هدی‌سادات پاک‌نهاد
 نتایج تحقیق جدیدی در دانشگاه کانزاس نشان می‌دهد که شوخ‌طبعی در تقویت رابطه زوجین نقش دارد. مطالعات چند دهه اخیر نشان می‌دهد که زنان جذب مردان شوخ‌طبع می‌شوند. این ویژگی اغلب به‌عنوان یکی از باارزش‌ترین خصوصیت‌های یک شریک عاطفی مورداشاره قرارگرفته است اما آقایان باید به این نکته توجه داشته باشند که در هر موضوعی نمی‌توان با زنان شوخی کرد. در گفتگو با دکتر عادل مهری مشاور خانواده و زوج دمانگر به بررسی این موضوع پرداختیم.

*** شوخی مجوزی برای بی احترامی نیست

اگرچه شوخی کردن تأثیر زیادی در انعطاف‌پذیری، کاهش استرس، اضطراب و افزایش صمیمت بین زوجین دارد اما لازم است در شوخی کردن با همسرتان به چند نکته مهم توجه داشته باشید.دکتر مهری در این باره تاکید می کند که به این موارد توجه داشته باشید:«ظرفیت وجنبه طرف مقابلتان را بسنجیدتحت هیچ شرایطی به بهانه شوخی به همسرتان بی‌احترامی نکنید.هیچ‌وقت  به شوخی هم که شده  همسرتان را با دیگران مقایسه نکنید.در حضور جلوی جمع، برای خنداندن دیگران همسرتان را تحقیر و کوچک نکنید.از شوخی‌های فیزیکی، تمسخرآمیز، تهدیدی، کنایه‌آمیز و شوخی‌های حاوی فحش استفاده نکنیدو یادتان باشد هنگام عصبانیت و ناراحتی همسرتان از شوخی کردن پرهیز کنید.

*** خط قرمزهای طرف مقابلتان را بشناسی

این زوج درمانگر می گوید قانون اول شوخی این است که خط قرمز های همسرتان را بشناسید:« از آنجایی‌که رابطه زوجین نزدیک‌ترین وصمیمانه‌ترین رابطه بین افراد است، شوخی بین همسران خیلی رواج دارد و توصیه هم می‌شود  خنده و شوخی در خیلی از موارد می‌تواند تنش‌ها و اختلافات را حل‌وفصل کند اما گاهی بعضی شوخی‌ها منجر به ناراحتی طرف مقابل می‌شود.دلیل ناراحتی‌ از بعضی شوخی‌ها، عدم آگاهی و توجه نداشتن همسر به خط قرمزهای طرف مقابل است. اگر فرد، طرف مقابل را خوب بشناسد هرگز با مواردی که همسرش روی آن‌ها حساس است، شوخی نمی‌کند. مثلاً بعضی‌ها خطر قرمزشان والدینشان هستند و بعضی‌های هم نسبت به شوخی طرف مقابل با والدینشان مقاومتی نشان نمی‌دهند. بنابراین، معمولاً ناراحتی از برخی شوخی‌ها به دلیل رعایت نکردن خط قرمزها است و الا توصیه می‌شود زوجین تا حد امکان با یکدیگر شوخی‌های صمیمانه داشته باشند چراکه شوخی بین زوجین، در حالت طبیعی و با حفظ حرمت طرف مقابل باعث صمیمت و نزدیک شدن قلب زوجین به یکدیگر می‌شود.»

*** در برابر شوخی‌های ناراحت‌کننده عکس‌العمل نشان دهید

در الگوی خانواده اسلامی که نمونه بارز آن حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) است، نمونه‌های بسیاری از روابط صمیمانه همراه با شوخی مشاهده می‌شود و در روایت آمده است که این دو بزرگوار با رعایت احترام به یکدیگر، شوخی و مزاح می کردند اما متأسفانه برخی افراد در شوخی با همسرشان توهین و بی‌احترامی می‌کنند یا بدون درنظر گرفتن خط قرمزها و حساسیت‌های طرف مقابلشان مطلبی را برای خندیدن و شادکردن فضا بیان می‌کنند و با این کار باعث رنجش‌خاطر همسرشان می‌شوند. «دکترمهری »راه مقابله با شوخی‌های ناراحت‌کننده  را آگاه کردن طرف مقابل می داند و می گوید : «تکرار و انجام برخی شوخی‌ها  از سوی همسر گاهی از این بابت است که شما هیچ عکس ‌العملی در برابر آن شوخی از خود نشان نداده‌اید لذا درصورتی‌که شوخی‌های نامناسب همسرتان باعث آزرده‌خاطر شدن شما می‌شود، بهتر است همسرتان را آگاه کنید یا حتی اگر یک‌بار شوخی اتفاق افتاد و منجر به ناراحتی شما شد، همان لحظه تذکر دهید.»

*** راه شناخت تفاوت فرهنگی در شوخی کردن

تحمل افراد در برابر شوخی و نوع شوخی افراد با یکدیگر در هر فرهنگی متفاوت است. از این رو، افراد با فرهنگ‌های مختلف از شوخی برداشت‌های متفاوتی دارند. تفاوت فرهنگی زوجین در شوخی کردن می‌تواند به طور ناخودآگاه زمینه بروز تنش و اختلافات را فراهم می کند. دکتر مهری راه شناخت این تفاوت فرهنگی را مشاوره قبل از ازدواج می داند و می گوید:« یکی از دلایل توصیه اکید برای مراجعه به مشاوره قبل از ازدواج، شناخت بیشتر طرف مقابل است. یکی از موضوعات خیلی شایعی که اتفاق می‌افتد این است که زوج‌های جوان به دلیل عدم شناخت، از روحیه طرف مقابل اطلاعی ندارند اما روانشناس می‌تواند در فرایند شناخت، از ویژگی‌های شخصیتی طرف مقابل اطلاعات خوبی به دست آورد.»خیلی از مواقع افراد به دلیل ویژگی‌های شخصیتی، زودرنج هستند و خیلی سریع از شوخی، حرف یا حرکتی ناراحت می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، دو نفر از خیابان رد می‌شوند و بدون آنکه حواسشان باشد به هم دیگر تنه می‌زنند، یک نفر سر این مسئله دعوا راه می‌اندازد و یک نفر هیچ توجهی نمی‌کند. نفر اول نه به خاطر شدت تنه بلکه به خاطر اینکه احساس می‌کند به او توهین شده، دعوا می‌کند یا مثلاً وقتی زوجین باهم شوخی می‌کنند چطور می‌شود که آن شوخی برای آقا خیلی زننده و ناراحت‌کننده است ولی برای خانم خیلی عادی است؟!دکتر در این باره تحلیل روانشناسانه ای ارائه می دهد:« باید گفت که نوع واکنش افراد نسبت به موقعیت‌های مختلف ازجمله شوخی به تربیت، ویژگی‌های شخصیتی و ساختار فکری افراد مربوط می‌شود و لازمه شناخت این تفاوت‌ها، مشاوره قبل از ازدواج است که از اهمیت زیادی برخورداراست.این شناخت به شما این توانایی را می دهد که در موقعیت های مختلف بتوانید پیش بینی درستی از رفتار همسرتان داشته باشید.»

*** همه چیز را به شوخی برگزار نکنید

فرض کنید یک فرد بسیار جدی با شخصی ازدواج کند که بسیار شوخ‌طبع و بذل گو است تا جاییکه در مسائل مهم زندگی هم جدیت ندارد. این دو شخصیت متضاد در ابتدای امر برای یکدیگر جذاب‌اند اما به‌مرورزمان این تفاوت‌های آشکار باعث ایجاد مشکلات در زندگی می‌شود. درواقع، فرد جدی می‌خواهد توجه همسرش را بر مسائل زندگی متمرکز کند اما همسرش می‌خواهد او سختگیر نباشد و همه‌چیز را این‌قدر جدی نگیرد؛ «دکترمهری »در خصوص مدیریت این‌گونه اختلافات می‌گوید: « اختلاف عقیده در این زمینه مشکل‌ساز می‌شود، مگر اینکه هر دو طرف از جدیت یا شوخ طبعی خود دست بردارند و به تعادل برسند.از سوی دیگر، باید توجه داشت کسانی که شخصیت شوخ‌طبعی دارند، گاهی حرف‌های جدی‌شان را در بستر شوخی می‌گویند و طرف مقابل باید انقدر هوشمند باشد تا بتواند پیام فرد را دریافت کند اما بعضی افراد به دلیل تزلزل یا ناپختگی شخصیتی، موضوعات را در قالب شوخی مطرح می‌کنند که معمولاً هم مورد جدیت قرار نمی‌گیرند. در چنین مواردی، یکی از تدابیری که طرف مقابل باید انجام دهد، این است که همسرش را از مسائل مهم آگاه کند و نقش آن شخص را در زندگی به او گوشزد کند. اگر در یک رابطه زناشویی، مرد شوخ‌طبع است زن باید از او بخواهد تا به‌عنوان تکیه‌گاه با تمام شوخ‌طبعی‌هایش تصمیم محکم و جدی بگیرد و پای تصمیمش بایستد.»

این مشاور اعتقاد دارد حذف شوخی از زندگی زناشویی تبعات خوبی ندارد: «خیلی مهم است که افراد به‌واسطه نقشی که در خانواده‌ دارند، شوخی‌ها را مدیریت کنند اما به خاطر بحث‌های جدی ما اصلاً توصیه نمی‌کنیم که شوخی و خنده به‌طورکلی از زندگی مشترک حذف شود.چنانچه زوجین بخاطر شوخی‌طبعی طرف مقابلشان با یکدیگر دچار اختلاف باشند، این‌گونه نیست که بگوییم شخصیت فرد شکل‌گرفته و این اختلاف قابل‌حل نیست بلکه این دسته از زوجین با مراجعه به روانشناس و ارائه شرح‌حال از وضع موجودشان می‌توانند تلاش کنند تا زندگی بهتری داشته باشند.»/ ایرنا