عبدالمجید کیانی یکی از چهره‌های ماندگار موسیقی ایران و استاد تمام دانشگاه تهران است که علاوه بر تربیت بسیاری از شاگردان توانست آثار زیادی از جمله هفت دستگاه موسیقی ایران، مبانی نظری موسیقی ایران، ستاره عشق و چگونگی پژوهش در موسیقی ایران خلق کند.

«نه می‌خواهم محقق باشم، نه پژوهشگر یا سخنران؛ تنها می‌خواهم نوازنده‌ای باشم که ارتباط برقرار می‌کند. من نوازنده‌ ساده‌ای هستم که می‌خواهم ساز بزنم ‌با موسیقی زندگی کنم و اگر فردی دوست داشت به وی درس بدهم. با ویولون یاحقی، پیانوی محجوبی و صدای بنان در آسمان‌ها بوده‌ام ...» این بخشی از سخنان عبدالمجید کیانی موزیسین مطرح ایرانی است.

تحصیلات

عبدالمجید کیانی هندی در یکم مهر ۱۳۲۰خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. به دلیل علاقه به رشته موسیقی این رشته را برای تحصیل خود انتخاب کرد و این هنر را نزد ابوالحسن صبا، علینقی وزیری و روح‌الله خالقی در هنرستان آزاد موسیقی ملی فراگرفت. سپس وارد دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران شد. سپس مدت ۲ سال نزد عبدالله دوامی برای آموختن ردیف آوازی و همچنین چگونگی اجرای موسیقی ایرانی تحصیل کرد و بعد به دانشگاه سوربن پاریس رفت و نزد تران وانکه و ادیت وبر در رشته اتنوموزیکولوژی تحصیل نمود. او در ۱۳۵۸خورشیدی درست در زمانی که بیشتر هنرمندان موسیقی به دلیل تنگناهای ایجاد شده در فضای بعد از انقلاب از کشور خارج می‌شدند و در حالی که از سوی دولت فرانسه اقامت و بورس تحصیلی دریافت کرده بود، همراه با اعضای خانواده‌اش به ایران بازگشت.

آثار و تالیفات

کیانی در ۱۳۵۸ خورشیدی پس از بازگشت به ایران به تحقیق در زمینه موسیقی ایران مشغول شد و ثمره آن تألیف و ضبط ده ها کتاب، مقاله و آلبوم شد. از جمله مهم ترین آنها باید به کتاب هفت دستگاه اشاره کرد  این اثر یکی از مهمترین کتاب های موجود در زمینۀ شناخت صحیح موسیقی (ردیف دستگاهی) است، در پیشگفتار آن آمده است: این کتاب دارای سه بخش است؛ بخش اوّل دربارۀ موسیقی دستگاهی (ردیف) و شامل ۹ فصل است؛ فصل اوّل دربارۀ شیوه های اجرایی موسیقی کنونی ایران و تفکیک آنها و فصل دوّم شرح محور های اساسی موسیقی سنتی (ردیف) و بخش سوّم شامل توضیحات و فهرست ها است.

یکی دیگر از آثار وی شناخت هنر موسیقی: سماع ردیف نام دارد که در سی و پنجمین دوره کتاب سال، به عنوان شایسته تقدیر برگزیده شد ...نویسنده در مورد انگیزه خود از نگارش این کتاب می‌گوید: هدف اصلی از نگارش این کتاب، شناختِ‌ بیشترِ موسیقی ایران به خصوص موسیقی دستگاهی و  ردیف است و علاوه بر آن، ارتباطش با هنرهای دیگرِ ایران مثل نگارگری، معماری، ادبیات و غیره را نیز مورد بررسی قرار داده است. اگر بخواهم به زبانِ مجمل، هدفِ اصلی از انتشار این کتاب را بگویم، باید به شناخت موسیقی ردیف و دستگاهی برای مخاطب اشاره کنم تا او  بتواند زیبایی‌ها و قدمتِ این نوع موسیقی را درک کند.

کیانی آثاری در زمینه تکنوازی سنتور از جمله شیوه سنتور نوازی حبیب سماعی، ضربی های حبیب سماعی، شیوه هنر تکنوازی (کتاب و نوار)، خسروانی، آموزش سنتور روش ردیف نوازی با مقدمه رضا مهدوی (کتاب و نوار)، شناخت موسیقی، نوار نگرشی برغم در موسیقی ایرانی (کتاب و نوار)، شناخت موسیقی (۲) سید حسین طاهرزاده (کتاب و نوار) و شناخت موسیقی (۳) ـ حبیب سماعی دارد. وی ۲۰ اثر صوتی و ۸ جلد کتاب انتشار داده و حدود ۱۴۰ برنامه پژوهشی ـ آموزشی را به صورت سخنرانی و اجرای موسیقی برگزار کرده و حدود ۲۱ مقاله و ۲۶ مصاحبه مطبوعاتی در کنار چندین مصاحبه تلویزیونی انجام داده است.

شیوه و سبک کیانی

وی سبک و شیوه متفاوتی از دیگر نوازندگان به نام سنتور ایران دارد که بدین واسطه و همینطور به دلیل حفظ رعایت اصول نوازندگی منطبق به سنت حبیب سماعی شاگردان بسیاری را از اقصی نقاط ایران به سوی خود هر هفته ها می کشاند ... این موزیسین برجسته بر این عقیده است که باید موسیقی ردیف را از حالت سینه به سینه خارج نکنیم، موضوع دیگری که در مکتب ایشان مرسوم است و ایشان را از اساتید دیگر متمایز می کند بحث (شناخت موسیقی است)، ایشان با تأکید بر اینکه هنر جو در کنار یادگیری شنیداری موسیقی (ردیف) نیاز به آموزش تئوری نیز دارد، هنرجویان را تا حد بسیار زیادی به لحاظ شنیداری و تئوری با موسیقی ردیف آشنا می کنند.

کاوه خورابه  پژوهشگر موسیقی درباره‌ روش پژوهش کیانی می‌گوید: استاد کیانی در هر دو حوزه‌ نظری و عملی فعالیت کرده است و یکی از مسایل مهم روش کار و حوزه‌ پژوهش کیانی است که باید آن را با دیدی معرفت‌شناسانه و با شناخت درونی و بیرونی دید، وی در آثارش تنها معطوف به یک شیوه نبوده و از عناصر مختلف علمی بهره برده است. نحوه‌ برخورد وی با خود متن و موضوع، جنبه‌ هنری و احساسی دارد و از طرفی دید فلسفی نیز در آن دخیل است.  فارابی، ابن سینا، قطب‌الدین شیرازی، عبدالقادر مراغه‌ای و دیگران، گفتمان موسیقایی را بنا نهادند و فعالیت کیانی نیز از این دسته است، چراکه به‌عنوان مثال ما اگر دوره‌ نورعلی خان برومند را بررسی کنیم، ادامه‌ بحث را نزد شخصی می‌بینیم که در رابطه‌ تنگاتنگ عاشقانه با وی قرار دارد.

 فعالیت‌های اجرایی

این موزیسین نامدار علاوه بر تالیف آثار فوق فعالیت های اجرایی زیادی انجام داد از جمله به تدریس موسیقی ردیف در مؤسسه فرهنگی هنری سرو ستاه پرداخت، تدریس موسیقی ردیف در مکتب خانه میرزا عبدالله، مدیریت گروه موسیقی دانشکده هنرهای زیبا در سال های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۹، تدریس درس ردیف موسیقی ایران در دانشگاه تهران به مدت ۲۳ سال، مدیریت مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران از دیگر فعالیت‌های اجرایی وی است. کیانی همچنین دارای نشان عالی دولتی در بخش فرهنگ و هنر کشور است که عضویت در شورای عالی یونسکو در ایران، مدیریت مرکز حفظ و پژوهش موسیقی ایران و همچنین مدیریت گروه موسیقی دانشکده هنرهای زیبا در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۹ را در کارنامه فعالیت‌های خود دارد.

معرفی کتاب

یکی از کتاب هایی که به زندگی کیانی پرداخته است چهره‌های ماندگار: استاد سید عبدالمجید کیانی هندی نام دارد این کتاب توسط محمود اسعدی در ۱۳۸۲ خورشیدی نوشته شده است. مولف این کتاب را به سه بخش تقسیم کرده که در بخش اول زندگینامه سید عبدالمجید کیانی هندی محقق و نوازنده سنتور درج شده است. در بخش دوم گزیده ای از مقالات وی به همراه چند سخنرانی از ایشان آمده و در بخش سوم تعدادی عکس از وی چاپ شده است.