حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری از ماه‌ها قبل تاکنون همواره در مواضع اعمالی و اعلانی خود بر اهمیت مشارکت حداکثری در کنار ضرورت اخلاق‌مداری در جریان رقابت‌ها تاکید می‌کند؛ دغدغه‌ای که علاوه بر نطق‌ها در نامه به مقام معظم رهبری و شورای نگهبان نیز به چشم می‌خورد.

تا ۲۸ خردادماه و روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ زمان زیادی باقی نمانده است؛ انتخاباتی که به دلیل رد صلاحیت های گسترده بیش از انتخابات سال های قبل خبرساز شده است. با پایان یافتن بررسی صلاحیت کاندیداهای ریاست‌جمهوری ایران در شورای نگهبان اسامی هفت نامزد نهایی به وزارت کشور اعلام شد و سیدابراهیم رییسی، محسن رضایی، سعید جلیلی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، عبدالناصر همتی، محسن مهرعلیزاده و علیرضا زاکانی به عنوان نامزدهای سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شدند.

از جمله چهره‌هایی که برای ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کردند ولی صلاحیت‌شان تایید نشد می‌توان به علی لاریجانی، محمود احمدی‌نژاد، اسحاق جهانگیری، سیدعزت‌الله ضرغامی، محسن هاشمی‌رفسنجانی، محمد شریعتمداری، مسعود پزشکیان، سعید محمد، علی مطهری، محمود صادقی، مصطفی کواکبیان و شمس‌الدین حسینی اشاره کرد. برخی داوطلبان مانند محمد عباسی، حسین دهقان و رستم قاسمی نیز با انتشار بیانیه‌های جداگانه‌ای انصراف خود را از حضور در رقابت‌های انتخاباتی اعلام کردند.

در این میان مواضع ریاست جمهوری قابل توجه است. دکتر روحانی باوجود اینکه همواره بر اهمیت مشارکت حداکثری و حضور گسترده مردم پای صندوق رای تاکید دارد.

تاکید مکرر روحانی بر انتخابات پرشور و حداکثری

مدت ها پیش از آنکه رقابت‌های انتخاباتی بر فضای سیاست داخلی کشور سایه بیاندازد، بحث مشارکت مردمی در انتخابات و ضرورت حداکثری بودن حضور مردم پای صندوق‌های رای، به جزء لاینفک نطق‌های رییس‌جمهوری بدل شده بود.

 رئیس جمهوری روز چهارشنبه ۱۱ فروردین با اشاره به انتخابات پیش‌روی ریاست جمهوری در ایران در مورد عدم مشارکت مردم در این انتخابات ابراز نگرانی کرد و گفت: «خدای نکرده اگر انتخاباتی داشته باشیم که مشارکت حداکثری در آن نباشد ضربه بسیار بزرگی به راه و روشی زده‌ایم که در ۱۲ فروردین انتخاب کردیم.» وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «اگر روزی انتخابات از نظر مردم بیفتد … به معنای پایان تمام حرکت‌ها و انقلاب‌ها در کشور است.»

همچنین روحانی روز پنجشنبه ۲۳ اردیبهشت در شصت و هفتمین هفته از افتتاح طرح‌های مهم ملی کشور که از طریق ویدیو کنفرانس برگزارشد، ‌ گفت: ماه شوال امسال توأم با نزدیکی به انتخابات بسیار مهم ۱۴۰۰ و سال پایانی قرن برای شوراها و ریاست جمهوری است که انشاءالله انتخابات بسیار خوبی داشته باشیم ما همیشه می‌گوییم انتخابات شکوهمند و انتخاباتی که مردم بانشاط و سالم حضور داشته باشند، ولی آن‌چیزی که کمتر می گوییم، ‌انتخابات اخلاقی است. اخلاق مهم است وگرنه همه دنیا انتخابات دارند و ممکن است خیلی از کشورها انتخابات پرشور و سالم داشته باشند ولی این ویژه ما نیست.

رییس دولت تدبیر و امید اضافه کرد: آن چیزی که در جمهوری اسلامی ایران انتظار هست، یک انتخابات پرشور سالم توأم با اخلاق اسلامی است. تهمت زدن، افترا زدن و دروغ گفتن برای اینکه آدم گدایی رای کند، بدترین کار هست. آدم می‌خواهد یک مسئولیت سخت و سنگینی را بر دوش بگیرد، مسئولیتی که هر لحظه آن هزاران مشکل دارد مخصوصا اینکه رقبا و کسانی که مخالف هستند، پرقدرت باشند و امکانات زیادی داشته باشند این‌ها زیاد مهم نیست انشا الله هر کس برای رضای خدا کار می‌کند اجر و ثوابش را می‌گیرد انشاالله یک انتخابات اخلاقی و خوب پیش رو داشته باشیم.

رییس جمهوری با اشاره به لزوم همه جناح‌ها و احزاب گفت: همه جناح‌ها و گروه‌ها باید در انتخابات شرکت داشته باشند تنوع در میان نامزدها پرجاذبه باشد. جاذبه و شکوه از اینجا درست می‌شود همه این‌ها که می‌گوییم مردم در انتخابات بیایید و همه حضور پیدا کنید، آخرش به یک کلمه برمی‌گردد و آن اینکه همه تلاش کنیم که نامزدها متنوع باشند اگر تنوع را از نامزدها گرفتیم شکوه و حضور را هم از انتخابات گرفتیم.

واکنش به مصوبه شورای نگهبان

در پی ابلاغ مصوبه شورای نگهبان درخصوص شرایط داوطلبان ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری به وزارت کشور، رییس‌جمهوری به وزارت کشور دستور داد تا در انتخابات ۱۴۰۰، بر اساس جمع‌بندی معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری و طبق قوانین موجود عمل کند.

در جمع‌بندی نظریه معاونت حقوقی ریاست جمهوری آمده که وزارت کشور مکلف است وظایف اجرایی خود در زمینه انتخابات ریاست‌جمهوری را بر اساس قوانین موجود و آئین‌نامه‌ها و مقررات مربوط به آنها انجام دهد. معاونت حقوقی همچنین صلاحیت وضع معیارهای نوعی یا قانونگذاری را بر اساس اصل ۷۱ قانون اساسی، صرفا به عهده مجلس شورای اسلامی دانسته است.

شورای نگهبان روز ۱۵ اردیبهشت شرایط جدیدی برای ثبت‌نام داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ به وزارت کشور ابلاغ کرد. بر اساس این ابلاغیه، داوطلبان باید در بازه سنی ۴۰ تا ۷۵ سال باشند، حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا معادل‌ آن باشند و سابقه تصدی حداقل چهار سال در سمت‌های مدیریتی کشور داشته باشند.

این شورا، «فقدان سوابق سوء امنیتی» از جمله در اعتراض‌های سال ۸۸ و «معرفی مشاوران» را از دیگر موارد لازم برای ثبت‌نام نامزدها برشمرده است. در این ابلاغیه همچنین آمده است که وزرا، استانداران، شهرداران شهرهای بالای دو میلیون نفر جمعیت، فرماندهان عالی نیروهای مسلح با جایگاه سرلشکری و بالاتر می‌توانند نامزد شوند. تمام نامزدها باید گواهی عدم سوء پیشینه ارائه دهند و سابقه محکومیت کیفری نداشته باشند.

نامه روحانی به مقام معظم رهبری درباره رد صلاحیت ها

حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی صبح چهارشنبه پنجم خردادماه در جلسه هیات دولت، در واکنش به رد صلاحیت کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری گفت: تایید صلاحیت‌ها بر عهده دولت نیست بر عهده یک نهاد دیگر است. یک نهاد مستقل است و خودش تصمیم می‌گیرد. تصمیمی که از سوی شورای نگهبان در عصر روز دوشنبه مطلع شدیم و صریح‌تر شب تایید شد دلمان می‌خواست شورا زمان فرصت بیشتری می‌گذاشت تا افراد دیگری باشند. دولت در این زمینه کار زیادی نمی‌توانست انجام دهد. 

رییس جمهوری افزود: من به رهبرمعظم  انقلاب نامه‌ای نوشتم و ایشان هم هر طور مصلحت بدانند عمل می‌کنند. این مساله برای ما مهم است. ممکن است ما گله و شکایت داشته باشیم اما هر طور فکر می‌کنم صندوق آرا را نمی‌توان رها کرد. 

نامه روحانی به شورای نگهبان

حجت الاسلام و المسملین حسن روحانی روز همان روز در راستای اصل ۱۱۳ قانون اساسی در رابطه چگونگی اعمال نظر و بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری نامه ای به شورای نگهبان ارسال کرد اما شورای نگهبان هنوز به این نامه پاسخی نداده است. لازم به ذکر است که بر اساس این اصل، پس‏ از مقام‏ رهبری‏، رییس‏ جمهوری عالیترین‏ مقام‏ رسمی‏ کشور است‏ و مسوولیت‏ اجرای‏ قانون‏ اساسی‏ و ریاست‏ قوه‏ مجریه‏ را جز در اموری‏ که‏ مستقیما به‏ مقم رهبری مربوط می‏ شود، بر عهده‏ دارد.

در مجموع آنچه برای رییس جمهوری اهمیت دارد، مشارکت حداکثری مردم در انتخابات است و بی اهمیت جلوه دادن مشارکت در تعارض با منافع ملی قرار دارد. از نگاه روحانی، شور انتخاباتی و «انتخابات شکوهمند مهم در کشور ضامن مشروعیت نظام است. همه تصمیماتی که در کشور گرفته می‌شود اگر مردم نباشند مشروعیت ندارد.»