هر موجودی دوست دارد آن چه را مالک است حفظ نموده و در مقابل متجاوزان از آن دفاع کند. این غریزه در شکل عالی تر در انسان وجود دارد و به صورت غریزه نوع دوستی، دفاع از عقاید، وطن و چیزهای بسیار دیگر، بروز می کند. حجاب نیز از همین غریزه ها است، لذا می بینیم انسان های اولیه و غارنشینان با برگ درختان و پوست حیوانات خود را می پوشاندند.

داستان آدم و حوا فطری بودن پوشش را ثابت می کند. قرآن می فرماید: «فلمّا ذاقا الشّجرة بدت لهما سوء اتهما وطفقا یخصفان علیهما من ورق الجنّة»(1)آن گاه که آدم و حوّا از آن درخت ممنوعه چشیدند پوشش آن دو از بین رفت که به سرعت با برگ درختان خود را پوشاندند.

سرعت پوشش با برگ درختان بهشتی ولو به طور موقت بیانگر فطری بودن پوشش است، با پیشرفت زمان نوع پوشش هم عوض می شود تا به امروز که پوشش به گونه های مختلف وجود دارد.

فرید و جدی در این باره می نویسد: حجاب گرفتن زنان قدمتی طولانی دارد آن گاه به نقل از دایرة المعارف لاروس چنین ادامه می دهد: «زنان یونانی در دوره های گذشته صورت ها و اندامشان را تا روی پا می پوشاندند. این نوع حجاب که شفّاف و بسیار زیبا بود در جزیره «کوس» یا«امرجوس» و دیگر جزایر، طراحی می شد. زن های فنیقی دارای حجاب قرمز رنگ بودند. سخن در مورد حجاب در لابه لای کلمات قدیمی ترین مؤلفان یونانی نیز به چشم می خورد حتی «بثیلوب» همسر پادشاه «عولیس» نیز با حجاب بوده است. زنان شهر «شیب» دارای حجاب خاصی بودند، بدین صورت که حتی صورتشان را نیز با پارچه می پوشاندند، این پارچه دارای دو سوراخ بود که جلو دو چشمان قرار می گرفت تا بتواند به خوبی ببیند. اسبرطاء از موقع ازدواج، حجاب را رعایت می کردند، نقش هایی که برجا مانده حکایت می کند که زنان سر می پوشانده ولی صورت هایشان باز بوده است،آنان وقتی به بازار می رفتند صورتهایشان را نیز می پوشانده اند. حجاب در زنان سیبری و ساکنان آسیای صغیر و زنان شهر میدی و فارس و عرب وجود داشته، زنان رومانی از حجاب شدیدتری برخوردار بودند»(2)

علاوه بر این ها دقت در لباس ملی کشورهای جهان به خوبی ثابت می کند که حجاب در میان ملل جهان وجود داشته و از ابتکارات اسلام یا مختص چند کشور خاص نیست.

نقش حجاب در استحکام خانواده
همه زنان از نظر وضع ظاهری، لباس و نظافت در یک سطح نیستند، کار روزانه، وضعیت اشتغال و معیشت و سطح درآمد خانوادگی وضع ظاهری افراد را متفاوت می سازد.

در نتیجه، زنانی که فرصت بهتر و درآمد بالاتری دارند می توانند با جذابیت بیشتری در میان مردم ظاهر شوند، اگر حجاب و نیز تقوای قلب نباشد، این جذابیت ها باعث انحراف خواهد شد، یعنی چشمان مردانی را به دنبال خود خواهد کشاند و از همین جا بنیان خانواده، دچار تزلزل می گردد.

یکی از فلسفه های مهم حجاب همین است که با پوشش دادن زن در لباس هایی مناسب وضعیت ظاهری یکسان را ایجاد می کند و بدین وسیله خانواده ها را حفظ می نماید.

مبارزه استعمار با حجاب
استعمار برای سلطه جویی بر ملت ها ابتدا ارزش های اصیل اخلاقی آنان (از جمله حجاب و عفت) را نشانه می گیرد و سپس با فاسد نمودن نیروهای جوان آن کشور چنگال های خونین خود را بر گلویشان می فشارد.

«فرانس فانون» می نویسد: «هر چادری که دور انداخته شود افق جدیدی که بر استعمارگر ممنوع بوده در برابر او می گشاید و بدن الجزایری را که عریان شده است تماماً به او نشان می دهد و پس از دیدن هر چهره بی حجابی امیدهای حمله ور شدن اشغالگر ده برابر می شود...و این بدان معناست که الجزایر انکار وجود خویش را آغاز کرده و هتک ناموس را از جانب اشغالگر پذیرفته است... اگر بخواهیم به تار و پود بافته جامعه الجزایر هجوم بریم و استعداد و مقاومت او را معدوم سازیم باید بدواً زن ها را تحت تسلط قرار دهیم.»(3)

قبل از انقلاب به زنان ما چنین تفهیم کرده بودند که چادر و حجاب مانع از رشد و پیشرفت است و هر زنی اگر بخواهد پیشرفت اجتماعی، علمی و سیاسی داشته باشد باید بدون چادر در مجمع های علمی شرکت کند تا مورد توجه قرار گرفته و بتواند به عرصه های اجتماع وارد گردد. این تفکر به حدی در فکر و روح زن ها رخنه کرده بود که احتمال نمی دادند که با حجاب هم می توان به رشد رسید لذا کسانی که به حفظ حجاب خود معتقد بودند خانه نشستن را به وارد شدن در امور اجتماعی ترجیح دادند و استعدادهای خود را سرکوب کردند. در آن روزگار دیجور، چه استعدادها، و نبوغ ها که شکفته نشد و چه زن ها که با داشتن هوش و قریحه ذاتی فوق العاده خانه نشین گردیدند، زیرا اجتماع را فاسد دانسته و نمی توانستند در آن جامعه ناهنجار دوام آورند. نعمت بزرگی که جمهوری اسلامی برای زنان به ارمغان آورد آزادی واقعی در عین پوشش و حجاب بود، تا در پرتو این نعمت الهی زنان بتوانند آزادانه در فعالیت های اجتماعی شرکت کنند و هم با پوشش خود محیط اجتماع و خانواده را سالم نگه دارند.

نقش امام خمینی در شکوفایی استعدادهای زنان با حجاب
رهنمودهای حضرت امام خمینی (ره) و انقلاب عظیمی که برپا ساخت برای همه انسان ها اعم از زن و مرد، مسلمان و غیر مسلمان، حیات بخش و زندگی آفرین بود، در این میان، سخنان نافذشان درباره زنان آنان را به حیات طیبه اسلامی فراخواند و استعدادهایشان را شکوفا ساخت. ایشان با تأکید بر حفظ کیان خانواده و اولویت دادن به پرورش فرزندان شایسته، زنان را به حضوری فعال، سالم و بهنجار در عرصه های علمی، اجتماعی و سیاسی فراخواند.

عصر کنونی
عده ای عصر کنونی را، عصر انقلاب ارتباطات و اطّلاعات نام نهادند، برخی عصر کنونی را «قرن دیوانه» نام نهادند. بعضی ها از عصر کنونی «عصر برهنگی» نام بردند. زیرا برهنگی و بدحجابی، در این عصر به اوج خود رسیده است. عدّه ای از زنان از مقام گران مایگی به مرحله فرومایگی فرو افتاده اند و همسان شیطان از مقام قرب، دورگشته. زلیخا گری در این عصر توسعه پیدا کرده است دیگر بعضی از زنان تنها در درهای بسته، به شکار یوسف و پیروان او اکتفا نمی کنند، بلکه به صورت پنهان و پیدا، از زمین و هوا، از خشکی و دریا، از چپ و راست، در داخل و خارج، در کاخ و کوخ، در شهر و روستا، در خلوت و جلوت به دنبال شکار یوسف ها و پیروان وی هستند.

زنان هرزه و الگوگیر از زلیخاهای زمان، دیگر تنها به عرضه کردن خود به فرد یا افراد خاص بسنده نمی کنند، بلکه برای عرضه کردن خود، در آگهی های تلویزیون، فیلم های ماهواره ای و البته اینترنت، و فیلمهای ویدئویی و رایانه ای، در نقش های لباس و ظروف، در مطبوعات و پوسترهای تبلیغاتی و انتخاباتی، در خیابان ها... هم ظاهر می شوند و خودشان را به رایگان بر همگان عرضه می کنند. عرضه ای ارزانتر از هر کالا.

انسان مسلمان و دین باور در چنین عصری چه باید بکند؟ وظیفه ی زنان و

مردان مسلمان چیست؟ برای پیشگیری و درمان بیماریهای روانی از جمله مُد پرستی، چشم چرانی و نظر بازی و شهوت رانی، بی حجابی و برهنگی و... راهی جز تقویت باورهای دینی وجود ندارد و تقویت باورهای دینی و کسب معرفت دینی هم از لابلای کتاب های آسمانی همانند قرآن شریف کتاب دینی مانند نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، رساله عملیه، و... هم چنین از لابه لای سخنان معصومان(ع) و توجّه به سیره عملی آن ها، از لابه لای نصایح پدر و مادر، معلمان و اساتید، دینداران و دردمندان، از لابه لای بیانات مراجع دینی، مقام معظم رهبری و مسؤولین امور فرهنگی و... باید فرا گرفت. تقویت باورها و معرفت دینی یک شبه به دست نمی آید. سالها زحمت می خواهد. باید استاد دید و زانوی شاگردی به زمین زد و...

داروهای معنوی درمان و یا پیشگیری این گونه بیماری ها، متعدد و متنوع است مسجد، نماز، روزه، نیایش با خدا، کتاب و مطالعه، شناخت و...از جمله بحث های روان شناسی هستند که به عنوان داورهای معنوی ارائه می کنند و نسخه می پیچند.

الگوگیری در این راستا، بسیار تأثیر گذار است. به ویژه اگر شخص الگو، شخصیت ممتازی بوده و از ویژه گیهای بزرگی برخوردار باشد. الگوگیری از «حجاب» فاطمه زهرا(س) بسیار نقش آفرین و تأثیر گذار است و می تواند جنبه هدایتگری بسیار بالایی داشته باشد.

حجاب از نابینا
علی (ع) فرمود: نابینایی در خانه زهرا (س) وارد شد. حضرت خود را پشت پرده یا دیوار پوشاند. پیامبر (ص) فرمود: چرا با این که نابینا تو را نمی بیند، از وی حجاب می گیری؟ عرض کرد: اگر او مرا نمی بیند، من که او را می بینم و او نیز بوی مرا استشمام می کند. «فقال رسول الله(ص): اشهد انّک بضعة منّی»(4) پیامبر(ص) در تأیید رفتار حضرت زهرا فرمود:گواهی می دهم که تو حقّاً پاره تن من هستی.

از منظر فاطمه(س) گستره «حجاب» بسیار توسعه دارد حجابگیری از نابینا و حسّ بویایی نابینا. این است که در مقابل یک چنین دیدگاه بلند اندیشانه، آن هم از ناحیه یک دختر جوان، جا دارد که پیامبر(ص) با زیباترین تعبیر، از فاطمه زهرا(س) تعریف می کند و بفرماید: «اشهد انک بضعة منی»

حجاب در تابوت و قبر
فاطمه ی زهرا(س) در امر «حجاب» و «عفاف خواهی» حتی برای پس از مرگ نگران و ناراحت بود، اسماء بنت عمیس نقل می کند:

روزهای آخر زندگی حضرت زهرا(س) با او بودم، روزی مرا به یاد کیفیّت حمل جنازه توسط مردم انداخت، و با ابراز نگرانی فرمود: که چرا جنازه ی زن را روی تخته ای صاف می گذارند و بالای دست زنان و مردان حمل می کنند؟! قالت: «انی قد استقبحت ما یصنع بالنساء انّه یطرح علی امرأة الثوب فیصفها لمن رأی، فلا تحملینی علی سریر ظاهر، استرینی سترک اللّه من النّار».

من بسیار زشت می دانم که جنازه زنان را پس از مرگ بر روی تابوت سرباز گذاشته و بر روی آن پارچه ای می افکنند که حجم بدن را برای بینندگان نمایش می دهد مرا بر روی تابوت آن چنان نگذار و بدن مرا بپوشان که خدا تو را از آتش جهنم باز دارد.(5)

اسماء بنت عمیس درجای دیگر می گوید:وقتی نگرانی حضرت زهرا(س) را دیدم که به امام علی(ع) فرمود:

«اوصیک یابن عمّ تتّخذلی نعشاً فقد رأیت الملائکة صوّروا صورته» وصیت می کنم به شما ای پسر عمو! که برای من تابوتی درست کنید، همان گونه که ملائک آن را به من نشان داده اند.

خدمت آن حضرت توضیح دادم: در سرزمین حبشه تابوتی برای حمل جنازه ها درست می کنند که بدن میّت را می پوشاند و سپس به وسیله ی چوب های تر و شاخه های نازک درخت، شکل و قیافه آن را ترسیم کردم.

حضرت زهرا(س) خوشحال شده فرمود: «اصنعی لی مثله استرینی سترک اللّه من النّار» برای من تابوتی مثل آن درست کن و مرا با آن بپوشان، خدا تو را از آتش دوزخ حفظ نماید.(6)

در حدیثی از پیامبر(ص) آمده: پیامبر خدا از اصحاب پرسیدند: زن چیست؟ گفتند: موجودی است که باید پوشیده باشد. پیامبر خدا سؤال کرد: چه زمانی زن به خدا نزدیکتر است؟ اصحاب در جواب سؤال بازماندند. حضرت زهرا که مطلع شدند گفتند: «زن زمانی به خدا نزدیکتر است که در اندرون خانه بماند.»

پیامبر (ص) در تأیید سخن زهرا فرمود: فاطمه پاره تن من است »(7)

به هر حال، مسأله حجاب و عفت از نظر فاطمه (س) در تمام حالات و برای همیشه و در هر دو جهان مهم است.

و در حدیثی آمده است: «قال ابوسعید:قال رسول اللّه (ص): اذا کان یوم القیامة نادی منادٍ ایّها النّاس غضّوا ابصارکم حتّی تمرّ فاطمة علی الصراط.»

معلوم می شود فاطمه ی زهرا(س) در قیامت هم از «حجاب و عفّت» ویژه ای برخوردار خواهد بود. شاید یکی از اسرار مخفی بودن قبر شریف این مادر مهجور، «حجاب جاودانه وی باشد از نامحرمان».

تا نامحرمان برای همیشه تاریخ، حتی قبر حضرت را نبینند. این نکته جای دقّت بسیار دارد.

از نظر فاطمه زهرا(س) همان گونه که نظر و نگاه کردن به اندام نامحرم زنده حرام است، نظر و نگاه کردن به اندام نامحرم در تابوت هم حرام است. شنیدن صدای نامحرم و صداهای آلوده هم حرام است.

برای کسی که حجابش همانند گوهر گران بها در صدف نهفته است، حجاب برتر و حجاب گیری در هر دو جهان برایش مهم است.

به هر تقدیر برای یک الگوگیر و الگوپذیر، این سخنان و این درس ها چه پیامی دارد؟

بالأخره عده ی بسیار زیادی از انسان های آزاده ی جهان، دم از پیروی از فاطمه ی زهرا(س) می زنند، این ها چه درک و برداشتی از «حجاب فاطمه زهرا(س)» دارند؟ وظیفه یک انسان الگوپذیر چیست؟

اگر کارهای (الگو خیلی بزرگ و دقیق و عمیق است) یک پیرو چه باید بکند؟ همگامی و همسانی با الگو و معشوق، شرط اوّل آن پیروی و الگوپذیری است و این خیلی مهم است و حتماً باید به صورت کاربردی درآید. خلاصه اجمالی از حجاب حضرت زهرا(س) که برشمرده شد یک بعد از ابعاد چندگانه این شخصیت جهانی است که دارای درس ها و پیام های بزرگ است.

اقدام مسئولین امر، نیروهای مؤمن و انقلابی در امر به معروف و نهی از منکر و برخورد با مظاهر فساد امید است با درایت و اجرای فرامین الهی تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه داشته باشد و با تقویت باورهای دینی بدحجابی از جامعه اسلامی ریشه کن شود.

پی نوشت ها:ـــــــــــــــــــــــ

8. سوره اعراف، آیه 22.

9. فرید و جدی، دایرة المعارف، ج1، ص336.

10. فرانتس قانون، انقلاب الجزایر، ص14.

11. بحارالانوار، ج42، ص91، ج16.

12. نهج الحیاه، فرهنگ سخنان.

13. همان.

14. بحارالانوار، ج43، ص91، ح16.

منبع : مجله  پاسدار اسلام  خرداد 1386، شماره 306