اگرچه مذاکرات برجام با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا با چراغ سبز جوبایدن از سر گرفته شد اما بی‌اعتمادی ایران به آمریکا باعث پیچیده‌شدن روند بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای شده است.

در ادامه یادداشت ۱۷ آبان ۱۴۰۰ روزنامه همشهری به قلم اسماعیل سلطنت‌پور دبیر گروه سیاسی می خوانیم:دیپلمات‌های کشورهای عضو برجام هشتم آذر در وین گرد هم می‌آیند، هدف، رایزنی درباره توافقی است که از ۳سال قبل با خروج دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از آن به محاق رفت.

اگرچه مذاکرات برجام با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا با چراغ سبز جوبایدن از سر گرفته شد اما بی‌اعتمادی ایران به آمریکا باعث پیچیده‌شدن روند بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای شده است.

در واپسین ماه‌های فعالیت دولت سابق ایران، مذاکرات ایران با گروه برجام چند دور در وین برگزار شد و به‌دلیل برگزاری انتخابات در ایران و تغییر دولت و نیز رویکرد، وقفه‌ای حدودا ۶ماهه در مذاکرات ایجاد شد تا تعیین زمان و مکان مذاکرات چشم‌اندازی تازه برای برجام ایجاد کرده باشد.

اما در رابطه با مذاکرات پیش‌رو چند نکته حائز اهمیت است که هدف از این مذاکرات چیست و چشم‌انداز آن چه خواهد بود:

۱- تیم جدید هسته‌ای ایران به‌خوبی برای آمریکا و اروپا شناخته‌شده است چراکه مسئول اصلی پیش‌برد این مذاکرات، پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی در ایران متولی مذاکرات هسته‌ای بود، بنابراین به‌نظر می‌رسد مذاکرات پیش‌رو نه با هدف اعلام موضع بلکه با رویکرد محوریت مشترکات در دستور کار قرار گیرد، مشترکاتی که هر دو طرف به آن اذعان دارند، یعنی لغو تحریم‌های ایران و بازگشت اقدامات جبرانی از طرف ایران.

دولت سیدابراهیم رئیسی به صراحت اعلام کرده که درصورت لغو تحریم‌ها، ایران آماده اجرای تعهدات خود ذیل برجام است، بر همین اساس می‌توان گزاره تحریم را مهم‌ترین سرفصل در روند مذاکرات پیش‌رو قلمداد کرد و از همین‌رو است که تیم سیاست خارجی جدید ایران مذاکرات آتی را مذاکرات «رفع تحریم» نامیده است.

۲- ایران به‌دلیل بی‌اعتمادی به آمریکا مطالباتی از طرف غربی دارد ازجمله اینکه تمامی تحریم‌های مغایر با برجام می‌بایست لغو شوند اگرچه دولت بایدن اعلام کرده که آماده لغو تحریم‌های مغایر با برجام است اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که پای برخی تحریم‌های دولت ترامپ که با تغییر سرفصل اجرایی شد، به میان می‌آید به‌عبارت دیگر ترامپ با وضع برخی تحریم‌ها عملا اقدام به مین‌گذاری در مسیر بازگشت دولت بعدی آمریکا کرده به‌عنوان مثال تحریم بانک مرکزی ایران توسط دولت آمریکا در سرفصل مقابله با تروریسم، اجرایی شده درحالی‌که باقی‌ماندن تحریم آن عملا توافق هسته‌ای را به یک توافق بی‌خاصیت و پوچ برای ایران بدل خواهد کرد و به همین دلیل طبیعی است که ایران نسبت به برچیده‌شدن تحریم‌های به ظاهر غیربرجامی اما مؤثر بر برجام حساسیت داشته باشد.

۳- ایران تأکید بر راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها دارد و به‌رغم همه پیچیدگی‌های این مطالبه به‌نظر می‌رسد این خواسته نمی‌تواند مانعی در مذاکرات برجام تلقی شود چرا که راستی‌آزمایی می‌تواند در پروسه‌ای کوتاه‌مدت و همزمان با بازگشت اقدامات جبرانی هسته‌ای ایران تحقق یابد.

۴- بعد از خروج آمریکا از برجام سایر کشورها نیز به بهانه تحریم یکجانبه آمریکا از تجارت با ایران سر باز زدند حالا مناقشه اصلی ایران با این کشورها به‌خصوص ۲کشور نماینده اتحادیه اروپا در برجام یعنی فرانسه و آلمان و نیز انگلیس خواهد بود که آیا اراده جدی برای اجرای توافق هسته‌ای خواهند داشت یا خیر؟ بعید نیست مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران که به‌تازگی با مقامات روسیه و چین در زمینه برجام رایزنی کرده همین روزها با فرانسه، آلمان و انگلیس نیز در رابطه با مهم‌ترین خواسته ایران یعنی «لغو تحریم» به مذاکره بپردازد.