پروین بهمنی یکی از چهره‌های ماندگار موسیقی محلی ایران به شمار می‌رفت که در میان علاقمندان موسیقی به خالق لالایی‌های مادرانه ایران‌زمین شهرت داشت. وی با پژوهش‌های گرانسنگ خود توانست نقش مهمی را در زنده نگاه داشتن فرهنگ بومی و مواریث این سرزمین کهن ایفا کند.

پروین بهمنی پژوهشگر و خواننده لالایی قشقایی به تداوم و توسعه فرهنگ و موسیقی ایل قشقایی خدمت و موسیقی قشقایی را از خاطرات و آواهای ایلیاتی احیا کرد.  بهمنی دلسوز و عاشق فرهنگ و هنر بومی بود و برای شناخت،  معرفی و حفظ هنر موسیقی قشقایی با جان و دل تلاش و پژوهش کرد و بخشی از این فرهنگ با کارهای ماندگار این هنرمند ثبت و در ایران و جهان معرفی شد. وی لالایی‌های قشقایی را جمع‌آوری کرد و لالایی او که روایت تاریخ و فرهنگ قشقایی است همیشه در گوش جان می ماند و با نام این هنرمند ماندگار است. این بخشی از سخنان «محمود شالویی» معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  در خصوص جایگاه و اهمیت بانوی هنرمند پروین بهمنی است.

زندگی‌نامه

پروین بهمنی در ۱۳۲۷خورشیدی در شیراز دیده به جهان گشود. وی در دامن مادر و همچنین دایه اش که از صدای خوشی برخوردار بود با نغمه های قشقایی آشنا شد، همچنین پدر وی غلامرضا خان بهمنی بهمن بیگلو، خود از صاحب سبک های موسیقی قشقایی و از علاقمندان و موسیقیدانان ایل قشقایی بود که بدون شک این عوامل در ایل کمک کرد که به آواها و اشعار ایل دلبستگی بیشتری پیداکرده و آن ها را فرا گیرد. وی در خصوص نقش دایه اش در علاقه او به موسیقی محلی می گوید: هنوز هم نوای آن لالایی در پیچاپیچ ذهنم نقش بسته است. دایه ام راه احیای موسیقی عاشیقی  قشقایی را که سال ها بود از بین رفته بود، پیش رویم قرار داد.

بهمنی دوران تحصیلی خود را در شیراز سپری کرد، سپس از دانشسرای عشایری فارغ التحصیل شد و به شغل معلمی پرداخت. بهمنی در خصوص تعداد فرزندانش در مصاحبه ای گفته بود:  من ۴ فرزند دارم، یکی از دخترانم آلمان زندگی می کند و زمانی که ایران بود تار و سه ستار می زد و با من همخوانی کرد. دامون پسرم دست راست من است و سازهای کوبه ای می زند، اشکان پسر دیگرم فارغ التحصیل طراحی از کشور ایتالیا است و ساز هم می زند. دختر دیگرم افسون هم در ایتالیا درس خوانده و برخی سازها مثل تنبور و دف را می نوازد.

ورود به عرصه موسیقی

این بانوی هنرمند در کنار معلمی به کار هنری و موسیقی اشتغال داشت. در دوران کودکی زیر نظر نورعلی برومند تکنیک‌های موسیقی را فرا گرفت و سپس موسیقی قشقایی را زیر نظر اساتیدی همچون محمد حسین کیانی، حبیب گرگین پور، غلامرضا بهمنی و محمد قلی خورشیدی آموخت.

بعد از فراگیری ردیف موسیقی ایرانی به موسیقی قشقایی روی آورد، او در ۱۳۸۰ خورشیدی به گروه آوا به صورت رسمی به فعالیت پرداخت و بعد از مدتی توانست سرپرستی این گروه را به دست آورد.  و در مرکز موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ثبت رساند و با آن گروه موسیقی قشقایی و دیگر مناطق عشایری فارس و همچنین موسیقی شیرازی را اجرا و موسیقی قشقایی را از لابه لای خاطرات و آواهای ایلیاتی احیا کرد. پروین بهمنی همچنین همکاری بلند مدت پژوهشی با استاد محمدرضا درویشی و دیگر پژوهشگران ملی و بین المللی همچون پروفسور علی کافکاسیالی و دانشگاه آتاتورک و موسسه فرهنگی گونش وقفی و همچنین مراکز فولکلور کشورهای ترک زبان دیگر را انجام داده است. وی شاگردان زیادی را پرورش داد. در ۱۳۸۶ خورشیدی با لالایی در فیلم «سه زن» ساخته منیژه حکمت به شهرت رسید. این آواز خیلی زود نه تنها در ایران بلکه در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از تهیه کنندگان، موسیقیدانان و پژوهشگران به سمت موسیقی قشقایی کشیده شدند. بدین ترتیب به زودی توانست در جشنواره‌های داخلی و خارجی گوناگونی شرکت کند و شهرت جهانی به دست آورد. حتی جشنواره در دانشگاه گریسون ترکیه با نام ایشان برگزار شد که بیش از ۲۸۰ موسیقیدان از سراسر جهان در این جشنواره شرکت کرده بودند.

منظومه داستانی «اصلی و کرم، زندگی‌نامه هنرمندان قشقایی، زنان نامدار قشقایی، کتابچه موسیقی عاشیقلر» و آلبوم‌های خدای من غریب، به یاد فرود، مجموعه نغمه‌های عاشقی قشقایی، آوازهای قشقایی و چند آلبوم دیگر، از جمله بخش‌های مهم زندگی هنری او به شمار می رود. بهمنی در چند دهه‌ اخیر به‌عنوان هیات مولف در انتشار کتاب‌هایی مانند داستان‌ها و حکایت‌ها و افسانه‌های اقوام ترک، ایران ترکلر، جغرافیای محیط عاشقی ترکان ایران و چند کتاب دیگر همکاری داشته است. این هنرمند همچنین آلبوم‌هایی را مانند «خدای من غریب، مجموعه نغمه‌های عاشقی قشقایی و آوازهای قشقایی» منتشر کرده است.

افتخارات و جوایز

این موسیقیدان نامدار در ۱۳۹۶ خورشیدی به دلیل ۳۰ سال فعالیت در حوزه موسیقی، نشان درجه یک معادل دکتری را برای “آواز” گرفت. او پیش از این نیز نشان درجه دو هنری را در بخش “پژوهش” دریافت کرده بود. دانشگاه آتاتورک در ترکیه شبی را برای او برگزار کرد و قزاقستان، ترکیه، روسیه و فدراسیون بین‌المللی کشورهای عضو اسکاندیناوی، مدرک دکتری افتخاری به او داده‌اند.

از دیگر افتخارات و فعالیت های اجرایی وی می توان می توان به: عضو موسسه پیشکسوتان هنر ایران،  جزء ۳۶ استاد موسیقی مقامی کشور، جزء ۶ بانوی پیشکسوت موسیقی ایران، بانوی برگزیده فرهنگی ترکان جهان، مدرک افتخار دانشگاه آتاتورک و دانشگده ادبیات کاظیم کارابیکدیر ترکیه، عضو مشاهیر و مفاخر کشور(میراث فرهنگی کشور)، احیاگر مادرانه ها و لالایی ها، احیاگر موسیقی از بین رفته عاشوقلر قشقایی، سرپرست گروه موسیقی برگزیده شب های استان ها، سرپرست گروه قشقایی در چند جشنواره موسیقی، احیاگر رپرتوار از بین رفته موسیقی عاشیقی قشقایی، تنها پژوهشگر بانو موسیقی بومی ایران (شهرداری تهران)، موسیقیدان و پژوهشگر برگزیده استان فارس (فرهنگستان هنر)،  مدرک افتخار موسسه فرهنگی هنری گونش ترکیه، عضو هیات مولف دایره المعارف بازی های ایرانی (وازیگاه)، عضو هیات مولف دانشنامه موسیقی نواحی ایران (همکاری با جهانگیر نصر اشرفی) و... اشاره کرد.

خاموشی

سرانجام این بانوی موسیقیدان پس از سال‌ها تلاش برای اعتلای موسیقی محلی در ۲۹ مهر ۱۴۰۰ خورشیدی به دلیل مشکلات قلبی- ریوی دیده از جهان فروبست. محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی، نوشت: زنده یاد پروین بهمنی که با پژوهش‌ های سترگ خود، لالایی ‌ها و موسیقی فراموش شده «عاشیقلر» را زنده کرد و برای سالیانی دراز، به جست و جوی عاشیق ‌ها و نواهای گمشده ‌شان در سرتاسر ایران زمین ‌گشت تا نوای آن ها را که سینه به سینه به امروز رسیده بود، ثبت و ضبط کند. او به حق یکی از حافظان ارجمند فرهنگ بومی و اصیل این سرزمین بود و توانست نوای جانسوز موسیقی قشقایی را تا آن سوی مرزها طنین انداز کند. وی با حفظ و اشاعه لالایی‌های مادرانه  ایران زمین و خوانش لالایی هایش نشان داد که قشقایی زندگی‌اش با صفا، صمیمیت، هنر و موسیقی سرشته شده است.  به راستی که آثار او تداعی گر موسیقیِ پیچیده در دشت ها، کوهستان ها و نغمه‌ های گم شده در سایه سارِ سیاه چادرهای عشایری که خود محصول ذوق و سرپنجه‌ هنرمندانه زنان عشایر ایران است، می باشد... بدون شک چراغی که زنده یاد بهمنی برای حفظ نغمات محلی وموسیقی  ایران زمین  برافروخت، خاموش نخواهد شد.