بهروز احمدی طراح و معمار برجسته معاصر به شمار می‌رفت که از جمله ویژگی‌های کار این هنرمند استفاده از نمادهای سنتی ایرانی بود. از او طرح‌های برجسته‌ای چون ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی به یادگار مانده است.

گسست تاریخی روزگار معاصر از سیر تکامل دستاوردهای پیشکوستان معماری موجب تولید فضایی ناخوانا در شهرهای معاصر شده است. این ناخوانایی تا جایی پیش رفته که نمی توانیم ارتباطی منطقی با معماری گذشته برقرار کنیم، گویی شاهکارهای معماری ایرانی در جای دیگری ساخته شده یا به وسیله افرادی غیرایرانی برپاگشته که تا این حد با معماری معاصر ما متضاد و بیگانه می نماید. از سوی دیگر گویی زبان طراحی این بناها برای همگان غیرقابل درک است که معماری معاصر ما تا این درجه از شکوه و سازمان دهی میراث های جاودان گذشتگان بی بهره مانده است.

پس از گذشت روزگار استیلای فرهنگ مدرن و رخوت هنرمندان ایرانی، فضایی جدید در عرصه هنری ترسیم شده است که هنرمندان در جهت باز زنده سازی هویت اسلامی- ملی خویش می کوشند تا به کمک آن روزگار شکوه و عظمت خویش را از نو برپا سازند. هویت ملی در عصر حاضر به مسأله ای حیاتی برای ملت ها تبدیل شده است.

مرزهای سیاسی به تنهایی نمی تواند ضامن حیات یک ملت باشد. در پی آن در عصر ارتباطات جهت حفظ هویت ملی عوامل مختلفی دخیل است که سویه فرهنگی یکی از مهم ترین آنها است. در این میان معماری جلوه‌گاه فرهنگی یک ملت است که با تمامی ابعاد زندگی آدمی درآمیخته و ‌بر آن تاثیر عمیق می گذارد. معماری نتیجه و حاصل فرهنگ جامعه است. نگاهی اجمالی به تاریخ معماری ایران و سایر تمدن های جهان نشان می دهد که هیچ اثر بزرگ معماری وجود ندارد که بر اساس اندیشه و جهان بینی پدید نیامده باشد.

به این ترتیب می توان گفت که هر تمدن یا قومی در دوران مختلف معماری خاصی را منطبق با فرهنگ خود ارایه می دهد. آنچه واضح است که معماران گذشته که هم اکنون بناهای آنها را ساختمان هایی با هویت می دانیم، هرگز ابتدا هویت جامعه خود را جست وجو نکرده اند تا بر اساس آن و برای آن معماری کنند.

آنها با هویت خویش زندگی می کردند و ناگزیر این هویت در اثر آنها نیز جاری و جاودانه است. بنابراین گمشده ما جای دیگری است تا به یک معماری ملی و با هویت فرهنگی دست یابیم. از میان هنرمندان معماری معاصر می توان به بهروز احمدی اشاره کرد. احمدی در آبان ۱۳۲۵ خورشیدی در تهران چشم به جهان گشود. معمار ایرانی و طراح پروژه‌های ساختمان آرمیتاژ در خیابان بخارست تهران، موزه قرآن و نمای ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی ایران است. او با مجموعه فعالیت‌های خود در زمینه معماری، نزدیک به نیم سده به معماری و هنر ایران خدمت کرد.(۱)

فعالیت‌ها

احمدی عضو هیأت مدیره شرکت مشاوران شارستان و یکی از بنیانگذاران این شرکت بوده که امروز آثار ماندگاری از او برجای مانده‌است. او طراح پروژه‌های ساختمان بنام، طراحی میدان آرژانتین تهران، موزه قرآن واقع در مجموعه نهاد ریاست جمهوری ایران و نمای ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی ایران است. از دیگر آثار او می‌توان به ساختمان‌هایی همچون فروشگاه کوروش، مجتمع ساختمان‌های اداری بم، موزه منطقه‌ای سیستان و بلوچستان، طراحی فرشی به مساحت هزار مترمربع در یکی از میدان‌های شهر تبریز اشاره کرد.

بهروز احمدی در طول دوره فعالیت حرفه‌ای خود حدود ۹۰ پروژه انجام داده که بیشتر این پروژه‌ها در به آثاری نمادین و به‌یادماندنی برای ایرانیان بدل شده‌است. او در آثارش با اِلمان‌های سنتی کار می‌کرد. احمدی طرح برج آرمیتاژ در خیابان بخارست تهران را با الهام از پستخانه سابق ایران و ساختمان مجتمع ادارات بم را با الهام از ساختمان‌های ارگ بم طراحی کرد. احمدی خود در مورد سبک معماری‌اش گفته بود: «از دیدگاه من معمار در طول زندگی از محیط اطراف و وسایط ارتباط جمعی و نشریات و تحولات الگوهای زندگی، ناخودآگاه و گاه به اختیار، تأثیر می‌پذیرد و معماری موفق فارغ از سبک‌های معماری باید با نیازهای روز اجتماع منطبق باشد؛ اما در محیطی که تمام ضوابط فنی و روابط اجتماعی و الگوهای زیست در حال تحول است، پیروی از یک تفکر معماری هرچند در جوامع شکل‌یافته به طور جدی مطرح شود، نمی‌تواند لزوماً نتایج مطلوب در پی داشته باشد.»

مجتمع مسکونی آبکوه که برنده جایزه معماری شهرداری تهران برای ساختمان های مسکونی است،‌ از مجموعه های اقامتی به شمار می رود که برای خانواده ای بزرگ طراحی شده بود. این ساختمان از نمونه های نخستین ساختمانی است که در سال های میانه دهه ۷۰ اجرا شده و در آن تجهیزات ویژه ای قرار داده شده که از آن جمله به فروشگاه و رستوران خانوادگی، دفاتر اداری جهت استفاده شخصی ساکنان و در نهایت استخری بر روی بام مجموعه به همراه فضای بام سبز اشاره کرد. این مجموعه زیبا و چشم نواز از جمله آثار احمدی محسوب می شود.

پس از انقلاب ساختمان کاخ مرمر به شواری عالی قضایی اختصاص یافت، ساختمان موزه نگارستان به کتابخانه مجلس شورای اسلامی تبدیل شد و عملیات اجرایی فرهنگسرای جدید نیز به مدت ۱۶ سال متوقف ماند. در سال های اخیر توجه مسوولان به کمبود فضاهای فرهنگی و اجتماعی و ضرورت و اهمیت ایجاد و توسعه این نوع فضاها در شهر تهران باعث شد که ایجاد این فرهنگسرا به عنوان محلی برای گردهمایی ها و اجرای برنامه های هنری و فرهنگی نمایشگاه آثار هنری و موزه قران و کتاب های نفیس خطی در دستور کار قرار بگیرد و امروز پس از سه سال کار فشرده بالاخره احداث این بنای مهم به پایان رسیده و آماده بهره برداری عمومی شده است. اینجاست که تلاش احمدی برای نشان دادن معماری ایرانی به خوبی به چشم می خورد.(۲)

ویژگی های آثار بهروز احمدی

برای وی معماری یعنی ساختن، او می گوید: طرح معماری طرحی است که ساخته شده باشد. میزان موفقیت یک معمار با کارهای اجرا شده او سنجیده می شود. براین اساس او توجه جدی به مقتضیات و امکانات، محدودیت های زمان و مکان را مهمترین شرط موفقیت در کار می داند. موقعیت جغرافیایی، مصالح و تکنولوژی و امکانات اجرایی در دسترس و مقتضیات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و فرهنگی در زمان و مکان معین دارد. اعتقاد جدی به ضرورت کارکرد صحیح بنا و دقت زیاد در جزئیات اجرایی نیز از ویژگی های بارز او به شمار می رود. او معتقد است که هر اثر معماری باید بتواند وظیفه مورد انتظار را به درستی انجام دهد و استفاده درست را از مصالحی که در اختیار دارد، یک اصل می داند.

او منکر اثرپذیری خلاق از تحولات معماری جهان نیست اما تقلید و دنباله روی از مد روز را به هیچ وجه قابل توجیه نمی داند. به اهمیت گروه و کارگروهی در معماری به خوبی واقف است و به مهارت ها و تخصص های مرتبط با کار ساختمان از پایین ترین تا بالاترین سطوح فنی، ‌بها می دهد و از آنها به خوبی استفاده می کند و آخر اینکه برای او با وجود بهره مندی از سلیقه ای خوب و پرورش یافته،‌ فضا و فرم و زیبایی نه در انتزاع بلکه در چارچوب اصولی که از آنها یاد شده، معنا می یابد و این همه به شکل یابی زبان و بیانی خاص در معماری او منجر شده است.

وی درباره‌ خانه‌های ساخته شده در دوره اولیه کار خود بیان ‌داشت: هر یک از این ساختمان‌ها مسایل و تجربه‌ ویژه‌ای را با خود داشت. مثلاً در طراحی «خانه سرباز» کارفرما تمایل داشت، خانه‌ای مجلل بسازد. از دید او معماری با نمای کلاسیک، معماری لوکس و با ابهتی بود. در گفت وگوهای اولیه تلاش کردم، وی را متقاعد کرده تا آن نوع معماری را رها کند، اما به او قول دادم تا ساختمانی بسازم که آن ابهت و گیرایی را که مد نظر اوست، داشته باشد. در نتیجه نما و حجمی ایرانی را در بدنه اصلی ساختمان استفاده کردم که تامین‌کننده نظر و فکر کارفرما بود. احمدی بر آن باور بود که معمار می‌باید تا جایی که امکان دارد، تلاش کرده تا با تعامل با کارفرما او را در بخش‌هایی متقاعد کند تا بتواند به نتیجه‌ای بهتر رسد.

احمدی بر آن باور بود که ساختمان‌های مسکونی فضاهایی است که ارتباطی تنگاتنگ با زندگی انسان دارد. در نتیجه می‌باید این فضاها حداقل‌های آسایش را برای زندگی انسان داشته و کیفیت زندگی افراد را ارتقا بخشد.(۳)

فرجام

بهروز احمدی سرانجام پس از سال ها فعالیت در حوزه معماری در  ۶۶ سالگی به دلیل ایست قلبی چشم از جهان فروبست.

منابع:

۱. احمدلو، حبیب

۲. اصغریان جدی، احمد، معماری ایران، گردآونده آسیه جوادی،‌انتشارات فارسی

۳. بهار،‌ مهرداد، ادیان آساییی، تهران: چشمه