ما از نسلی هستیم که کودکی نکرده‌ایم. کودکی ما در اوضاع سیاسی جامعه تا حدودی فراموش شده بود. جنگی که بر ما تحمیل شد فرصت اندیشیدن به ما را از بزرگ‌ترها گرفت. کتاب‌های درسی ما اگر چه شیرین بودند ولی کمبود‌هایشان بیش از امروز بود و فیلم‌هایی که در مدرسه برایمان به عنوان فوق‌ برنامه در نظر می‌گرفتند، فیلم‌هایی از زندان‌های ساواک و صحنه‌های شکنجه بود.

اکثر کتاب‌های کودک در آن زمان، کتاب‌های ترجمه شده بود و یا کتاب‌های باقی مانده از مبارزان در رژیم گذشته، و پر بود از استعاره و نماد، مثل «شورش پرندگان» که ما چیزی از آن‌ها نمی‌فهمیدیم. فقط گاه گاهی با اظهار نظرهای بزرگ‌ترها مواجه می‌شدیم که «این کتاب‌ها چیست بچّه‌ها می‌خوانند!.» و ما از این حرف‌ها هم چیزی نمی‌فهمیدیم... پدرم دوست داشت ما شاهنامه و گلستان بخوانیم و برای این که مفاهیم آن‌ها را بهتر بفهمیم، توضیحاتی می‌داد، ولی با این همه ما کتاب‌های ترجمه شده را ترجیح می‌دادیم. محبوب‌ترین نویسنده‌ی من صمد بهرنگی بود که آثار او هم پس از مدّتی توقیف شد.

براساس نتایج پژوهش‌های باستان‌شناسان، فلات ایران یکی از نخستین خاستگاه تمدّن می‌باشد. ایران دارای سابقه‌ی تاریخی بسیار کهن و سرشار از دستاوردهای فرهنگی است.

گفته می‌شود ادبیّات کودک شاخه‌ای نازک از درخت تناور فرهنگ و هنر این سرزمین است. ولی با نگاهی عمیق متوجّه می‌شویم که این شاخه، اگر چه نازک، ولی بسیار گسترده و شگفت انگیز است و نمی‌توان بدون ابزار آلات از آن صعود کرد و آن ابزارآلات عبارت است از دانش‌های مختلف روان‌شناسی و علوم تربیتی و ادبیّات و شاخه‌های مختلف آن به اضافه‌ی ذوق و استعداد و قوّه‌ی تشخیص و مقادیر فراوانی چاشنی خیال. بدون این ابزار حتّا گردش در اطراف این شاخه نیز ممکن نیست.

هر کس که نیم نگاهی به فرهنگ و ادبیّات ایران داشته باشد، به آسانی متوجّه می‌شود که معادن غنی و عمیق ادبی برای کودکان در آن نهفته است.
فهرست مطالب

سرسخن
مقدمه
پاره‌ی نخست :کلّیّات
تعریف فرهنگ
تعریف هنر
تعریف ادبیّات
زبان
عصر ادبیّات شفاهی
ادبیّات عامیانه
افسانه
مفهوم کودکی
تعریف ادبیّات کودک
اصول ادبیّات کودک
اهداف ادبیّات کودک
علل و ضرورت توجّه به ادبیّات کودک
انواع ادبیّات کودک
داستان
قصّه
تفاوت قصّه و داستان
اسطوره
شخصیّت، فضا، تخیّل در داستان
درون‌مایه و منظور از درون مایه در ادبیّات کودک
انواع داستان
داستانهای واقعگرا
تمثیل از نوع حیوانی (فابل)
داستان‌های تاریخی
داستان‌هایی درباره‌ی صحنه‌های مختلف زندگی اطفال
داستان‌های ماجرایی
داستان‌های فکاهی و طنز
داستان‌های شگفت‌انگیز جدید
تخیّلی (فانتزی)
داستانهای تخیّلی ـ علمی
شعر
شعر چیست؟
تصویر، خیال، تخیّل
ارزش بلاغی و زیبا شناختی آثار کودک
شکل ذهنی
شعر کودک
وزن و قالب در شعر کودک
مضامین شعر کودک
انوا ع ادبی کودک
نماد
کتاب‌های دینی
تاریخچه‌ی ادبیّات کودک
تاریخچه‌ی ادبیّات کودک در جهان
تاریخچه‌ی ادبیّات کودک در ایران
پیش از اسلام
پس از اسلام (تا سال 1300 ﻫ . ش)
تاریخچه ادبیّات کودک ونوجوان به مفهوم امروزی در ایران
ویژگی‌های ادبیّات کودک
نقد
تاریخچه‌ی نقد ادبی در ایران
نقد و بررسی زبان و ادبیّات کودک
پاره‌ی دوم :تحلیل آثار شاعران و نویسندگان
جبّار باغچه‌بان
نیما یوشیج
پروین دولتآبادی
احمد شاملو
محمود کیانوش
صمد بهرنگی
مصطفی رحماندوست
جعفر ابراهیمی (شاهد)
شکوه قاسمنیا
اسدا... شعبانی
بیوک ملکی
ناصر کشاورز
افسانه شعبان نژاد
افشین علا
پیوست: اصطلاحات
کتاب‌نما