در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری واجدین شرایط برای رای دادن بیش از ۳۳ میلیون تن بودند که از این تعداد ۱۶میلیون و ۶۰۰ هزار تن در ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ خورشیدی در انتخابات شرکت کردند و حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی برای بار دوم به عنوان رییس جمهوری منتخب مردم سکان هدایت کشور را برعهده گرفت.

دوره نخست ریاست جمهوری حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی در ۱۳۷۲ خورشیدی به پایان رسید؛ دوره ای که بعد از پایان جنگ تحمیلی بود و سازندگی در دستور کار قرار گرفت و در حال ادامه پیدا کردن بود. در چنین شرایطی کشور خود را برای ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری آماده کرد.  

تایید صلاحیت‌ها

در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ۱۲۸ تن ثبت نام کردند که شورای نگهبان صلاحیت چهار داوطلب را تایید کرد که این افراد عبارت بودند از عبدالله جعفرعلی جاسبی، رجبعلی طاهری، احمد توکلی و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی.

حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی

حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی که در انتخابات دور اول خود با اجماعی میان همه جناح‌ها بر سرکار آمده بود اما حضورش در رقابت برای دوره دوم به گونه ای دیگر بود؛ اغلب تشکل های جناح راست از او حمایت کردند.

جامعه روحانیت مبارز که حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی از اعضای شورای مرکزیش بود به حمایت از وی پرداخت. جامعه مدرسین در اعلامیه‌ای به امضای آیت‌الله فاضل اعلام کرد با احترام به تمام نامزدها، حجت لاسلام هاشمی رفسنجانی را ارجح می‌داند اما در این اعلامیه نکاتی که به شروط جامعه شباهت داشت نیز اشاره شده بود: «اولاً کابینه‌ خود را از افرادی تشکیل‌ دهند که‌ به‌ مبانی‌ اسلام‌ و اصول‌ اسلام‌ و اصول‌ انقلاب‌ و ولایت‌ فقیه‌ و روحانیت‌ و مرجعیت‌ و ایستادگی‌ در برابر جهانخواران، مخصوصاً امریکا، مؤمن‌ باشند و در عین‌ تخصص‌ و تدین‌ در کنار مردم‌ قرار گرفته‌ و به‌ خدمت‌ به‌ مردم‌ افتخار کنند و خود را از این‌ نظر کاملاً متعهد بدانند. ثانیاً در کابینه‌ آینده‌ با فراخوانی‌ تمام‌ استعدادهای‌ کشور، برنامه‌های‌ آینده‌ را چنان‌ تنظیم‌ کنند که‌ بارهای‌ سنگین‌ را از دوش‌ قشر مستضعف‌ و زحمتکش‌ که‌ ستون‌های‌ اصلی‌ انقلابند، بردارند و مشکلات‌ اقتصادی‌ آنان‌ را هر چه‌ سریع تر برطرف‌ نمایند و از هر گونه‌ فساد اداری، ‌به‌ویژه‌ رشوه‌خواری‌ جلوگیری‌ نمایند. ثالثاً برای‌ اسلامی ‌کردن‌ هر چه‌ بیشتر وسایل‌ ارتباط‌ جمعی‌ و کل‌ جامعه ایران‌ و نیز جهت‌ تهاجم‌ قوی‌ و نیرومند در برابر شبیخون‌ فرهنگی‌ دشمن‌ و اشاعه‌ فحشا و منکر و ترویج‌ فساد به‌ صورت‌های‌ گوناگون، ‌ ارزش‌ ویژه‌ قائل‌ باشند و از هرگونه‌ اسراف‌ و تجمل‌گرایی‌ بپرهیزند».

روزنامه رسالت که زمانی توکلی سردبیر و از بنیانگذاران آن بود، به حمایت شدید از حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی پرداخت. حبیب الله عسگراولادی دبیرکل جمعیت مؤتلفه اسلامی نیز حمایت حزب متبوعش از او را اعلام کرد.

کارگزارانِ دولت حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی بیان می کردند که رفاه و سازندگی، ۲ ارمغان دولتشان است که سبب محبوبیت بی بدیل سردار آن یعنی هاشمی رفسنجانی شده است.

احمد توکلی

احمد توکلی متولد ۱۳۳۰ خورشیدی در بهشهر است. جدش از تاجران اصفهان بود که در اواخر حکومت تزاری با قفقاز و روسیه مراوده تجاری داشت و با هدف تجارت به مازندران آمده بود که انقلاب بلشویکی درگرفت و او در شمال ایران ساکن شد.

توکلی در سال ۱۳۴۸ تحصیلاتش را در رشته برق در دانشگاه دانشگاه شیراز آغاز کرد اما در سال ۱۳۵۰ پیش از فارغ التحصیلی به دلیل اعتصاب و فعالیت های علیه رژیم پهلوی از دانشگاه اخراج شد.

او از مبارزان سیاسی پیش از انقلاب بود که به همین خاطر بارها دستگیر و زندانی شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی او رییس شهربانی، رییس کمیته انقلاب اسلامی و دادیار و دادستان انقلاب بهشهر بود. در اولین دوره مجلس او نماینده مردم بهشهر و عضو هیات رئیسه بود.

توکلی در کابینه دولت سوم وزیر کار و سخنگو بود و بعد از استعفا از مسوولیتش، روزنامه رسالت را بنا نهاد. او در سال ۱۳۶۸ دوباره به دانشگاه رفت و در رشته اقتصاد به تحصیل پرداخت و در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یکی از نامزدهای ثبت نام کرد و تایید صلاحیت شد.

توکلی در نطق هایش بر بی عدالتی اقتصادی و اجتماعی، ناکارآمدی سیاست ها و مدیریت ها، امتیازطلبی و تجمل گرایی و کم اعتنایی به مشارکت سیاسی مردم، سیاست های ایدئولوژی زدایی و رفاه طلبی تمرکز داشت. توکلی که خود را رقیبی جدی برای هاشمی می‌دانست با توجه به اتخاذ سیاست تعدیل از سوی هاشمی، پاشنه آشیل وی را مسایل اقتصادی یافت. احمد توکلی از تئورسین های اقتصادی جناح راست بود. توکلی در قامت یک مهاجم تمام قد، پای در رقابت انتخابات ریاست جمهوری گذاشت. شعار مبارزه با فساد می داد و به فاصله طبقاتی موجود در جامعه انتقادات صریحی می کرد. این انتقادها که برای مردم تازگی داشت، توانست توجه بسیاری از اقشار جامعه را به سوی توکلی جلب کند. این برای نخستین بار در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری ایران بود که یک نامزد به صراحت علیه نامزد دیگر انتقاد می کرد. همین امر سبب شد تا برخلاف دوره های قبل، تبلیغات میدانی رشد قابل توجهی داشته باشد و نامزدها، برنامه های انتخاباتی متنوعی برای بیان دیدگاه ها و ارایه آنها به جامعه برای خود تدارک ببینند.

رجبعلی طاهری

رجبعلی طاهری متولد ۱۳۱۵ خورشیدی در کازرون بود. او دوران کودکی را در این شهر گذراند و برای ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان به شیراز رفت تا در کنار برادرش محمدحسن طاهری در دبیرستان تحصیل کند. این دوران مصادف بود با دوران نهضت ملی و از همین رو، او نیز همچون برادر خود وارد مبارزات سیاسی شد و برای اولین بار در اسفند ۱۳۳۲ خورشیدی بازداشت شد.

طاهری در اواسط دهه ۳۰ خورشیدی به عنوان دانشجوی فوق لیسانس مهندسی راه و شهرسازی راهی دانشگاه تهران شد. در اواسط دهه ۴۰ خورشیدی سازمان مجاهدین اسلام را در فارس پایه گذاری کرد و همین امر باعث دستگیری و زندانی شدن او شد. ساواک این سازمان را با عنوان گروه مهندس طاهری معرفی می‌کرد.

با پیروزی انقلاب و کمتر از یک ماه بعد شورای انقلاب و دولت موقت مسوولیت تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و کمیته‌های انقلاب در فارس را به مهندس طاهری سپردند. مهندس طاهری نیز در همان اسفند ۱۳۵۷ خورشیدی سپاه را در فارس تاسیس کرد.

وی همچنین به عضویت شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی درآمد و در نخستین دوره انتخابات مجلس از طرف مردم کازرون به مجلس شورای اسلامی دور اول راه یافت.

طاهری در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از طرف شورای نگهبان تایید صلاحیت شد و به عنوان یکی از رقبای منتقد سیاست‌های اقتصادی دولت حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی وارد گود انتخابات شد.

عبدالله جاسبی

عبدالله جعفرعلی جاسبی در ۱۳۲۳ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. او دوره کارشناسی خود را در هنرسرای فنی (دانشگاه علم و صنعت کنونی) در رشته مهندسی صنایع چوب و تزئینات داخلی ساختمان به پایان رساند. در سال ۱۳۵۱ برای ادامه تحصیلات وارد دانشگاه آستون در انگلیس شد. ابتدا مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته مدیریت صنعتی و سپس مدرک دکتری تخصصی خود را در رشته مدیریت تولید و تکنولوژی از دانشگاه آستون دریافت کرد و در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی به ایران آمد.

جاسبی در دهه ۶۰ خورشیدی به عنوان رییس دانشگاه آزاد انتخاب شد و در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یکی از نامزدهای ثبت نام کرد که توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شد.

نتیجه انتخابات

در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری واجدین شرایط برای رای دادن بیش از۳۳ میلیون تن بودند که از این تعداد ۱۶میلیون و ۶۰۰ هزار تن در ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ خورشیدی در انتخابات شرکت کردند و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی برای بار دوم به عنوان رییس جمهوری منتخب مردم، سکان هدایت کشور را برعهده گرفت. آرای نامزدهای انتخاباتی در این دوره به این شرح بود.

۱-حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب ۱۰ میلیون و ۵۶۶ هزار و ۴۹۹ رای

۲-احمد توکلی با ۴ میلیون و ۲۶۰ هزار و ۸۷۹ رای

۳-رجبعلی طاهری با ۱۱۴ هزار و ۷۷۶ رای

۴-عبدالله جاسبی با ۸۹ هزار و ۲۸۰ رای

در این دوره توکلی  موفق شد، بیش از ۴ میلیون رای را به خود جلب کند که به نوبه خود موضوع بی سابقه ای در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری گذشته بود. در انتخابات گذشته همواره جز فردی که از ابتدا ریاست جمهوری اش قابل پیش بینی بود، مابقی رأی قابل توجهی کسب نمی کردند. توکلی نتیجه این حضور خود را شکست نمی داند.

تنفیذ حکم

آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در ۱۲ مرداد ۱۳۷۲ خورشیدی حکم ریاست جمهوری وی را تنفیذ و فرمودند: «چیزی که امروز، در دوران بازسازی، مسوولان کشور، همکاران دولت، مدیران درجه‌ ۲ و ۳ در دستگاه‌های دولتی، تا پایین‌ترین رده‌ها، باید با دقّت مراقب باشند، این است که در این دوران بدانند خطر رسوخ و نفوذ فساد، جدّی و فلج کننده است... فرد مفسدی که دیگران را به وادی فساد می‌کشاند، فساد مالی، فساد کاری، قرارهای نامشروع و ناموجّه در زمینه‌های مسایل کاری کسی که انسان را تشویق می‌کند و می‌لغزاند به این سمت، از اول نمی‌گوید "من آمدم که شما را فاسد کنم. " اوّل با یک عنوان موجّه؛ با یک چیز کوچک وارد میدان می‌شود... من فقط یک جمله در باب سیاست‌های اقتصادی عرض کنم که بحمداللَّه، دولت عزیزمان برنامه‌ اوّل را به اواخرش رساند و به زودی برنامه‌ دوم را بعد از یک‌سال یا کمتر، شروع خواهد کرد. اساس در نظام اسلامی، عبارت است از رفاه عمومی و عدالت اجتماعی. فرق عمده‌ ما با نظام‌های سرمایه‌داری همین است...»

یک روز بعد در ۱۳ مرداد در مجلس که به ریاست  علی اکبر ناطق نوری بود، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در کنار آیت‌الله محمد یزدی رییس قوه قضاییه، بار دیگر به عنوان چهارمین رییس‌جمهور ایران سوگند یاد کرد.