آمریکا و اتحادیه اروپا در پی درگیری روسیه و اوکراین، نه‌فقط مسکو را از جهت سیاسی، نظامی و اقتصادی که از جهات علمی نیز تحریم کردند؛ در حالیکه برخی دانشمندان گسستن این ارتباطات را کابوسی را برای دنیای علم می‌دانند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، رویارویی روسیه و اوکراین که اکنون بیش از یک ماه (۲۴ فوریه/ ۵ اسفند) از شروع آن می‌گذرد؛ بر همکاری‌های علمی دو طرف به شدت تاثیر گذاشته است.

برای نمونه آژانس فضایی اروپا نگران لغو ماموریت مشترک مریخ‌نوردی با آژانس فضایی روسیه است و پروژه همکاری علمی ۳۵ کشور در راکتور گرماهسته‌ای آزمایشی بین‌المللی مشهور به ایتر ITER، مستقر در جنوب فرانسه ممکن است به دلیل ممانعت روسیه از ارسال تجهیزات لازم متوقف شود.

درگیری روسیه و اوکراین تاثیر عمیق و گسترده ای بر ارتباطات و پروژه‌های مشترک علمی روسیه و کشورهای غربی دارد. روابط علمی روسیه و غرب به مثابه نوعی ایجاد ارتباط بعد از پایان جنگ سرد بوده و اکنون در حال از بین رفتن است، زیرا کشورهای غربی می‌خواهند با توقف حمایت‌های علمی از پروژه های مشترک روسیه را تنبیه و منزوی کنند. در حالیکه دانشمندان می‌گویند هزینه این کار برای هر دو طرف سنگین است.

تغییر اقلیم و همکاری روسیه و کشورهای غربی برای مبارزه با آن حوزه دیگری است که به دلیل این درگیری تحت تاثیر قرار گرفته است. دانشمندان غربی و دانشمندان روسیه به دلیل سال ها همکاری در حوزه های علمی از علوم هسته ای گرفته تا هواوفضا به شدت به تخصص یکدیگر نیاز دارند و گسستن شبکه عمیق ارتباطات علمی میان آنها دشوار است و موجب به تعویق انداختن پروژه ها خواهد شد؛ برای نمونه پروژه علمی مریخ‌نوردی بین آژانس فضایی اروپا و روسیه که قرار بود امسال انجام شود با توجه به قطع همکاری دو طرف تا سال ۲۰۲۶ به تعویق خواد افتاد.

چوزف اشباخر رئیس آژانس فضایی اروپا در این مورد گفت: باید همه همکاری ها را متوقف کنیم که کار بسیار سختی است. وابستگی علمی به یکدیگر موجب ثبات و تاحدی اعتماد می شود. دو مولفه ای که با قطع همکاری ها از دست می دهیم.

تحریم های بین المللی علیه روسیه همکاری رسمی علمی دو طرف را بسیار دشوار و در برخی موارد ناممکن کرده است. دانشمندانی که در پروژه های مختلف همکاری کرده و دوست بوده اند به صورت غیررسمی با هم ارتباط دارند اما پروژه ها چه بزرگ و چه کوچک متوقف شده اند. اتحادیه اروپا همچنین از نهادهای علمی روسیه با بودجه ۹۵ میلیارد یورویی خود حمایت نمی کند و قرارداد جدیدی نیز با آنها بسته نخواهد شد.

انگلیس، آلمان و برخی کشورهای دیگر نیز حمایت مالی خود را از پروژه هایی که روسیه در آنها مشارکت دارد قطع کرده اند.

موسسه علم و فناوری ماساچوست نیز ارتباطات با دانشگاه تحقیقاتی را که در تاسیس آن در مسکو همکاری داشت، قطع کرده است. بزرگ ترین و قدیمی ترین دانشگاه در استونی از روسیه و بلاروس دانشجو نمی پذیرد.

لو زلنسی، دانشمند حوزه فیزیک در موسسه تحقیقات فضایی مسکو و از همکاران پروژه مریخ نوردی با آژانس فضایی اروپا شرایط را دشوار توصیف کرده و می گوید: دانشمندان روسیه اکنون باید یاد بگیرند چطور در این محیط جدید کار و زندگی کنند.

البته وضعیت همکاری ها در برخی پروژه ها هنوز معلوم نیست، برای نمونه پروژه ایتر که روسیه تجهیزات تخصصی آن را از جمله یک آهن ربای فوق‌رسانا که ساخته شده و اکنون در سنت‌پترزبورگ آزمایش های نهایی آن انجام می‌شود.

اهمیت تخصص دانشمندان و تجهیزات ساخت روسیه

نهاد تحقیقات هسته ای اروپا به نام «سرن» نیز نگران از دست دادن همکاران دانشمند روس خود است. یوآخیم منیچ مدیر بخش تحقیقات و مطالعات سرن می گوید: تنبیه باید علیه دولتمردان باشد و نه دانشمندان روسیه. وی افزود که سرن پیشتر عضویت ناظر دولت روسیه را تعلیق کرده است اما هیچ دانشمندی را از کار در سرن بازنمی دارد.

تخصص و مهارت دانشمندان روسی در دیگر حوزه ها نیز مهم و از دست دادن آن محسوس خواهد بود. ادریان مکس ورثی استاد دانشگاه امپریال کالج لندن می گوید در حوزه تحقیقاتی وی که میادین آهن ربایی است ابزار ساخت روسیه می تواند محاسباتی را انجام دهد که دیگر ابزارهای ساخته شده در غرب توانایی آن را ندارند.

مارکوس راکس دانشمند آلمانی حوزه جو که سفری یک ساله در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به قطب شمال کرد، می گوید: سفر به قطب بدون کشتی های ساخت روسیه که توانایی یخ ‌نوردی را داشتند، ممکن نبود.

وی می گوید: این تحریم ها قطعا بر تحقیقات و علم اثر می گذارد. اگر به نقشه و قطب نگاه کنید انجام تحقیقات در این منطقه بدون یعنی روسیه ممکن نیست.

راکس تاکید کرد: این وضعیت مانند کابوسی خواهد بود زیرا قطب شمال به سرعت در حال تغییر است و منتظر ما نخواهد ماند تا همه مشکلات سیاسی خود را حل کنیم.

https://nypost.com/2022/03/28/without-russia-science-going-solo-on-worlds-woes-dreams/