در آن زمان که تازه به اسلام گرویده بودم، بحث های جدی درباره دختران محجبه در مدارس فرانسه وجود داشت که هنوز هم وجود دارد. اکثریت بر این نظر بودند که مسئله حجاب، خلاف این اصل را ثابت می کرد که مدارس دولتی فرانسه باید نسبت به مذهب دانش آموزان بی تفاوت باشند و حتی من، به عنوان یک غیرمسلمان، می اندیشیدم که چرا باید چنین وسواسی درباره موضوعی کوچک - روسری دانش آموزان - وجود داشته باشد.

این احساس، همچنان در میان غیرمسلمانان به قوت خود باقی است که زنان مسلمان، پوشش اسلامی بر تن می کنند؛ تنها به این دلیل که مجبور به اطاعت از سنت ها هستند و بنابراین، حجاب، نماد ظلم و ستم است. از این رو، استقلال و آزادی زنان، میسر نخواهد شد؛ مگر با برداشتن حجاب.

چنین درک ناپخته ای در میان مسلمانان کم اطلاع یا بی اطلاع از اسلام هم وجود دارد. این افراد، چنان به التقاط دینی و سکولاریسم خو گرفته اند که از درک این مطلب که اسلام دینی جهانی و جاودانی است، ناتوانند. این در حالی است که زنان غیرعرب، در سراسر دنیا، به دین اسلام می گروند و حجاب را به عنوان یک شرط مذهبی می پذیرند و نه به خاطر برداشتی نادرست از سنت. من هم نمونه ای از این زنان هستم. حجاب من، نه بخشی از هویت سنتی یا نژادی من است و نه معنایی سیاسی یا اجتماعی دارد؛ بلکه حجاب من، تنها و تنها، هویت مذهبی من است.

من پیش از آن که در پاریس دین اسلام را برگزینم، حجاب را در حد خودم رعایت می کردم. شکل حجاب، بسته به کشوری که فرد در آن زندگی می کند و یا میزان آگاهی او از اسلام، متغیر است. در فرانسه، من تنها شالی بر سر می گذاشتم که از نظر رنگ، با دیگر لباس هایم متناسب بود. این ترکیب، تقریباً مُد به حساب می آمد. اکنون که در عربستان سعودی هستم، چادر سیاه سرتاسری بر تن می کنم که حتی چشمانم را هم می پوشاند. به این ترتیب، من حجاب را از ساده ترین شکل تا کامل ترین آن، تجربه کرده ام. واقعاً معنای حجاب چیست؟ با وجود این که کتاب ها و مقاله های زیادی درباره حجاب نگاشته شده، اما تمام آنها، نگرش افرادی است که از بیرون به این قضیه نگاه می کنند. من امیدوارم با در نظر گرفتن این نکته که از داخل به این مسئله می نگرم، بتوانم آن را شرح دهم.

هنگامی که تصمیم گرفتم اسلام خود را ابراز کنم، هرگز فکر نکرده بودم که آیا خواهم توانست روزی پنج نوبت نماز بخوانم یا این که آیا قادر خواهم بود حجاب خود را حفظ کنم؟ شاید از این می ترسیدم که اگر جدی به این موضوع فکر کنم، به نتیجه منفی برسم و این کار، می توانست تصمیمم را مبنی بر مسلمان شدن، تحت تأثیر قرار دهد. تا زمانی که مسجد جامع پاریس را ندیده بودم، هیچ کاری با اسلام نداشتم و با نمازگزاران و حجاب، هیچ آشنایی نداشتم. در واقع، هر دوی آنها برایم غیرقابل تصور بودند؛ اما شوق مسلمان شدن، چنان در من قوی بود که نگران چیزهایی که در آن سوی این تغییر در انتظارم بودند، نبودم.

پس از گوش دادن به یک سخنرانی در مسجد پاریس، محاسن رعایت حجاب بر من روشن شد؛ تا حدی که حتی پس از خروج از مسجد هم روسری را از روی سرم برنداشتم. آن سخنرانی، مرا غرق در نوعی رضایت روحی کرد که هرگز قبلاً نمی شناختم؛ آن چنان که اصلاً نمی خواستم روسری را از سرم بردارم. در آن وقت، به دلیل سرمای هوا، پوشش حجابم، توجه زیادی را به خود جلب نکرد؛ ولی خودم به شدت احساس می کردم که با دیگران تفاوت دارم؛ احساس طهارت و امنیت می کردم. احساس می کردم که در محضر خداوند هستم. به عنوان یک خارجی در پاریس، از این که مردان به من خیره شدند، احساس خوبی نداشتم؛ ولی با پوشش حجاب، از نگاه مردان در امان بودم.

رعایت حجاب، باعث شادمانی ام شد و نیز نشانه فرمان برداری من از خداوند و تجلی ایمانم بود. دیگر لازم نبود که اعتقاداتم را با صدای بلند فریاد بزنم؛ حجاب من، آنها را به روشنی برای همگان بیان می کرد؛ به ویژه برای دیگر مسلمانان. به این ترتیب، حجاب به تقویت پیوند من با دیگر خواهران مسلمانان کمک می کرد. حجاب برای من، خیلی زود، به یک امر طبیعی و کاملاً اختیاری تبدیل شد. هیچ کس نمی توانست مرا مجبور به رعایت حجاب کند و اگر هم می کرد، من از آن سرپیچی می کردم. در اولین کتابی که درباره حجاب خواندم، نویسنده با زبان بسیار ملایمی بیان کرده بود که: «خداوند، حجاب را جداً توصیه می کند» و در اسلام، ما باید از خواسته های خداوند اطاعت کنیم. از این که من هم موفق به انجام وظایف دینی خود، به صورت اختیاری و بدون هیچ مشکلی شدم، خوشحال بودم. الحمدالله.

حجاب به مردم یادآوری می کند که خداوند وجود دارد و همیشه به من یادآور می شود که من باید مثل یک مسلمان رفتار کنم؛ درست مانند افسران پلیس، که در لباس خدمت، آگاه تر و مراقب تر هستند؛ من هم با حجاب، بیشتر احساس مسلمان بودن می کنم.

دو هفته پس از آن که به اسلام گرویدم، برای شرکت در یک جشن عروسی خانوادگی، به ژاپن بازگشتم و تصمیم گرفتم که تحصیل در فرانسه را رها کنم. اشتیاق تحصیل در رشته ادبیات فرانسه، جای خود را به شوق تحصیل در ادبیات عرب داده بود. برای تازه مسلمانی چون من، با آگاهی اندک از دین اسلام، زندگی در شهری کوچک در ژاپن که مرا از سایر مسلمانان جدا می ساخت، آزمایش بزرگی بود؛ هرچند، این دوری از اجتماع مسلمانان، آگاهی های اسلامی ام را افزایش داد و دانستم که تنها نیستم؛ زیرا که خداوند با من است. من می باید بسیاری از لباس هایم را که قبل از مسلمان شدن می پوشیدم، کنار می گذاشتم. یکی از دوستانم به من کمک کرد تا خیاطی پیدا کنم که برایم تعدادی شلوار گشاد، نظیر آن چه پاکستانی ها می پوشند، بدوزد. در این باره، نگاه متعجب مردم، مرا آزار نمی داد.

پس از شش ماه تحصیل در ژاپن، اشتیاقم به تحصیل زبان عربی به حدی افزایش یافت که تصمیم گرفتم به قاهره بروم. من در آن جا دوستی را می شناختم؛ اما هیچ کدام از اعضای خانواده میزبان، انگلیسی یا ژاپنی نمی دانستند و بانویی که در بدو ورود، مرا به داخل خانه هدایت کرد، از فرق سر تا نوک پا، سیاه پوش بود و حتی چهره اش را هم پوشانده بود. اگرچه اکنون این نوع پوشش در این جا (ریاض) برایم عادی و آشناست، ولی به یاد می آورم که در آن زمان، از دیدن چنین ظاهری، سخت شگفت زده شده بودم؛ زیرا به یاد حادثه ای مشابه در فرانسه افتادم که با دیدن چنین لباسی با خود فکر کرده بودم که «این زنی است که اسیر سنت شده، بدون کوچک ترین آگاهی از اسلام واقعی»؛ زیرا به نظر من، پوشاندن صورت، نه یک ضرورت، بلکه سنتی بومی بود.

در قاهره، می خواستم به آن خانم بگویم که در پوشش، زیاده روی کرده است و این نوع پوشش، غیرعادی و غیرطبیعی بود؛ اما در عوض به من گفته شد که من به عنوان یک مسلمان، پوشش مناسبی برای ظاهر شدن بین مردم ندارم. من با این نظر مخالفت کردم؛ زیرا بر اساس آن چه من درک کرده بودم، این نوع پوشش، برای یک زن مسلمان کافی بود؛ اما یک ضرب المثل انگلیسی می گوید: «هنگامی که در رم هستی، مانند رمی ها رفتار کن». از این رو، مقداری پارچه خریدم و لباسی نظیر آن چه زنان مصری می پوشیدند (Khimar)، برای خودم دوختم؛ لباسی که بازوها و پایین تنه را کاملاً می پوشاند و حتی آمادگی داشتم که صورتم را هم مانند اقلیت کوچک خواهران مصری که با آنها آشنا شده بودم، بپوشانم.

پیش از مسلمان شدن، لباس های سبک مردانه، نظیر شلوار را بر پوشیدن لباس های زنانه، نظیر دامن، ترجیح می دادم؛ اما نوع پوشش به سبک زنان مصری، برایم خوشایند بود و در این لباس، بیشتر احساس آرامش و وقار می کردم.

از نظر غربی ها، سیاه، رنگی مناسب برای لباس های شب است؛ چون زیبایی شخص را برجسته تر می سازد. خواهران جدید من نیز در پوشش سیاهشان، واقعاً زیبا بودند و در چهره هایشان، نور قداست می درخشید.

پس از اقامتی کوتاه در عربستان سعودی، مجبور شدم به پاریس برگردم. در آن جا متوجه شدم که ظاهر خواهران مصری، بی شباهت به راهبه های کاتولیک نیست. در راه، با یک راهبه، همسفر بودم؛ در حالی که از شباهت بین لباس هایمان لبخند بر لب داشتم. لباس او مانند لباس یک زن مسلمان، نشان گر این بود که خود را وقف خداوند کرده است. متعجب شده بودم که مردم درباره روبند راهبه های کاتولیک، هیچ سخنی نمی گویند؛ ولی از روبند یک زن مسلمان، به شدت انتقاد می کنند و آن را نماد تروریسم و ظلم می انگارند. برای من مهم نبود که لباس های رنگی ام، جای خود را به لباس های مشکی داده بودند؛ درواقع، پیش از مسلمان شدن، به گونه ای آرزوی داشتن زندگی ای چون زندگی یک راهبه را داشتم.

پس از شش ماه اقامت در قاهره، چنان به آن لباس مشکی بلند عادت کرده بودم که فکر می کردم پس از بازگشت به ژاپن هم آن را خواهم پوشید؛ اما به چند دست لباس روشن و سفید نیاز داشتم تا زنندگی کمتری نسبت به رنگ سیاه داشته باشند.

حق با من بود؛ زیرا ژاپنی ها به پوشش سفیدم واکنش نسبتاً خوبی نشان می دادند و به نظر می رسید که می توانستند حدس بزنند که، من پیرو مذهبی خاص هستم. یک بار شنیدم که دختری - با اشاره به من - به دوستش گفت: او یک راهبه بودایی است. چقدر راهبه های مسلمان، مسیحی و بودایی، به هم شباهت دارند! یک بار در قطار، مردی که کنارم نشسته بود، از من پرسید: چرا چنین لباس غیرعادی ای را پوشیده ای؟ وقتی برایش توضیح دادم که من یک زن مسلمان هستم و اسلام به زنان امر کرده است تا اندام خود را بپوشانند؛ تا مردان ضعیف النفس به گناه نیفتند، به نظر می رسید که او تحت تأثیر قرار گرفته است. هنگامی که می خواست قطار را ترک کند، از من تشکر کرد و گفت: دوست داشتم وقت بیشتری باشد تا درباره اسلام با تو صحبت کنم.

هنگامی که پدرم مرا می دید که حتی در روزهای گرم هم با لباس آستین بلند و سرپوشیده بیرون می رفتم، ابراز نگرانی می کرد؛ اما من دریافته بودم که حجاب، مرا از اشعه های خورشید هم در امان می دارد و در واقع، این من بودم که از دیدن پاهای برهنه خواهرم در شلوار کوتاهش، احساس ناراحتی می کردم. من همیشه از دیدن چنین صحنه هایی درباره زنان، احساس شرم می کردم. بنابراین، مشکل نخواهد بود که فکر کنیم این صحنه ها چه تأثیری بر مردان می گذارد. در اسلام به زنان و مردان سفارش شده تا موقر (نجیب) لباس بپوشند و برهنه در میان مردم ظاهر نشوند؛ حتی در مکان هایی که همگی زن یا مرد هستند.

این واضح است که حد قابل قبول پوشیدگی اندام، با توجه به تفکر فردی و اجتماعی تعیین می شود؛ به عنوان مثال، در ژاپن، 50 سال قبل، اگر زنی با مایو به شنا می رفت، زشت محسوب می شد؛ اما امروزه مایوی دوتکه، نوعی هنجار است؛ هر چند شنا کردن بدون پوشش بالاتنه، بی حیایی محسوب می شود؛ در حالی که شنا در سواحل جنوبی فرانسه، بدون پوشش بالاتنه، نوعی هنجار است. در برخی سواحل آمریکا، برهنه گرایان، لخت مادرزاد، در ساحل دراز می کشند. اگر یک خانم «آزاد» که حجاب را نفی کرده است، مورد سوءال یکی از همین برهنه گرایان قرار بگیرد که چرا برجستگی های بدنش را می پوشاند؛ در حالی که این اندام ها به اندازه دست ها و صورت، طبیعی هستند، چه جواب صادقانه ای خواهد داد؟ در این جا، هوا و هوس مردان، تعیین کننده حد پوشیدگی زنان محسوب می شود؛ اما در اسلام، چنین مشکلی وجود ندارد؛ زیرا خداوند مشخص کرده است که چه بخش هایی باید و یا نباید پوشیده بمانند و ما از او اطاعت می کنیم.

پرده های شرم در میان مردمی که برهنه یا نیمه برهنه در جامعه ظاهر می شوند و در مقابل چشمان دیگران، اجابت مزاج یا معاشقه می کنند، دریده می شود و این رفتار، مقام انسان را تا حد یک حیوان تنزل می دهد. زنان ژاپنی، تنها هنگامی که می خواهند از منزل خارج شوند، آرایش می کنند و برای ظاهر خود در خانه، اهمیت زیادی قائل نمی شوند. در اسلام، سعی زن بر این است که برای شوهرش زیبا جلوه کند و شوهر هم می کوشد تا برای همسرش زیبا باشد. در اسلام، حتی بین یک زن و شوهر هم حیا وجود دارد و این امر، روابط آنها را زینت می دهد.

مسلمانان به حساسیت بیش از حد درباره بدن متهم می شوند؛ ولی آزارهای جنسی رایج در جامعه، پوشش موقر و نجیبانه را توصیه می کند. پوشیدن دامن کوتاه، می تواند پیامی برای مردان باشد؛ مبنی بر این که «من در دسترس هستم»؛ اما حجاب، با صدای بلند اعلام می کند که «من برای شما ممنوع شده ام».

پیامبر گرامی اسلام صلی اللّه علیه و آله از دخترش حضرت فاطمه سلام اللّه علیها پرسید: «بهترین چیز برای یک زن چیست»؟ وی فرمود: «این که نه مرد نامحرمی را ببیند و نه در معرض دید نامحرمان باشد». پیامبر صلی اللّه علیه و آله خشنود شد و فرمود: «به درستی که تو دختر منی». این سخنان، نشان می دهد که برای زنان بهتر است که در خانه بمانند و تا حد امکان، از نگاه نامحرمان به دور باشند. در خارج خانه، نیز رعایت حجاب، همان اثر را دارد.

پس از ازدواج، ژاپن را به قصد عربستان سعودی ترک کردم؛ جایی که زنان بنا به رسم، در بیرون از منزل چهره هایشان را با نقاب می پوشانند. من بی صبرانه منتظر بودم تا نقاب را امتحان کنم و بدانم که پوشیدن آن، چه احساسی به من می دهد؛ البته زنان غیرمسلمان هم لباس هایی به نام شنل می پوشند که آزادانه از شانه هایشان آویزان است؛ ولی چهرهایشان را نمی پوشانند و زنان مسلمان غیرعرب هم کمتر صورت هایشان را می پوشانند.

همین که به پوشیدن نقاب عادت کردید، متوجه خواهید شد که اصلاً ناراحت نیستند. در واقع، من با نقاب، احساس کردم که شاهکار و گنجی را پنهان می کنم که نه می توانی آن را ببینی و نه بشناسی. وقتی یک زن غیرمسلمان، یک زوج مسلمان را در خیابان می بیند، به این می اندیشد که آنها کاریکاتورهایی هستند که ادای زندگی را در می آورند؛ ظالم در کنار مظلوم؛ در حالی که با این نوع پوشش، زن مسلمان، احساس می کند ملکه ای است که خدمتکارش او را همراهی می کند.

اولین نقابی که پوشیدم، چشمانم را نمی پوشاند؛ اما در زمستان از نقابی استفاده می کردم که چشم هایم را هم دربرمی گرفت و به این ترتیب، احساس سنگین چشم در چشم شدن با مردان نامحرم از بین می رفت و درست مانند یک عینک آفتابی، از دید بیگانگان جلوگیری می کرد. این اشتباه است که فکر کنیم زنان مسلمان خود را می پوشانند؛ چون جزء اموال خصوصی شوهرانشان محسوب می شوند؛ بلکه در واقع، آنها با این کار، شرافت، متانت و وقار خود را حفظ می کنند و از این که توسط بیگانگان تصاحب شوند، جلوگیری می کنند. باید به حال زنان غیرمسلمان و زنان مسلمان لیبرال تأسف خورد که آن چه را باید بپوشانند، در معرض دید عموم قرار می دهند.

نگاه به حجاب از بیرون، دیدن حقایق پنهانِ درون آن را غیرممکن می سازد. تفاوت موجود در دو زاویه دید، تا حدی می تواند خلأ موجود در فهم اسلام را توضیح دهد. کسی که از بیرون به اسلام می نگرد، ممکن است آن را عامل محدودکننده مسلمانان بداند؛ اما از درون اسلام، چیزی جز صلح، آزادی و لذت [لذتی که هیچ کس قبلاً آن را تجربه نکرده است]، نیست. پیروان اسلام، چه آنها که مسلمان زاده شده اند و چه آنها که بعدها به اسلام گرویده اند، اسلام را به جای آزادی واهی در یک جامعه سکولار برگزیده اند. اگر اسلام به زنان ظلم می کند، چرا شمار زیادی از زنان جوان و تحصیل کرده در اروپا، آمریکا، ژاپن، استرالیا و...، «آزادی» و «استقلال» خود را رها می کنند و به اسلام روی می آورند؟

زن آراسته به حجاب، به زیبایی فرشته است؛ پر از وقار، آرامش و اعتماد به نفس؛ اما تعصب که چشم دیگران را کور کرده است، مانع از دیدن این زیبایی می شود. «به راستی که این چشم ها نیستند که کور می شوند؛ بلکه این دل های درون سینه ها هستند که کور می شوند».1 دیگر چگونه می توان بهتر از این، تفاوت میان ما و چنین انسان هایی را بر سر فهم و درک حجاب، توضیح داد؟

1. حج، آیه 46.

منبع : مجله  پرسمان  تیر 1386، شماره 58