۳۷۰ متر طول و ۱۹۰ متر عرض داشت. این کاخ با پلان مستطیل‌شکل خود، به‌صورت شرقی به غربی بر صفه‌ای با ارتفاع هشت‌ متر بنا شده است. از مصالح به‌کار رفته در این سازه می‌توان به لاشه‌سنگ، آجر و گچ اشاره کرد.

کاخ خسرو کرمانشاه؛ شکوهی به جا مانده از دوران ساسانی

آن‌گونه به‌نظر می‌رسد که فضای کاخ از دو بخش اندرونی و بیرونی تشکیل شده بود تا ماهیت فضای خصوصی و عمومی را حفظ کند. بخش بیرونی عمارت که به برگزاری مراسم رسمی اختصاص داشت، از تالار ستون‌دار، اتاق گنبددار، صحن رواق‌دار و ایوان تشکیل می‌شد. به‌نقل از کتاب کرمانشاه باستان، بزرگ‌ترین گنبد دوره ساسانی در این مکان دیده می‌شد که تا سده هجدهم قمری نیز استوار بود. دسترسی به بخش عمومی کاخ از راه پلکان‌های دو سویه در ضلع شمالی، جنوبی و شرقی امکان‌پذیر بود. بخش اندرونی و خصوصی کاخ نیز از خانه‌های مختلف و کوچک‌وبزرگ تشکیل می‌شد که اکنون تمامی آن‌ها از بین رفته‌اند.

نکات بازدید از کاخ خسرو

کاهش استحکام دیواره‌های باقی‌مانده از کاخ خسرو، سبب ناایمن بودن محوطه شده است و در برخی مواقع به‌جهت عملیات مرمت، از ورود به محوطه کاخ خسرو جلوگیری می‌شود.

در صورت ورود به محوطه کاخ خسرو، از فشار آوردن به دیواره‌ها و ایستادن زیر طاق‌ها خودداری کنید.

امکانات رفاهی محدودی در اطراف عمارت خسرو وجود دارد.

پوشش شبکه تلفن همراه در محوطه عمارت خسرو مطلوب نیست.

بهترین زمان بازدید از کاخ خسرو، فصل بهار و تابستان است. 

بازدید از عمارت خسرو رایگان است.

جاهای دیدنی اطراف کاخ خسرو

آتشکده چهارقاپی قصر شیرین

آدرس: استان کرمانشاه، شمال قصر شیرین

چهارقاپی از مهم‌ترین آثار تاریخی قصر شیرین محسوب می‌شود. در ابتدا بسیاری از باستان‌شناسان این بنا را متعلق به دوره اسلامی فرض می‌کردند؛ چراکه همچون بسیاری از آثار معماری پس از اسلام، دارای گنبد و طاق‌نما است. قدمت این بنای ارزشمند که از آثار ملی ایران نیز به‌شمار می‌رود، به اواخر دوره حکومت ساسانیان بازمی‌گردد.

کاروانسرای عباسی قصر شیرین

آدرس: استان کرمانشاه، قصر شیرین، میدان شهدا

کاروانسرای عباسی قصر شیرین یکی از جاذبه‌های گردشگری ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران است که قدمت آن به دوره صفویه بازمی‌گردد. این کاروان‌سرا یکی از مهم‌ترین منزلگاهای زائران عتبات عالیات در طول تاریخ محسوب می‌شد. متاسفانه، زلزله دهه ۱۳۹۰ استان کرمانشاه، آسیب‌های بسیاری به این بنا وارد کرده و سبب کاهش ایمنی سازه شده است.