مرضیه موسوی 
باغ موزه دفاع مقدس به عنوان بزرگترین باغ موزه کشور شناخته شده. این مجموعه که در اراضی عباس‌آباد و همسایگی کتابخانه ملی جا خوش کرده، قرار است خاطرات هشت ساله جنگ تحمیلی را یادآوری کند و گوشه‌ای از این دفاع جانانه از میهن را به نسل های بعد از خود نشان دهد.

 باغ موزه دفاع مقدس بوستان بزرگ و سرسبزی است که از دو بخش باغ‌دره و موزه تشکیل شده. زیربنای ۲۰۵هزار مترمربعی این باغ موزه، یک مجموعه کم‌­نظیر و دیدنی در منطقه ۳ تهران رقم زده است. به همین دلیل است که باغ موزه دفاع مقدس به عنوان بزرگترین موزه جنگ غرب خاورمیانه هم شناخته می‌شود. محوطه‌ی باغ موزه‌ی دفاع مقدس تهران از ۷ تالار و یک قسمت انتهایی که به آن یادمان دفاع مقدس می‌گویند تشکیل شده است.

 با سر زدن به این مجموعه می‌توانید همزمان از باغ کتاب تهران، کتابخانه ملی ایران، فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی، باغ هنر و پارک طالقانی و باغ موزه دفاع مقدس و بقیه فضاهای موجود در اراضی عباس آباد هم دیدن کنید؛ البته به شرط داشتن کفشی آهنی و فراغتی که امکان گشت و گذار در گوشه و کنار این مجموعه را به شما بدهد.

برای رفتن به باغ موزه دفاع مقدس کافیست خودتان را به ایستگاه مترو شهید حقانی برسانید؛ به محض بیرون آمدن از ایستگاه مترو و بعد ازگذشتن از پارک به محوطه «باغ دره دفاع مقدس» می­رسید. ورودی موزه را می­توان از تانک­های باقی مانده از جنگ که اول راه گذاشته­اند، تشخیص داد. باغ موزه دفاع مقدس در ایام رمضان از ساعت ۹ تا ۱۸ پذیرای مخاطبان است.

باغ دره کجاست؟

گشت و گذار در باغ دره هم در ساعات روز و هم در ساعات شب، و حتی در تعطیلات امکان‌پذیر است و محدودیتی برای ورود به آن ندارید. فضای باز و سرسبز محوطه، در مناسبت‌های ملی و مذهبی مختلف محلی است برای برگزاری نمایش‌های خیابانی و همچنین اجرای رزمایش و مانورهای مربوط به نیروهای نظامی کشور. در ایام عزاداری عمومی از جمله ایام محرم هم می‌توانید سراغ اجرای تعزیه و مراسم آیینی دیگر را در محوطه این باغ بگیرید.

بزرگترین فستیوال نور و آب کشور جایی در باغ دره و اطراف دریاچه ۷ هزار متر مربعی آن رقم می‌خورد. جذابیت‌های بصری در کنار این دریاچه به همین‌جا ختم نمی‌شود و می‌توانید روی تماشای فیلم روی پرده آبی باغ موزه هم حساب کنید؛ پرده‌ای که در واقع با آبشار همگون این باغ موزه تشکیل شده است. شب­ها پخش حداقل دو نوع نمایش رسانه­‌ای به مدت ۸تا ۱۲ دقیقه بر روی پرده آبی باغ موزه دفاع مقدس، بازدیدکنندگان را مسحور خود می­کند.

در تمام محوطه این باغ موزه می‌توانید نمونه‌هایی از تانک‌ها، هواپیماهای جنگنده، خودروهای نظامی و دیگر ادوات سنگین به کار رفته در جنگ را ببینید که بعد از استفاده‌های مکرر از رده خارج شده‌اند.

نمای ۳۶۰ درجه از دفاع مقدس

ساختمان اصلی موزه از هفت تالار اصلی و یک تالار پروانه­ها تشکیل شده است. هفت تالار، هفت شهر عشق را تداعی می‌کنند که ریشه‌های عمیقی در ادبیات عرفانی ایران دارد. موزه شامل دو گالری ثابت ازاسناد جنگ، کتابخانه، مرکزحفظ آثار، ۲ سالن آمفی تئاتر چند منظوره است. بخشی از آنچه در این موزه به نمایش در می‌آید، تصاویر و فیلم‌های مستندی است که در دوران جنگ باقی مانده است.

 در این تالار می‌توانید حال و هوای خرمشهر و کوچه پس کوچه‌هایش را قبل از شروع جنگ ببینید و بعد از آن به سراغ ماکت‌هایی که از خرمشهر در دوران جنگ و بعد از آن تهیه شده، بروید. بزرگترین کتابخانه تخصصی انقلاب و دفاع مقدس کشور هم در همینجا احداث شده است.

اولین منزل؛ تالار آستانه

اولین منزل، تالار آستانه، جایی برای ورود به تالارهای هفت­گانه است. در این تالار صفحات تاریخ پرفرازو نشیب و مبارزات مردمی دهه ۳۰ شمسی را ورق می­زنیم. سرتاسر این تالار صدای شعار «الله اکبر» به گوش می‌رسد؛ شعاری که در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب با گذر از هر کوچه و محله‌ای به گوش می‌رسید. این تالار روایت­گر شرح مختصری از وقایع انقلاب و تصویر گذرایی از تاریخ ۵۰ سال قبل از انقلاب اسلامی ایران است.

سازه‌های مفهومی، شعارنویسی انقلابیون روی دیوار، تصویرسازی ورود تاریخی امام خمینی(ره) ، اثر هنری از ۲۱ سلاح ژ۳ و گل های میخک که نماد پیوستن ارتش ایران به مردم و انقلاب اسلامی در ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷ است و ... از دیدنی‌های این بخش است. آنچه روی این دیوارها می‌بینید نه فقط عکس، بلکه هولوگرام‌ها و تصاویر سه بعدی‌ای هستند که تکمیل کننده فیلم‌ها و اسلایدهای مختلف به شمار می‌روند.

تالار حیرت و حقانیت

دومین منزل از تالارهای هفت گانه، پر است از صدای مهیب بمباران، عبور پرسرعت هواپیما، آژیر خطر و دیگر صداهایی که زندگی در دوران جنگ با آن در آمیخته بود.  این تالار نمادی از شوک و حیرت مردم ایران از آغاز جنگ تحمیلی و تمام حوادثی است که در این دوران اتفاق افتاده است.به محض ورود به تالار صدای هولناکی هر بازدیدکننده‌­ای را سر جایش میخکوب می­کند:«من سه روزه تهران را می­گیرم!» این صدا همراه با تصویر صدام حسین در حال پاره کردن مصوبه شورای امنیت ملی است که به صورت سه بعدی مدام نمایش داده می‌شود.

این نقطه آغازین جنگ تحمیلی است؛ همان جایی که صدام حسین با نادیده گرفتن مصوبه شورای امنیت، به خاک ایران حمله‌ور شد. در این تالار تقویم کودتای عراق، تصاویری از تجاوز عراق به خاک ایران، ماکتی از مسجد جامع خرمشهر، و ... به چشم می‌خورد. یکی از ماکت‌های دیدنی این بخش، ماکتی از پالایشگاه آبادان است که از قطعات به جا مانده از همین پالایشگاه بعد از حمله عراق ساخته شده است.

لالایی کارون برای رزمنده های سرو قامت

تالار سوم، تالار دفاع، با بادی سرد و صدای آب به استقبالتان می‌آید. شب‌های عملیات در اروند و کارون را تصور کنید که سربازان آهسته و با احتیاط در حال عبور از آب هستند.کارون مثل مادری عاشق برای آن ها لالایی هایی از قصه های حماسی می خواند. این‌جا درست مثل سال‌های جنگ، صدای بمباران ناگهان سکوت را می‌شکند و لرزه بر اندام می‌اندازد. همه چیز انگار درست بیخ گوشتان اتفاق می‌افتد. از لرزش دیوارها و زمین زیر پایتان تعجب نکنید. نترسید اگر آسمان بالای سرتان با حرکت شبیه سازی شده‌ای از موشک‌ها و خمپاره‌ها شکافته و نورانی شد.

کمی جلوتر، سنگرها و خاکریزها شبیه سازی شده‌اند که گاهی سربازان ماه‌ها در سرما و گرمای مناطق جنگی، در چهار دیواری آن زندگی می‌کردند و حتی جیره آب و غذایشان هم در همین تنگنا به پایان می‌رسید.  در بخشی از این تالار هم می توانید اسنادی را ببینید از همدستی دولت وقت عراق برای پنهان کردن واقعیت‌های جنگ با ایران و بایکوت خبری اخبار جنگ.

تالار آرامش و تالار شهادت

اینجا آرامش قبل از طوفان در جریان است؛ جایی که فرماندهان جنگ دور هم جمع می‌شدند و برای اجرای عملیات برنامه‌ریزی می‌کردند. روی میزهای این سالن می‌توانید شرحی از تمام عملیات‌های انجام شده در دوران جنگ را ببینید. نام این عملیات‌ها و محل اجرای آن، شرح شکست‌ها و پیروزی‌ها، و آنچه در جریان جنگ در عملیات‌ها رخ داده است در این اتاق‌ها مرور می‌شود. مهندسی عملیات‌های جنگ مدتی بعد از آغاز جنگ در کشور آغاز شد و این نقشه‌های شب عملیات، خروجی همین اتاق فکر است.

عبور از پل معلق

تالار پنجم با پلی معلق از جنس چوب و پلاستیک آغاز می­شود. از هر طرف صدای پوتین­‌های سربازان را می­‌شنوید که راهی عملیات می‌­شوند با هر قدم تصویری از رزمندگان و شهدای دفاع مقدس در اطراف تالار نمایان می­شود. پلی ساده از جنس چوب و پلاستیک که حسی از ترس و اضطراب را منتقل می کند و آدمی با ترس و اضطراب بر روی آن قدم می گذارد. در میانه مسیر، روی پلی معلق، تصویر شهید همت و روایتش آغاز می شود. چشم که می‌چرخانی تمام محیط به تصاویر شهدا آذین بندی شده و اسامی بسیاری از شهدای دفاع مقدس از جلوی چشمانت عبور می کند.

این تالار تنها مخصوص سربازان در حال جنگ نیست؛ جانبازان و زندگی روزمره آن‌ها، اسرا، و مفقودان جنگی و خاطرات باقی مانده از آن‌ها هم بخش‌هایی از این تالار را به خود اختصاص داده‌اند.

تالار پیروزی

بعد از عبور از پل معلق چوبی و لرزان به پل پیروزی می­‌رسید. تالار ششم شرح وقایع جنگ، مکان و موقعیت و سلاح­های استفاده شده در جنگ ۸ ساله را بیان می­کند. تصاویری از روزنامه‌­های آن دوران و شادی مردم از پیروزی‌­های به دست آمده را می‌توانید در اینجا ببینید.

می‌بینید که زندگی مردم کمی دورتر از جبهه‌های جنگ تا چه اندازه به این اتفاق مهم و بزرگ گره خورده و شادی و اندوه مردم با شرح پیروزی‌ها و ناکامی‌های سربازان رقم می‌خورد.

شرح وقایع قبل و بعد از قبول قطعنامه ۵۹۸، افزایش تحریم‌های بین المللی علیه ایران و فعالیت گروهک‌های منافقین به خصوص عملیات مرصاد که در نهایت برملا شدن توطئه منافقین و پیروزی غیور مردان وطن را به همراه داشت.

تصاویر حملات شیمیایی به حلبچه و شهر مرزی نودشه، جزو بخش‌های این تالار به شمار می‌رود. تصاویری از عملیات‌های ثامن‌الائمه (ع)، بیت‌المقدس، مرصاد و سقوط هواپیمای مسافربری ایرباس ایران نیز در این تالار به چشم می‌خورد.

سرمنزل عشق

 به تالار هفتم رسیده‌­ایم و هفت منزل عشق را سفر کرده‌­ایم. در این تالار بازدیدکننده تصویرهایی از رحلت امام، تغییرات و تحولات نظام در طول ۴۰ سال گذشته و افت و خیزهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را به نظاره می­‌نشیند. انتخاب آیت الله خامنه ای به رهبری انقلاب اسلامی، دیدن فیلم هایی از بازگشت آزادگان به کشور، تصویر سند چشم انداز ۲۰ ساله ایران، یادبودی از شهدای هسته‌ای، ماکت‌هایی از سانتریفیوژ و تعدادی از نمونه های ترکیبات دوتریوم و آب سنگین و... برگی دیگر از دفتر باغ موزه دفاع مقدس است./ ایرنا