سوانح ناشی از مخاطرات طبیعی و فناورانه سالانه میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما با اقدامات و برنامه‌ریزی‌های فعال می‌توان بسیاری از اثرهای آنها را کاهش داد.

روزنامه اعتماد ۱۱ مهر یادداشتی به قلم مهدی زارع زلزله شناس منتشر کرد و نوشت: روز جهانی کاهش سوانح - که از سوی سازمان ملل متحد هر سال در ۱۳ اکتبر برگزار می‌شود - به نحوه و میزان کم شدن معرضیت و آسیب‌های انسان‌ها و جوامع در سراسر جهان با سوانح می‌پردازد. در کشور ما نیز ۲۰ مهرماه روز ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی نام‌گذاری شده است. تغییر مفهومی در تفکر از واکنش پس از فاجعه – که در ایران معمولا به صورت مقابله از آن یاد می‌شود – به اقدامات پیشگیرانه باور دارد.   هدف یونسکو آن است که به کشورها کمک کند تا ظرفیت‌های خود را در مدیریت سوانح و مخاطرات، به ویژه در دهه اخیر مخاطرات اقلیمی بالاتر ببرند.  

در سال ۲۰۲۱، روز جهانی کاهش سوانح بر «همکاری بین‌المللی برای کشورهای در حال توسعه برای کاهش ریسک و تلفات سوانح» متمرکز شده است. بهترین شیوه‌ها و نمونه‌های همکاری بین‌المللی که اثر مثبتی بر زندگی افرادی که در مناطق مستعد وقوع سوانح در جهان زندگی می‌کنند، بررسی می‌کند.

هدف کاهش تعداد افرادی که تحت اثر مخاطرات انسان ساخت و مخاطرات طبیعی قرار دارند و این مساله‌ای است که در چارچوب سندای برای کاهش ریسک سوانح ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ بر آن تاکید بسیار شده است. اگر چه حذف کامل ریسک سوانح غیرممکن است، ولی کشورهایی که چارچوب‌های سیاستگذاری و قانونگذاری را طراحی و اجرا می‌کنند، نهادهای خود را در راستای اهداف و اولویت‌های اقدام چارچوب سندای آماده می‌کنند و از ظرفیت و قابلیت بیشتری برای کاهش ریسک سوانح برخوردارند. کنترل خسارت‌های سانحه در هنگام وقوع و بلافاصله پس از آن، پیچیده است و به ساز و کارهای هماهنگ‌کننده بخش‌های مختلف در سطح ملی و بین‌المللی، یک سیاست ملی فراگیر، همکاری‌ بین‌رشته‌ای و چند بخشی نیاز دارد. با در نظر گرفتن این موضوع و حفظ تمرکز بر اثر سوانح بر جوامع، افراد و زیرساخت‌ها، که عمیقا بر سلامتی آنها تأثیر می‌گذارد، موضوع روز جهانی سوانح ۲۰۲۱ متمرکز بر آن است که در صورت وقوع سوانح چگونه می‌توان با همکاری‌های بین‌المللی از بسیاری از تبعات آنها جلوگیری کرد.

راهکارهای کاهش ریسک برای مدیریت و کاهش سطح موجود ریسک و جلوگیری از ایجاد ریسک جدید به ‌طور خلاصه ذیل عنوان «مدیریت خوب ریسک سوانح» تعریف می‌شود. کنترل خسارت‌های عظیم انسانی و اقتصادی مرتبط با سوانح طبیعی، زیان کل مربوط به سایر سوانح را کمتر می‌کند و می‌توان با به اشتراک گذاشتن دانش در سطح بین‌المللی خسارت‌ها را کاهش داد. مالزی بر اساس یک مدل ملی بر پایه یک پلتفرم علمی چندین آژانس و دانشمند از زمینه‌های چند رشته‌ای را در یک مرکز گرد هم آورده است...

تا از شورای امنیت ملی کشور در جست‌وجوی راه‌حلی جامع برای جلوگیری از وقوع مجدد سیل‌های ویرانگر حمایت کنند.   مرکز به دنبال راه‌حل‌هایی جامع برای کاهش ریسک مخاطرات است که در شرایط اقلیمی متغیر کشور بسیار خسارت‌بارند. نشست جهانی سازمان ملل متحد در مارس ۲۰۱۵ - اسفند ۱۳۹۲ - در شهر سندای ژاپن در جایی برگزار شد که زلزله و سونامی بسیار مخرب چهار سال قبل‌تر از آن در همان ماه مارس در ۱۱ مارس ۲۰۱۱ به پر خسارت‌ترین سانحه ثبت شده تاریخ با حدود ۳۰۰ میلیارد دلار خسارت و انفجار نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما منجر شد. اطلاعات بیشتر و آموزش جوامع برای کاهش آثار اجتماعی ریسک‌های آینده ضروری است. مرکز ارزیابی عملیاتی مخاطرات دانشگاه فیلیپین (UP NOAH) روش‌هایی را برای کمک به جامعه برای پاسخگویی به اثرهای پیچیده و آشفتگی در مواقع بروز سوانح طبیعی مختلف، مانند توفان، رانش زمین یا فوران آتش‌فشان توسعه داده و اجرا کرده است.  

این مرکز یک برنامه مدیریت سراسری سوانح دارد که هدفش بهبود توانایی دولت و مردم فیلیپین در پاسخ به اثر شرایط اقلیمی شدید است. این مرکز ضمنا محل انجام پژوهش‌های پیشرفته، ارزیابی جامع و چندرشته‌ای مخاطرات و توسعه ابزارها و فناوری‌ها برای استفاده در فرمانداری‌ها و استانداری‌ها، توسط مدیران، سیاستگذاران و برنامه‌ریزان است تا خانواده‌ها و شهروندان توانمندتر در کاهش تبعات سوانح مشارکت کنند.  

در اولین کنفرانس جهانی سوانح سازمان ملل در یوکوهاما در سال ۱۹۹۴، مشکلات مهم، دسترسی به اطلاعات و روش‌های علمی و فنی در سطح بین‌المللی به ویژه برای تولید هشدار و اطلاع‌رسانی پیش هنگام سوانح بودند.

در این ۲۵ سال پیشرفت‌های مهمی در دنیا در این زمینه حاصل شده است. هشدار پیش‌هنگام زلزله علاوه بر ژاپن، تایوان، امریکا، ایتالیا و مکزیک، در رومانی، ترکیه، مالزی، اندونزی و هند نیز نصب شده و در ایران ما نیز زیرساخت‌های اولیه برای برقرار سامانه هشدار پیش‌هنگام زلزله در تهران فراهم شده است. هشدارهای گردباد نیز اکنون قابل اطمینان‌تر هستند و جوامع بیشتری را قادر می‌سازد تا اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند. در سال ۱۹۹۴ مطرح شد که هشدارها در مورد سوانح طبیعی به دلیل حساسیت‌های ملی نمی‌تواند آزادانه بین کشورها منتقل شود. این به آن معناست که در چندین فاجعه، اگر چه هشدارهای مراکز بین‌المللی دقیق بود، اما به هزاران نفر در مناطق در معرض خطر مانند خطوط ساحلی نرسید، مانند زلزله و سونامی ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ اندونزی - اقیانوس هند و توفان برمه در سال ۲۰۱۰. 

همه مردم مستحق دسترسی به اطلاعاتی هستند که بر پایه علم تهیه شده و تجزیه و تحلیل آنها بر پایه روش علمی انجام شده است. اکنون در سال ۱۴۰۰ افراد بیشتری در دنیا می‌توانند از طریق اینترنت برای انجام اقدامات معنادار برای جلوگیری یا کاهش ریسک سوانح اقدام کنند. یکی از پیشرفت‌های مهم قابل انتظار در دولت سیزدهم ایجاد بستر بین دولتی و در سطح بین‌المللی برای کاهش ریسک سوانح است.