اطلس مهره داران تالاب کویری میقان اراک به قلم «محمود کلنگری» و «ماندانا حضرتی» منتشر شد که حاوی مطالب ارزنده علمی در خصوص تنوع زیستی و زون بندی تالاب میقان به‌عنوان زیستگاه مهم بین‌المللی پرندگان در اراک است.

این کتاب ۴۹۶ صفحه‌ای با شمارگان ۵۰۰ نسخه از سوی انتشارات هم‌میهمن به چاپ رسیده و روانه کتابفروشی‌ها شده است.

قیمت هر جلد از این تازه نشر که به‌صورت رنگی و با کاغذ گلاسه منتشر شده، برای علاقه‌مندان به مباحث زیست محیطی و طبیعی ۵۷۰ هزار تومان است.

تاریخچه، معرفی تنوع زیستی ایران، ارایه تعریف تالاب و اهمیت زیست محیطی آن، تالاب میقان اراک و تنوع زیستی، زون بندی و ساختار اقلیمی تالاب میقان، حفاظت از مهره‌داران تالاب میقان و پرندگان تالابی، چک لیست پرندگان تالاب میقان، معرفی پستانداران ساکن زیستگاه میقان اراک، خزندگان و دوزیستان میقان و ارایه چک لیست آن‌ها، مهره‌داران تالاب میقان از منظر وضعیت حفاظتی در جهان، اهم اقدامات حفاظتی در حوزه تالاب میقان، تغییرات مورفولوژیک میقان اراک در دهه های اخیرو، جدول ارزیابی تهدیدات تنوع زیستی میقان مهمترین سرفصل‌های این تازه نشر را شامل می‌شود.

در بخش انتهایی این اطلس فهرستی از عکاسان حرفه‌ای طبیعت که در تهیه تصاویر این اثر همراهی داشته‌اند به همراه منابع علمی استفاده شده در تدوین محتوا، نمایه اسامی مهره‌داران تالاب میقان به ترتیب حروف الفبا و فهرست لاتین تنوع زیستی این زیستگاه مهم، عنوان شده است.

در تاریخچه این کتاب عنوان شده است: سیمای طبیعی میقان اراک از حدود نیم قرن گذشت به سرعت رو به تغییر گذاشته و از زمانی که در دهه ۴۰ خورشیدی بخشی از میقان برای تحقق رویای «فرودگاه اراک» انتخاب شد و فراز و نشیب‌های سیاسی و اجتماعی ایجاد این تاسیسات زیرساختی با فنس کشی بخشی از دشت میقان تا شنیده شدن صدای موتور هواپیما در پهنه این زیستگاه مسایل زیادی را پشت سر گذاشته است.

بخش دیگری از این تاریخچه به استقرار شرکت املاح معدنی ایران اشاره شده و مسایلی که این فعالیت معدنی در حوزه طبیعی تالاب داشته به تصویر آمده است.

در قسمتی از این اطلس اشاره شده که تاکنون ۱۹۴ گونه پستاندار، ۵۴۸ گونه پرنده ، ۲۴۲ گونه خزنده و ۲۲ گونه دوزیست در کشور شناسایی شده که تالاب میقان اراک به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های تالاب کویری مهم ایران میزبانی بخشی از این تنوع زیستی را دارد و شناخت گونه‌های بومی و مهاجر آن در این اطلس پی گرفته شده است.

میقان در زمره تالاب‌های کم‌ارتفاع، مردابی، پیت‌زار با اب شور است که حدود ۲۵۰ کیلومتر مربع (۱.۱۷ درصد مساحت استان مرکزی) را به خود اختصاص داده و در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی اراک واقع شده است که از شمال به شهر داودآباد و روستای ده‌نمک و ویسمه، از غرب به روستاهای مرادآباد، میقان، راهزان، طرمزدو جاده اراک - فرمهین، از جنوب به روستای شهرجرد و جاده اراک - قم و از شرق به روستای سهل آباد منتهی می‌شود.تنوع زیستی این تالاب کویری غنی است و بیش از نیمی از هالوفیت‌های ایران در اطراف تالاب میقان یافت می‌شود به‌طوری که ۷۷ گونه گیاهی از ۱۷ خانواده، بخشی از دارایی ‌های طبیعی این زیستگاه ارزشمند است.

۲۳۰ گونه مهره‌دار شامل ۲۰۶ گونه پرنده، ۱۷ گونه پستاندار، ۶ گونه خزنده ، یک گونه دوزیست تاکنون در تالاب میقان اراک شناسایی شده و ۱۱ گونه پرنده شامل «کشیم گوشدار»، «چاخ‌لق»، «زنگوله بال»، «سهره خاکی»، «سهره طلایی»، «گنجشک درختی»، «توکای باغی»، «پیپت گلو سرخ»، «پرستوی دریایی تک زرد» «کورکوربال سیاه»، «غاز گونه سفید»و سه گونه پستاندار با نام‌های «ول معمولی»«ول حفار ماوراء قفقاز» و «هامستر خاکستری» نیز به تازگی در این زیستگاه طبیعی مشاهده شده که در چک لیست تنوع زیستی این اطلس نیامده است.

در بررسی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ به ترتیب یک فرد «بزمجه بیابانی» در زون کویری و دو فرد «لاکپشت خزری» در زون نیزار تالاب کویری میقان مشاهده شده که در تداوم زادآوری و بقای آن‌ها مطالعات بیشتری نیاز است.

تالاب کویری میقان اراک انتظار ثبت جهانی شدن را می‌کشد و ثبت این تالاب در کنوانسیون جهانی حفاظت از تالاب‌ها، آغازی بر حفاظت همه جانبه از این منطقه با ارزش طبیعی است و امید می‌رود که با همدلی و همکاری جوامع محلی و تمامی ذی‌نفعان وظیفه شناس و مسئولان بتوان این تالاب کویری که گوهری درخشان در قلب فلات ایران زمین است را حفظ کرد و در بهترین شکل به نسل‌های آتی سپرد.

یکی از ویژگی‌های مهم این اطلس شکار تصاویر با کیفیت و زیبا از تنوع زیستی است که بر غنای این جستار علمی می‌افزاید و به‌عنوان نمایه مصور اطلس کمک شایانی را به علاقه‌مندان محیط زیست در شناخت گونه‌های پرندگان و جانوران و مهره‌داران این زیستگاه ارزشمند دارد.

این اطلس با پشتیبانی شرکت املاح معدنی ایران به چاپ رسیده و کتاب مرجع علمی و گردشگری تالاب میقان اراک محسوب می‌شود که ارزش‌های طبیعی این منطقه را معرفی کرده است.