شناخت آیت اللّه سیداسدالله مدنی، افزون بر پاسداشت و قدردانی از بزرگان دین، یادآوری و بازسازی فرهنگ و میراث گران‌بهایی است که آن بزرگوار در فهم و گسترش آن، عمر نهاد تا با انبوه مشکلات طاقت فرسا، اسلام ناب و آرمان‌های امام خمینی(ره) را به مردم بشناساند.

دورانی که نسل خداجو، آرمان گرا و حقیقت طلب جوان به دنبال پناهگاهی می گردد، مطالعه زندگی ارزشمند مردان الهی و الگوگیری از آنان آموزنده و راهگشا است؛ مردانی که خود تاریخ ساز بوده اند و تاثیرات شخصیت فردی و اجتماعی شان بر جریان تاریخ معاصر ایران نقشی تعیین کننده داشته است و شهید آیت الله سیداسدالله مدنی از جمله این مردان الهی است؛ او که می تواند بهترین اسوه برای دانشجویان حوزوی و دانشگاهی باشد. اسوه ای که دست سالکان طریق را بگیرد و تا آسمان های پاکی و زلالی و نور بالا ببرد.

او در آذرشهر چشم به جهان گشود. نخستین تحصیلات خود را طبق رسم متداول در زادگاهش آغاز کرد. همزمان با جوانی برای تحصیل علوم دینی رهسپار حوزه علمیه قم شد. پس از گذراندن دروس مقدماتی نزدیک به چهارسال در زمینه فلسفه، عرفان و اخلاق از محضر امام خمینی (ره) کسب فیض کرد. او همچنین در کلاس درس اساتید دیگری مانند آیت الله حجت کوه کمری و آیت الله سیدمحمدتقی خوانساری حاضر می شد.

سیداسدالله در ۴۰ سالگی به زیارت خانه خدا مشرف شد و پس از آن به شهر علم و عرفان نجف اشرف عزیمت کرد. با ورود به حوزه علمیه آن شهر به دستور آیت الله سیدمحسن طباطبایی حکیم ضمن تحصیل دروس مختلفی چون لمعه، مکاتب و کفایه را تدریس کرد و در مدت زمان کوتاهی در شمار اساتید معروف حوزه علمیه نجف قرار گرفت. او همزمان در درس های خارج آیت الله عبدالهادی شیرازی و آیت الله خویی شرکت کرد و تعدادی از اساتید حوزه به وی اجازه اجتهاد دادند. او که راه خود را از زانوی ادب بر سردرس امام خمینی(ره) آغاز کرده بود با سجده شهادتی علی(ع) گونه راه لبیک به حق را برگزید و این گونه دومین شهید محراب انقلاب اسلامی شد.

شیفته امام و سرباز انقلاب

 ۲۲ دی۱۳۵۷ خورشیدی در حالی که تیتر نخست روزنامه های تهران حکایت از تشکیل شورای انقلاب اسلامی متشکل از یاران مورد اعتماد حضرت امام خمینی(ره) می داد، گزارشی از ساواک مبنی بر برپایی یک حکومت اسلامی در همدان، توسط یکی دیگر از یاران و مریدان امام راحل اعلام شد. آیت الله سیداسدالله مدنی یکی از سرسخت ترین روحانیون مبارز و از پاکبازترین یاران و پیروان امام خمینی(ره) پس از سال ها تبعید و زندان، رنج و شکنجه در بازگشت پیروزمندانه به همدان با همراهی مردم و دیگر روحانیون مبارز و انقلابیون مسلمان پیرو امام راحل تمامی امور شهر را در دست گرفت و در واقع حکومت اسلامی رهبر و مرادش امام خمینی(ره) را یک ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در این شهر برپا کرد؛ شهری که آیت الله مدنی حرکت تبلیغی خود را از همان آغاز نهضت امام در ۱۳۴۱ خورشیدی در آن و روستاهایش آغاز کرده بود و در سال های طولانی هرگاه از تبعید و زندان اندکی فراغت می یافت، باز هم راهی آن خطه می شد.

اقدامات و متشکل کردن مردم تحت حکومت و رهبری امام خمینی(ره) در همدان باعث شد تا در یکی از مهم ترین بزنگاه های تاریخی نهضت امام خمینی(ره) که لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه برای سرکوب قیام مردم تهران در ۲۱ بهمن ۱۳۵۷ خورشیدی عازم پایتخت بود بر اساس فرمان صریح امام راحل و با اقدام آیت الله مدنی مردم در مسیر کرمانشاه به همدان راه عبور تانک های لشکر کرمانشاه را بسته و مانع از ادامه حرکت آنها به طرف تهران شوند که همین موضوع کمک فراوانی به پیروزی انقلاب در روزهای ۲۱ و ۲۲ بهمن کرد.

مبارزه و انقلاب در بستر حرکت های آرام مردمی

 اذعان سرویس امنیتی رژیم پهلوی به نهضت مردمی و ضد خشونت امام راحل و روحیه متین و ضد اغتشاش آیت الله مدنی از جمله گزارش های مهم ساواک در ۲۲ دی ۱۳۵۷ بود. در این گزارش اعلام شده بود که شهید مدنی در تمامی سخنرانی هایش مردم را به آرامش دعوت و از تهمت زدن و آتش زدن منع کرده است. در همین مسیر که جامعه روحانیت همدان بارها مردم را در راه پیمایی ها از هر گونه آتش سوزی و تخریب بر حذر می داشت، ساواک پرونده ای قطور از آیت الله مدنی داشت. او ابتدا مردم زادگاهش آذر شهر را علیه مفاسد بسیج کرد و از زمان تحصیل در نجف و ابتدای پاگرفتن نهضت امام خمینی(ره) خود را روحانی طرفدار امام خمینی(ره) معرفی کرد. شهید مدنی به هر زندان و تبعیدی رفت، آن گونه که اسناد ساواک حکایت دارد، آنجا را به کانون نهضت امام راحل بدل ساخت. این گونه بود که آیت الله مدنی این فقیه مجاهد و نستوه کوله بار جهاد و مبارزه را از دوران جوانی بر دوش گرفت و از نجف و کربلا تا آذرشهر و همدان، خرم آباد، نورآباد، گنبد، کنگان و مهاباد هر کجا که رفت با شهامت و شجاعت و اخلاص بی نظیر علیه رژیم پهلوی و استعمار افشاگری کرد و از نهضت رهبر و قائدش امام خمینی(ره) سخن گفت و بذر انقلاب را پاشید و پیام رهبر انقلاب را به گوش مردم رساند و آنان را به نهضت و انقلاب فراخواند. آیت آلله مدنی در دوسال و نیمی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قید حیات بود، تمام و کمال در خدمت نظام نوپای برآمده از انقلاب و امام محبوبش قرار داشت. او به عنوان نماینده امام راحل در آذربایجان و در سنگر امامت جمعه تبریز با توطئه های بسیاری از سوی ضدانقلاب درگیر شد و مهمترین فتنه ها از جمله فتنه حزب به اصطلاح خلق مسلمان را برای تجزیه آذربایجان با شکست مواجه ساخت.

اخلاق سیاسی آیت اللّه مدنی

شاخصه اخلاق سیاسی آیت اللّه مدنی، کفرستیزی در پرتو خداباوری و حاکمیت دین خدا بود و ادای تکلیف از بارزترین ویژگی این مشی سیاسی به شمار می رفت. بنابراین اصول سیاسی وی خداباوری، بود. آیت اللّه مدنی در تبیین و اثبات این که باید محور مبارزه، ادای تکلیف و تلاش بر حاکمیت دین خدا باشد. این نحوه نگرش به زندگی و مبارزه در همه زوایای زندگی و دیدگاهای او متجلی بود. وی شخصیتی را به ما می شناساند که اخلاقیات و ارزش های الهی حاکم بر همه عملکردش می شود و هدف وسیله را توجیه نمی کند، مصلحت اندیشی جایگزین حقیقت بینی نمی گردد و امیال فردی بر اجتماعی غلبه نمی کند.

سفرهای تبلیغی او در ایام تعطیلی حوزه در همین راستا بود و در هر شهر به تبلیغ و روشنگری می پرداخت.  مبارزه با مفاسد اجتماعی و مظاهر طاغوت یکی از آرمان های اصلی آیت الله مدنی در سفر به آن دیارها بود. آیت اللّه مدنی در برخورد با افراد احزاب و گروه ها تکریم مردم را سرلوحه و روش و منش خویش قرار داد و همواره کوشید تا ضمن حفظ کرامت انسان ها در جامعه هر فردی در جای خودش قرار گرفته و فراتر از توانمندی اش مسؤولیتی به او واگذار نشود.

ضمن اینکه مبارزه فکری، اعتقادی، اجتهادی او بر مبنای تکریم و تعظیم مردم بود. این مبارز سرلوحه فعالیت ها و حرکت او بود. از نکات برجسته اندیشه سیاسی آیت اللّه مدنی حمایت و دفاع از محرومان و مستضعفان به معنای اعم کلمه یعنی مستضعفان فرهنگی، سیاسی به ویژه اقتصادی و به عبارتی همه افرادی که خوی استکبار، بزرگ بینی و نخوت و برتری جویی ندارند.

پی نوشت:

مدنی و سید اسداللّه مدنی، یاران امام به روایت اسناد ساواک مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات چاپ اول، ۲۰ شهریور ماه ۱۳۷۷ص پ ل.