اکتشافات باستانی همیشه جذاب و رازآلود است. با وجود اینکه در برخی از این اکتشافات تاریخی هزاران ساله را بررسی می‌شود، اما باز هم از شباهت و یکسانی کارها بین انسان چند هزارساله و انسان امروزی شگفت‌زده می‌شویم.

انسان‌های اولیه سرنخ‌هایی از خود به جای گذاشته‌اند؛ رد پاها، سنگ‌های حکاکی شده، مواد ژنتیکی و موارد دیگر که می‌توانند شواهدی از زندگیِ اجداد باستانیِ ما در سرتاسر جهان به ما بدهند. این مردمان باستانی تفاوت چندانی با ما نداشتند. آنها به سفرهای بسیار دور می‌رفتند، با یکدیگر در ارتباط بودند و حتی منابع طبیعی مورد نیازشان را از معادن استخراج می‌کردند. در این گزارش با ۱۰ نکته که دانشمندان در سال ۲۰۲۰ در مورد اجداد باستانی ما کشف کردند، آشنا می‌شویم.

۱- ازدواج همراه با مراسم

مطالعه‌ای در مجلۀ پلات ژنتیک نشان می‌دهد که گونه‌های باستانی نیز شعائر مربوط به جفت‌یابیِ خود را داشته‌اند و حتی زوج‌یابی‌های بین گونه‌های متفاوتِ انسانی نیز وجود داشته است. این مطالعه نشان می دهد که اجداد انسانی ما حدود یک میلیون سال پیش با گونه‌ای دیگر که بسیار شبیه انسان بوده و منقرض شده است قرار ملاقات‌هایی داشته است و ما امروزه حامل ژن‌هایی هستیم که حاصل آن ازدواج‌های باستانی است. ممکن است این گونه پر رمز و راز که انسان‌ها میلیون‌ها سال پیش با آن مراوده داشته‌اند هومو ارکتوس باشد. این گونه حدود ۱۱۰ هزار سال پیش منقرض شده است و دانشمندان هیچ دی ان ای از آن‌ها ندارند تا بتوانند ثابت کنند که ترکیب ژنتیکی ما چه نسبتی با آن‌ها دارد.

۲- وقتی انسان‌ها یکدیگر را می‌خوردند!

قدیمی‌ترین دی ان ای شناخته شده به گونه‌ای انسانی مربوط است که قدمتی ۸۰۰ هزارساله دارد و ممکن است هم‌نوع‌خوار بوده باشد. در سال ۱۹۹۴ در اسپانیا بقایای شش جسد مربوط به گونه‌های انسان‌های اولیه پیدا شد. در بررسی مینای دندان یکی از این بقایا پروتئینی پیدا شد که حاوی یک کد ژنتیکی بود. با بررسی دی ان ای استخراج شده از این پروتئین و مقایسۀ آن با دندان انسان امروزی دریافتند که این بقایا یک گونۀ انسانی دیگر هستند که با انسان امروزی فرق دارند اما در اختلاط‌های ژنتیکی بعدی به بشر مدرن امروزی تبدیل شده‌اند.

۳- کشف مسیر یک مهاجرت باستانی

دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که انسان باستانی شاخ آفریقا را ترک کرد در شبه جزیرۀ عربستان به کوهپیمایی پرداخت تا سرزمین جدیدی برای زندگی پیدا کند. اما سؤال اصلی این است که آن‌ها چه مسیری را طی کردند. در یکی از بیابان‌های فلسطین اشغالی سنگ‌ چخماخ‌هایی تیز شده پیدا شد که به نظر می‌آید کار دست باشند. این یافته‌ها سرنخ‌هایی جدی برای مطالعه روی الگوی حرکتی انسان‌های باستانی به ما می‌دهد.

۴- پیدا شدن ردپاهایی در عربستان سعودی

اینکه انسان‌های اولیه از کجای عربستان عبور کرده‌اند سؤال مهمی است که دانشمندان برای آن جواب‌هایی دارند. دانشمندان در بررسی‌هایی که انجام داده‌اند ردپاهایی را در بستر یک دریاچۀ باستانی در صحرای نفوذ عربستان پیدا کرده‌اند که سالم باقی مانده‌اند. این ردپاها مربوط به انسان‌های اولیه هستند. در آن زمان شبه جزیرۀ عربستان سرسبز و پر از دریاچه بوده است و مکانی جذاب برای این مهاجران اولیه بوده است.

در این زمینه بخوانید:

نگاهی به جابه‌جایی‌های باستانی بشر؛ همه ما مهاجر بوده‌ایم؟

سرنوشت مبهم یکی از گونه‌های بشری؛ چه بر سر نئاندرتال‌ها آمد؟

۵- ورود انسان به آمریکا؛ قدیمی‌تر از تصور ما

تا پیش از این تصور می‌شد که ۱۳ هزار سال قبل اولین گروه انسانی وارد آمریکا شده باشند اما مطالعات جدیدتر این عدد را به ۳۰ هزار سال قبل تغییر داده است. در مطالعه‌ای که در مجلۀ نیچر منتشر شد ابزارهایی سنگی در یک غار در مکزیک معرفی شدند که متعلق به ۳۱ هزار و پانصد سال قبل هستند. در مطالعه‌ای دیگر روی منطقۀ برینگیا (منطقه اتصال روسیه به آمریکا در عصر یخبندان) دانشمندان تخمین زدند که ۲۶ هزار سال قبل انسان‌ها از این مسیر وارد قارۀ آمریکا شده‌اند. اما جمعیت در این قاره اندک بوده است. مطالعات تخمین می‌زنند که تا ۱۴ هزار و هفتصد سال قبل (زمانی که آخرین عصر یخبندان رو به اتمام بود) جمعیت زیادی در این قاره پراکنده نشده بود.

۶- یک نژاد کشف نشده انسان

مطالعه‌ای روی چهار جمجمه باستانی که از غارهای زیر آب ایالت کوئینتانای مکزیک پیدا شدند نشان می‌دهد که این چهار جمجمه بسیار با هم متفاوت هستند. یک جمجمه شبیه مردمان قطب شمال بود، دیگری شبیه به جمجمه‌های اروپایی بود سومی شبیه به افراد قدیمی آمریکای جنوبی و چهارمی به هیچ یک از جمجمه‌هایی که ما می شناسیم شبیه نبود. قدمت این جمجمه‌ها به ۹ تا ۱۳ هزار قبل یعنی اواخر عصر یخبندان بازمی‌گشت.

۷- استخراج‌های باستانی از معدن

جستجو در همان غارهای معروف مکزیک در زیر آب چیزهای بیشتری نیز به دست آمد. غواصان در بررسی این غارها چیزهای جالب توجهی به دست آوردند از جمله همان چهار جمجمه که به آن اشاره شد. اما یک سؤال اساسی این بود که این انسان‌های اولیه در این غارها چه می‌کرده‌اند؟ شواهد نشان می‌دهد که ۱۰-۱۲ هزار سال قبل انسان‌های اولیه از این غارها مواد معدنی استخراج می‌کرده‌اند و برای اینکه در این غارهای سنگی گم نشوند آن را نشانه‌گذاری می‌کرده‌اند. نشانه‌هایی از قبیل علائم سنگی، بقایای سوختگی و ابزارهای سنگی به جا مانده شاهدی بر این ادعا است. ماده‌ای که از این غارها استخراج می‌شده نوعی خاک سرخ رنگ بوده است (ochre) که در انجام مناسک، مقابله با حشرات و امور روزمره مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

۸- بچه‌ پر جنب‌وجوش ۱۰ هزارساله

حدود ۱۰ هزار سال قبل زنی در مسیری بچه‌های خود را به دوش گرفته بود. بچه این زن روی زمین می‌افتد. او کودک را برمی‌دارد، دوبارۀ جایش را روی پشتش محکم می‌کند و به سفرش از مسیر پلایا (نیومکزیکوی امروزی) ادامه می‌دهد. محققان ردپای این مادر و کودک را در پارک ملی وایت سندز پیدا کردند. تحلیل ردپاها نشان می‌دهد که کودک بسیار پر جنب و جوش بوده است. این ردپاها در یک مسیر حدوداً ۵/۱ کیلومتری ادامه دارند و طولانی‌ترین ردپاهایی هستند که از دوران چهارم زمین‌شناسی به جای مانده‌اند.

۹- ژن مرموز در کودکان عصر حجر

بررسی دی ان ای چهار کودکی که ۳ تا ۸ هزار قبل در کامرون مرده بودند رازهایی را فاش کرد. یک سوم ژنوم این کودکان از نیاکانی ریشه داشت که شکارچیان غرب آفریقای میانه بودند که برای ما شناخته شده‌اند اما دو سوم دیگر از منبعی ناشناخته بودند که گونه‌های منقرض شده‌ای بودند که بخشی از اجداد انسان امروزی‌اند.

۱۰- وصلت دو قوم از فاصله‌های دور

محققان با بررسی دی ان ای پولینزیایی‌ها دریافتند که یک امضای ژنتیکی مشابه بین آن‌ها و بومیان کلمبیایی وجود دارد. نکته عجیب این کشف، فاصله مکانی زیاد این دو گروه قومیتی است. پولینزیایی‌ها گروهی قومیتی ساکن در پلی‌نزی، مجموعه جزایری در اقیانوس آرام هستند. اما مشخص نیست که کلمبیایی‌ها به پولی‌نزی سفر کرده‌اند یا برعکس.

منبع: LIVESCIENCE