آیت‌الله محمدرضا مهدوی کَنی یکی از عالمان برجسته در نظام جمهوری اسلامی ایران بود که در طول حیات خود، کارنامه مبارزاتی و علمی درخشانی از خود به یادگار گذاشت. یکی از مهم‌ترین مراکزی که بنا نهاد؛ دانشگاه امام صادق(ع) بود که تا به امروز توانسته نیروهای توانمند و متخصص بسیاری را پرورش دهد.

محمدرضا حاج‌باقری‌ مشهور به‌ مهدوی‌کنی‌، فرزند اسدالله در ۱۴‌ مرداد ۱۳۱۰ خورشیدی در محله‌ سرآسیاب‌ قریه‌ کن‌ واقع‌ در شمال‌غربی‌ تهران در خانواده‌ای‌ مذهبی‌ دیده به جهان گشود. وی تحصیلات ابتدایی را در همان‌جا گذارند. سپس به تحصیل علوم دینی پرداخت. ابتدا به مدرسه سپهسالار و پس از آن، سه سال به مدرسه لرزاده رفت. وی در ۱۷ سالگی برای ادامه تحصیل به قم مهاجرت کرد و تا ۱۳۴۰ خورشیدی در محضر استادان آن زمان دروس عالی فقه، اصول فقه، تفسیر، حکمت، کلام و دروس خارج فقه و اصول را فراگرفت. او نزد استادانی چون‌ آیات‌ عظام امام‌ خمینی، محمدحسین‌ بروجردی، محمدحسین‌ طباطبایی‌ (علامه)، مرتضی‌ مطهری، شهاب‌الدین‌ مرعشی‌ نجفی‌ و عبدالجواد جبل‌ عاملی‌ علم آموزی کرد. پس از بازگشت به تهران در مدرسه مروی به تدریس علوم حوزوی مشغول شد و از ۱۳۴۲ خورشیدی امامت جماعت مسجد جلیلی در میدان فردوسی را پذیرفت و این مسجد را پایگاه مبارزات سیاسی قرار داد.

زندگی سیاسی

آیت الله مهدوی کنی یک انقلابی به تمام معنا بود؛ انقلابی به معنای مبارزه با طاغوت و استکبار، حمایت از مظلومان و مستضعفان، حمایت از اقشار ستمدیده، رعایت حقوق مردم، رسیدگی به مستضعفین و فقرا و غمخوار مردم بودن. ایشان بعد از تبعید امام (ره) و اوج گیری قیام ملت ایران در مبارزه با رژیم پهلوی به سیل خروشان انقلابیون پیوست و اقداماتی انجام داد برای نمونه پایگاه مبارزه ایشان مسجد جلیلی بود که شخصیت‌های بزرگی همچون آیت الله طالقانی، بازاریان و کسبه، جوانان دانشگاهی، طلبه‌های فاضل و مبارز و حزب اللهی‌های انقلابی پای منبر ایشان می‌نشستند و آقای مهدوی کنی همیشه می کوشید تا بتواند در مسیر انجام مأموریت، مبارزان انقلابی را هدایت و رهبری کنند. وی در زمان فعالیت‌های مبارزاتی به وسیله ساواک دستگیر و به زندان افتاد اما از فعالیت های سیاسی و حمایت از امام (ره) تا پیروزی انقلاب اسلامی دست برنداشت.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این فقیه برجسته به عنوان سرپرست کمیته انقلاب منصوب شد. کمیته انقلاب اسلامی؛ نخستین نهادی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حتی قبل از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاسیس شد. آیت الله مهدوی کنی سال ها در کمیته ها فرماندهی کل را بر عهده داشت. همچنین امام(ره) احکام مختلفی برای آقای مهدوی صادر فرمودند؛ به عنوان مثال حکم تولیت حوزه علمیه مروی به همراه موقوفات وابسته را برای او نوشتند. وی همچنین در تحکیم هر چه بیشتر پایه‌های نظام اسلامی تلاش کرد و در این مسیر مسوولیت‌های متعددی از جمله عضویت فقاهتی در شورای نگهبان، وزارت کشور، نخست وزیری، ریاست مجلس خبرگان رهبری و ... را برعهده داشت. در حقیقت ایشان سال‌ها در راه برقراری آرمان‌های انقلاب اسلامی ‌تلاش و خدمت کرد و با پذیرش مسوولیت‌های مختلف سیاسی و علمی ‌در مسیر اعتدال و بصیرت گام برداشت و نام خویش را در تاریخ این مرز و بوم جاودانه ساخت.

خدمات علمی و فرهنگی

یکی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی این عالم ربانی تاسیس دانشگاه امام صادق(ع) بود. این دانشگاه در طول فعالیت خود توانست تا نیروهای کیفی بسیاری تربیت کند که هم در حوزه درسی خودشان (اقتصاد، سیاست، فرهنگ ارتباطات و غیره) و هم معارف اسلامی متخصّص اند و در واقع پل ارتباطی میان حوزه و دانشگاه هستند. این دانشگاه امروز مبلّغان بسیار خوبی را نیز تربیت کرده که با تسلّط به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و عربی، پیام انقلاب، نظام و معارف اهل بیت(ع) را در کشورهای مختلف ترویج می‌دهند. حجت‌الاسلام میرلوحی در این خصوص می‌گوید: جامعة الامام الصادق عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) بعد از رحلت آیت الله مهدوی کنی با قوّت و صلابت بیشتری به مسیر رشد و بالندگی خود ادامه می‌دهد. چراغ هدایتی را که آیت الله مهدوی کنی با دست خالی در طوفان‌ها و حوادث اول انقلاب روشن کردند و سی و چند سال آن را پا برجا و استوار نگه داشتند، ان شاءالله شاگردانشان با همان صلابت، صداقت، پاکیزگی، تقوا و نورانیت بیرقش را دست می‌گیرند و آن را حفظ می‌کنند.

آثار

از آثار وی می توان به تقریرات درس‌های خارج فقه آیات عظام بروجردی و خمینی، کتاب نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، اصول و مبانی اقتصاد اسلامی در قرآن، بیست گفتار و کتاب شرح دعای افتتاح اشاره کرد. کتاب دوازده گفتار: مجموعه بیانات آیت الله محمدرضا مهدوی کنی است، این کتاب شامل مجموعه سخنرانی های «آیت الله مهدوی کنی» در پردیس خواهران دانشگاه امام صادق (ع) است. این اثر در برگیرنده مباحثی همچون نیت الهی، پشتوانه بقای کار؛ ویژگی یک دانشگاه اسلامی: داشتن جهان بینی الهی؛ ویژگی های یک استاد خوب و خدایی؛ ارزش علم، خلوص، عهد خدا با بنی آدم؛ آنچه مؤمن به آن نیاز دارد: توفیق الهی، واعظ درونی، پذیرش نصیحت و ویژگی های علوم انسانی اسلامی، حقیقت و اعتبار علم، استفاده از فرصت ها، تعلیم و تعلم، صدقه جاریه، مراقبت از خود، خویشان و جامعه، ویژگی اجتهاد پویا: اجتهاد جواهری مطابق با زمان و مکان، تلفیق اسلام با موضوع علم، محتوا و هدف آن از دیگر مباحث این کتاب است.

یکی از کتاب هایی که به زندگی نامه آیت‌الله مهدوی کنی پرداخته؛ کتاب خاطرات آیت الله مهدوی کنی است که توسط غلامرضا خواجه‌سروی در مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد. این کتاب دربرگیرنده‌ خاطرات "آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی" و بخش‌هایی از حوادث مهم دوران حاکمیت نظام جمهوری اسلامی است. از دیگر آثاری که به زندگی این عالم نامدار پرداخته، کتاب «حدیث با او بودن» بود، این کتاب مجموعه داستان‌های کوتاه و آموزنده در مورد سیره شخصیتی و زندگانی آیت الله مهدوی کنی (ره) در مسایل مختلف است که از طرف انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) به چاپ رسیده است. در مقدمه این کتاب آمده است: حدیث با او بودن روایت مردی است که از دل حادثه‌ها گذشت؛ از کوچه باغ‌های کن تا حجره‌های درس قم و از زندان‌های رژیم پهلوی تا جلسات محرمانه شورای انقلاب. مردی که در طول تمام این حوادث همواره مستقیم بود و از آنچه تشخیص و تکلیف خود می‌دانست عبور نمی‌کرد.

وفات

سرانجام این عالم ربانی و فقیه برجسته در ۲۹ مهر ۱۳۹۳خورشیدی بر اثر عارضه قلبی دیده از جهان فروبست و در ۸۳ سالگی دارفانی را وداع گفت و در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به خاک سپرده شد.