معرفی فیلسوف و نویسنده برجسته ایرانی
رضا داوری اردکانی؛ فیلسوف و نویسنده سیاست و فرهنگ در ایران
رضا داوری اردکانی به عنوان فیلسوفی آگاه، صاحب خرد و اندیشه محسوب میشود که خود را در مواجهه با رویدادهای روز ایران و جهان قرار میدهد و موضعگیری میکند. او با نوشتن در خصوص سیاست و فرهنگ در میکوشد تا جامعهای آگاهتر بسازد و کارنامه او گواه این مدعاست.
مهدی احمدی
رضا داوری اردکانی به عنوان فیلسوفی آگاه، صاحب خرد و اندیشه محسوب میشود که خود را در مواجهه با رویدادهای روز ایران و جهان قرار میدهد و موضعگیری میکند. او با نوشتن در خصوص سیاست و فرهنگ در میکوشد تا جامعهای آگاهتر بسازد و کارنامه او گواه این مدعاست.
من عالم، فیلسوف، فقیه، ادیب و اصولی زیاد دیدهام اما شخصی که بین این دانش ها با اخلاق و ادب جمع کند، به شدت کم دیدم؛ این بخشی از گفته آیت الله محقق داماد در خصوص رضا داوری اردکانی است که او را «متفکری دردمند و دانشمندی فاضل، جامع، پرکار و به روز و به معنای واقعی یک فیلسوف» می نامد.
تولد و تحصیل
رضا داوری اردکانی در ۱۵ خرداد ۱۳۱۲ خورشیدی در اردکان به دنیا آمد. تحصیلات خود را تا دوره متوسط در زادگاهش سپری کرد و بعد به اصفهان رفت و دوران نوجوانی و جوانی خود را در آنجا گذراند و در ۱۳۳۰ خورشیدی از دانشسرای مقدماتی اصفهان دیپلم گرفت و در همان سال در وزارت فرهنگ استخدام شد و چند سال در مدارس شهرهای اردکان، اراک، قم و تهران تدریس کرد.
وی در طول سال های ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۴ خورشیدی برای فراگیری مقدمات علوم دینی اسلامی به مدرسه صدر اصفهان رفت و بعد از آن تحصیلات خود را در رشته فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران تا درجه دکتری ادامه داد و در ۱۳۴۶ خورشیدی از رساله خود با عنوان «حکمت عملی افلاطون و ارسطو و تأثیر آن در فلسفه سیاسی فارابی» به راهنمایی دکتر یحیی مهدوی دفاع کرد.
تدریس در دانشگاه تهران و فرصت مطالعاتی
داوری اردکانی پس از پایان تحصیل در ۱۳۴۶ خورشیدی از آموزش و پرورش به دانشگاه تهران منتقل شد و شروع به خدمت به عنوان عضو هیات علمی این دانشگاه کرد. او در طول سالهای ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ خورشیدی در دانشگاه سوربن پاریس، در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ خورشیدی در انگلیس و در سالهای ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ خورشیدی در دانشگاه جان هاپکینز آمریکا به مطالعه و پژوهش پرداخت.
از چپ: عبدالحسین نیکگهر، رضا داوری اردکانی و سیروس سهامی، آرامگاه صادق هدایت، ۲۱ فروردین ۱۳۵۳
آثار و تالیفات
داوری اردکانی در زمینه تالیف کتاب، مقاله، سخنرانی و طرح های پژوهشی بسیار پر کار بود. به گونه ای که ۶۰ عنوان کتاب تالیف و چند عنوان کتاب هم ترجمه کرده است که از مهمترین کتاب هایش می توان به این موارد اشاره کرد: نقد فرهنگ توسعه نیافتگی (انتشارات نقد فرهنگ، ۱۳۹۹؛ کرونا، بلایی طبیعی یا تاریخی(نشر کتاب برتر، ۱۳۹۹)؛ درباره علوم انسانی(انتشارات پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، ۱۳۹۸)؛ خرد و توسعه(انتشارات سخن، ۱۳۹۷)؛ اکنون و آینده ما (انتشارات نقد فرهنگ، ۱۳۹۶)؛ فلسفه، سیاست و خشونت(انتشارات هرمس، چاپ اول: ۱۳۸۵)؛ فلسفه و انسان معاصر(مؤسسه توسعه دانش و پژوهش، ۱۳۸۳)؛ فلسفه تطبیقی(انتشارات ساقی ۱۳۸۳ و در ۱۳۹۱ توسط انتشارات سخن تجدید چاپ شد)؛ اندیشه و تمدن غربی(انتشارات ساقی، ۱۳۸۰)؛ سیری انتقادی در فلسفه کارل پوپر(مؤسسه اندیشه اسلامی، چاپ اول: ۱۳۷۹)؛ فرهنگ، خرد و آزادی(انتشارات ساقی ۱۳۷۸)؛ فلسفه در قرن بیستم(انتشارات سازمان سمت، چاپ اول: ۱۳۶۷)؛ دفاع از فلسفه(سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۶)؛ ناسیونالیسم و انقلاب(دفتر پژوهش و برنامه ریزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۵)؛ ناسیونالیسم و حاکمیت ملی(انتشارات پرسش، ۱۳۶۴)؛ فلسفه چیست؟(انجمن حکمت و فلسفه اسلامی، ۱۳۵۹)؛ سیر فلسفه(کتاب درسی سال چهارم دبیرستان، ۱۳۵۸)؛ وضع کنونی تفکر در ایران(انتشارات سروش ۱۳۵۷)؛ فارابی مؤسس فلسفه اسلامی(انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۵۶)؛ اوتوپی و عصر تجدد(انتشارات حکمت، چاپ اول: ۱۳۵۶)؛ مقام فلسفه در تاریخ دوره اسلامی(انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۵۶)؛ مبانی نظری تمدن غربی(انتشارات پویش، ۱۳۵۵) و شاعران در زمانه عسرت(انتشارات نیل، ۱۳۵۱).
این فیلسوف ایرانی همچنین به چاپ و ارایه مقاله و سخنرانی در صدها کنفرانس، سمینار، نشریه علمی و فرهنگی داخلی و چاپ و ارایه مقاله و سخنرانی در بیش از ۸۰ نشریه و کنفرانس بین المللی به زبان های انگلیسی، عربی و فرانسه همت گماشت و بیش از ۵۰ کتاب و مقاله از وی به زبان های انگلیسی، روسی، عربی، فرانسه، ترکی استانبولی و یک کتاب وی به خط سیریلیک در تاجیکستان ترجمه شده است.
مسوولیت ها
این فیلسوف ایرانی در ۱۳۶۲ خورشیدی به درجه استاد تمامی دانشگاه تهران نایل آمد و در این سال ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی برنامه ریزی آموزشی، بنیاد ایران شناسی، شورای عالی یونسکو در ایران و ... مسوولیت هایی داشت که اینها بخشی از جایگاه علمی این شخصیت فرهنگی به شمار میآیند.
اندیشه
داوری اردکانی را می توان از جدی ترین فیلسوفان معاصر دانست؛ شخصیتی که ابداعگر گفتارهای فلسفی و علمی گوناگونی بوده است. وی از شاگردان «سیداحمد فردید» است که گرچه کلیت تفکر استادش را می پذیرد اما زبان او را برای تفکر و اندیشیدن نمی پسندند. در همین حال بسیاری، داوری اردکانی را بسیار متاثر از اندیشه های «مارتین هایدگر» فیلسوف برجسته آلمانی می دانند. او نقدی که «مارتین هایدگر» فیلسوف برجسته آلمانی از «عقلانیت ابزاری»، «علم جدید»، «تکنولوژی» داشته و تکیه او بر تفکر به جای فلسفه را در آثار خویش نشان داده است. در واقع داوری متفکری است که با رجوع خود به هایدگر و سنت فلسفه اسلامی، دست به نقد جدی غرب و الزامات و اقتضائات آن می زند. از طرفی بُعد آنتولوژیک (هستی شناسانه) مباحث داوری در ایران معاصر باعث آن شده از معرفت شناسی به هستی شناسی تمایل پیدا شود و این از اثرات فکر داوری در ایران است.
مساله غرب، تجدد و نسبت ایران و هویت ایرانی با آن از نقاط حساس و پیچیده اندیشه داوری اردکانی است. او مدرنیته را نحوه خاصی از نسبت بشر به عالم و آدم می داند که در علم، هنر و تکنولوژی (فناوری) تجلی پیدا کرده است. وی در این باره در کتاب «فرهنگ، خرد و آزادی» می نویسد: مدرنیته نحوه خاص نسبت بشر با عالم و آدم و مبدا عالم و آدم است و این نحوه خاص نسبت در علم جدید و تکنولوژی ماشینی و با پوشیده شدن امر قدسی و قرار گرفتن در قلمرو زیباشناسی و در بعضی مظاهر دیگر ظهور پیدا کرده است. داوری در واقع تجدد را چیزی جز تغییر نگاه به عالم نمی داند و معتقد است که مدرنیته یک مفهوم نیست، بلکه یک تاریخ است که عالم گیر شده است.
گفتمان حاکم بر اندیشه داوری درباره غرب همان آرای مارتین هایدگر و سیداحمد فردید است که وی بیشتر به بسط آن ها پرداخت. داوری ۲ نوع نگاه به غرب را مطرح می کند؛ نگاه نخست «موجود بینی» (ontik) است که غرب را مجموعه ای از اشیاء می داند؛ یعنی برای علم، مدیریت، محصولات تکنیکی، زیرکی، تزویر، دموکراسی، استعمار، سینما، فقر، خشونت، حقوق بشر و ... وحدتی نمی بیند. نگاه دیگر «وجودبینی» یا انتولوژیک (ontology) است که در آن بحث از چگونگی فراگیری علم و تکنولوژی(فناوری) و مقدمات و شرایط آن است که در این نوع نگاه میان همه این امور تناسب وجود دارد. وی در کتاب «درباره غرب» درباره ضرورت شناخت غرب می نویسد: ما نمی خواهیم غرب را بشناسیم که فقط بر علم خودمان افزوده شود، بلکه غرب را می شناسیم تا تکلیف خودمان روشن شود. شناخت غرب یک تفنن یا یک فضیلت نیست، بلکه یک ضرورت است. داوری معتقد است که مواجهه ما با غرب بر اثر عقب افتادگی اجتماعی بوده است. از نظر او ما در فلسفه احساس عقب افتادگی نمی کردیم تا اولین مواجهه ما با غرب در چارچوب فلسفه باشد. ما از دریچه عقب افتادگی اجتماعی به غرب نگاه کردیم و بعد سراغ فلسفه آن رفتیم آن هم فلسفه ای که احساس می کردیم، حلال مشکلات ماست.
این فیلسوف در خصوص ایده تمدن نوین اسلامی نیز می گوید: برای ساختن این تمدن باید دین و مدرنیته را با هم جمع کرد و با اندیشیدن به طرح آینده لااقل به یاد تجدد آورد که دارد با افقهای باز خداحافظی میکند ولی توجه داشته باشیم که بنای نظام الهی و قدسی جز با رسوخ در توحید و آزادی از تعلقات دنیای جدید و کسب ملکات فاضله و مکارم اخلاق، در عین آشنایی نزدیک با جهان جدید و آزادی از آن (که نمیدانیم چگونه ممکن است) متصوّر نمیشود. زندگی کردن میان ۲ جهان مشکل بزرگ ما و معمای تاریخ معاصر است ولی متأسفانه ما هم کمتر صبر داریم و نمیدانیم و نمیخواهیم بدانیم که راه تاریخ را باید با درد تفکر و جسارت در عمل گشود و پیمود.
جوایز و نشانها
از افتخارات داوری اردکانی به کسب نشان درجه یک دانش از رییسجمهوری وقت در ۱۳۸۴ خورشیدی، دریافت عنوان استاد نمونه کشور در سالهای ۷۶-۱۳۷۵، انتخاب به عنوان چهره ماندگار فرهنگی کشور در ۱۳۸۱، کسب عنوان فارابیشناس برجسته ایران (مفاخرپژوه برجسته) و دریافت تندیس ویژه فارابی از رییس جمهوری وقت در نخستین جشنواره بین المللی فارابی در ۱۳۸۶، کسب عنوان فیلسوف فرهنگ و تجلیل از طرف مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و چندین نهاد علمی و پژوهشی کشور در ۱۳۸۷ خورشیدی و ... میتوان اشاره کرد.
مطالب مرتبط
- رضا داوری اردکانی؛ فیلسوف و نویسنده سیاست و فرهنگ در ایران
- تکاپو برای ارتقای جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی
تگها
- رضا داوری اردکانی
- معرفی رضا داوری اردکانی
- زندگی رضا داوری اردکانی
- در باره رضا داوری اردکانی
- زندگینامه رضا داوری اردکانی
- تحصیلات رضا داوری اردکانی
- آثار رضا داوری اردکانی
- کتب رضا داوری اردکانی
- نشان رضا داوری اردکانی
- جوایز رضا داوری اردکانی
- اندیشه رضا داوری اردکانی
- مسئولیت رضا داوری اردکانی
- فعالیتهای رضا داوری اردکانی
- نقد فرهنگ توسعه نیافتگی
- کرونا، بلایی طبیعی یا تاریخی
- درباره علوم انسانی
- خرد و توسعه
- اکنون و آینده ما
- فلسفه، سیاست و خشونت
- فلسفه و انسان معاصر
- فلسفه تطبیقی
- اندیشه و تمدن غربی
- فرهنگ، خرد و آزادی
- فلسفه در قرن بیستم
- دفاع از فلسفه
- ناسیونالیسم و انقلاب
- سیر فلسفه
- فارابی مؤسس فلسفه اسلامی
- وضع کنونی تفکر در ایران
- اوتوپی و عصر تجدد
- مقام فلسفه در تاریخ دوره اسلامی
- مبانی نظری تمدن غربی
- فلسفه چیست؟
- سیری انتقادی در فلسفه کارل پوپر
- ناسیونالیسم و حاکمیت ملی
مطالب پربیننده
- زندگی نامه مسعود پزشکیان
- رابطه زناشویی برنده و بازنده ندارد
- درباره دوران بحرانی نوجوانی
- بازار کرمان با قدمت ۶۰۰ سال
- معرفی موزه هنرهای معاصر تهران؛ بازتابی از هنر ایران و جهان
- مصرفگرایی و ویرانی زندگی
- پاسخ به سوالات رایج درباره مصرف شیر
- معرفی جنگل فندقلو؛ بهشتی مینیاتوری در اردبیل
- درباره سن پیری بیشتر بدانیم
- اهمیت خواب را جدی بگیرید
- معرفی مسجد شیخ لطف الله، اثری شگفت انگیز از دوران صفویه
- پناهگاه سکوت
- نحوه خوابیدن به خواستههای درونی
- مضرات سیگار از آسیبهای پوستی تا تهدید سلامتی
- در مورد کف پای صاف و باورهای قدیمی
- چگونه با کودکان چاق تعامل داشته باشیم
- چگونه خشم بهاری را کنترل کنیم
- چگونه تشخیص دهیم یک تصویر با هوش مصنوعی ساخته شده؟
- آموزش کامل تهیه سبزه عید با تخم شربتی
- کاهش وزن علمی و بدون برگشت
- چگونه میتوان از اینستاگرام، تیکتاک و گوشیهای همراه فاصله گرفت؟
- کمبود چه مواد غذایی باعث افزایش ابتلا به افسردگی میشود؟
- چطور مامان بابای خودمان باشیم؟
- مادران تلفنهمراه خود را به کودکشان بدهند یا خیر؟
- چرا مردان در بیان احساسات خود موفق نیستند؟
- آیا در برزخ، شفاعت وجود دارد؟
- "همای سعادت" اسطوره یا واقعیت؟!
- گیاهانی که استرس خانه و محل کار را کاهش میدهند
- سیگارهای الکترونیک یک جایگزین توهم زا
- سونامی سالمندی، بحران پیش روی کشور
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- اندکی درباره درسپژوهی
- کتاب پسری که جادویی شد
- همه زائران سلطان
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- درباره محسن رضایی
- معرفی کتاب
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره امیر کبیر
- کتاب پیوند زخم خورده
- کتاب آموزش علیه آموزش
- خلاصه کتاب سواد بصری
- درباره فخرالدین عراقی
- درباره محسن مهر علیزاده
- تورم به کدام سو میرود؟
- طغیان سرخک