انتشارات سرانه کتاب «گام به گام با شعر نو؛ از نیما تا قیصر امین‌پور» نوشته «اسفندیار رشیدی» روزنامه‌نگار و پژوهشگر کرمانشاهی را منتشر کرد.

این کتاب از معدود کتاب‌های پژوهشی و تحلیلی در زمینه ادبیات است که به بررسی اشعار شاعرانی از جمله شفیعی کدکنی ، اخوان ، شاملو ، فروغ ، سپهری و غیره می‌پردازد که در شعر دنباله‌رو نیما بوده‌اند.

ایرنا مرکز کرمانشاه گفت و گویی را با اسفندیار رشیدی مولف این کتاب انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

ایرنا: آقای رشیدی از شما به تازگی کتابی تحت عنوان «گام‌به‌گام با شعر نو» (از نیما تا ... قیصر امین‌پور) توسط نشر سرانه به بازار آمده، درباره‌ی شکل‌گیری این کتاب توضیح دهید؟

رشیدی: به تازگی (قبل از کرونا) نزدیک به ۲ سال در حوزه هنر کرمانشاه کارگاهی در خصوص شعر نیمایی و سپید داشتم. بسیاری از شرکت کنندگان در این کلاس تقاضای کتابی در شناخت زمینه‌های پیدایش جنبش ادبی نیما و پیروان وی چون شاملو، اخوان، سپهری، ابتهاج، فروغ ... تا قیصر امین‌پور را از من داشتد و مُدام می‌گفتند کاش این حرفهایی که در هر جلسه عنوان می کنید بصورت کتاب در اختیار ما قرار گیرد تا بتوانیم بطور مستمر به آن مراجعه کنیم.

این کتاب به نوعی پاسخ به دغدغه‌های خودم و دوستانم در آن کارگاه است و سعی کرده‌ام بصورت کاربردی موضوعات را دنبال کنم. بعنوان مثال اینکه ما بگوییم اخوان شاعر بزرگی‌ است، هنوز وارد یک گزاره حقیقی نشده‌ایم؛ به اصطلاح چیزی به شعور مخاطب اضافه نشده است.

مثل اینکه بگوییم «برف سفید است» این یک گزاره شعورمند نیست، چون خواننده چیزی نیاموخته. اما اگر بتوانیم تجزیه و تحلیل و بحث کنیم که به چه دلایلی اخوان شاعر بزرگی است و شاخص‌های شعر او و بزرگیش در چیست، بقول ویتگنشتاین وارد گزاره حقیقت‌نما شده‌ایم و چیزی به شعور مخاطب اضافه کرده‌ایم. یا نمونه‌ی دیگر درباره‌ی پدر شعر نو فارسی همواره اختلاف نظر است، عده‌ای می‌گویند ابوالقاسم لاهوتی بنیان‌گذار شعر نو است و عده‌ای دیگر می‌گویند نیما.

در کتاب این موضوع مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار می‌گیرد تا خواننده خود به این نتیجه برسد که کدامیک از این دو پدر شعر نو فارسی‌اند، در عین حال که احترام طرف دیگر همچنان حفظ خواهد شد. به عبارتی کتاب گام‌به‌گام با شعر نو کوشش بر این دارد که مخاطب را به درک عمیق و ژرفی از جریان‌های شعری معاصر هدایت کند و روشنگر زوایای پنهان این جنبش ادبی باشد.

ایرنا: چرا شعر به عنوان یکی از هنرهای بشری اهمیت دارد؟

رشیدی: عده‌ای از متفکران معتقدند شعر پاسخ به یکی از نیازهای اساسی ما است. مثل مسکن، پوشاک و غذا که نیازهای اولیه ما را پاسخ می‌دهند. شعر کدام نیاز مارا پاسخ می‌دهد. در شکل ظاهری کمی این سؤال و پاسخ عجیب به نظر می‌رسد اما وقتی استدلال آنها را می‌شنویم برایمان جالب و جذاب است.

عده‌ای از این فیلسوفان اعتقاد دارند منشأ آزادی و انتخاب ما، تخیل ماست. ما امکانی بنام تخیل داریم که به ما این ظرفیت را می‌دهد که بین گزینه‌های مختلف یکی را انتخاب کنیم و با کمک تخیل رابطه بین پدیده‌ها را کشف کنیم و تخیل ساحت آزادی ماست. خوب که دقت می‌کنیم تنها پدیده بشری که تخیل را تقویت می‌کند شعر است.

از این رهگذر شعر قوای تخیلی ما را تقویت و غنا می‌بخشد. می‌گویند انسان هرآنچه را تخیل کند روزگاری به واقعیت تبدیل می‌کند. پس تخیل به نوعی از زیرساخت‌های تفکر علمی است که توسط شعر تقویت می‌شود.

البته علاوه بر این، شعر کارکردهای دیگر مثل تقویت احساسات بشری و همدردی و همنوعی بین آدمها را نیز با خود حمل می‌کند. شعر نظام زیباشناختی و خرد بشر را هم گسترش می‌دهد.

ایرنا: نظرتان در باره‌ی وضعیت انتشار کتاب در کرمانشاه چیست؟

رشیدی: حدود چند دهه پیش هرکس که می‌خواست کتابی چاپ کند باید راه می‌افتاد به سمت تهران. البته در همه‌ی حوزه‌ها این‌چنین بود. اگر کسی مریض می‌شد باید به مرکز مراجعه می‌کرد. خوشبختانه در دهه اخیر زیرساخت‌های چاپ کتاب در کرمانشاه تقویت و توسط انتشاراتی همچون سرانه و دیباچه و ... به پاسخ نویسندگان و شاعران و مؤلفان پاسخ منطقی داده می‌شود.

کتاب گام به گام با شعر نو را آقای مرادی مدیر نشر سرانه در کمتر از یک ماه از فرآیند مجوز تا چاپ و ارایه به بازار با کیفیت خوب انجام داد و این یک دستاورد برای جامعه فرهنگی کرمانشاه است. شاید یکی از شاخص‌های شهرهای کلان وجود انتشارات فعال و قوی است که بتوانند مدام کتاب‌های دوستان را چاپ و عرضه کنند.

ایرنا: در سال گذشته هم کتابی تحت عنوان «هشت فیلسوف» از شما چاپ شد که در حوزه فلسفه است. درباره آن کتاب هم توضیح دهید؟

رشیدی: کتاب «هشت فیلسوف» براساس این ایده شکل گرفت که اگر عقل را فشرده تجربه بدانیم پس بهترین راه برای غنا و تقویت عقل، آشنایی و مطالعه آراء و نظریات فیلسوفان معاصر است که اساس و بنیاد فرهنگ و خرد عصر کنونی را شکل داده‌اند.

سال‌ها قبل وقتی اخوان ثالث فوت کرده بود مصاحبه‌ای با همسرشان خواندم، در آنجا از همسر ایشان پرسیده بودند در اواخر عمر، اخوان چکار می‌کرد! و همسر وی پاسخ داده بود: اخوان سال‌های آخر عمرش کتاب‌های فلسفی فیلسوفان معاصر جهان را جمع‌آوری می‌کرد و می‌خواند و می‌گفت شاعر باید با جریان‌های فکری عصر خودش آشنا باشد، همچنانکه مولانا و حافظ با متفکران و فیلسوفان روزگار خود آشنا بودند.

این به من تلنگری زد که می‌بایست بعنوان یک شاعر سعی کنم با میراث فکری متفکران جهان آشنا شوم. از آن زمان شروع کردم با برنامه‌ریزی از سقراط ... تا دکارت و ... سارتر و آلن بدیو و ویتگنشتاین ... خواندن و فیش‌برداری کردن. با تشویق دوستان که چندین سال باهم فلسفه می‌خواندیم و صاحب‌نظر در این زمینه بودند مرا تشویق می‌کردند که این خوانش تو از فلسفه معاصر که با مثال‌های بومی همراه است به صورت کتاب ارایه کن تا علاقه‌مندان دیگر هم استفاده کنند. همین باعث شد که کتاب هشت فیلسوف متولد بشود و به چاپ برسد و مورد استقبال قرار بگیرد.

ایرنا: چه برنامه‌ای برای آینده‌تان دارید؟

رشیدی: سه کتاب در دست تهیه دارم که به تدریج چاپ خواهد شد. نخست مجموعه شعری به نام «نقاشی‌های زندگی روزانه»، دوم کتابی تحت عنوان «گام به گام با شاعران جهان» و سوم جلد دوم «هشت فیلسوف» که آراء و نظریات فیلسوفان دیگر را شرح و تفسیر می‌کند.

کتاب گام به گام با شعر نو ؛ از نیما تا قیصر امین پور در قطع رقعی و ۶۰۰ صفحه با کاغذ کرم و جلد شومیز به بهای ۷۰ هزار تومان در کتابفروشی‌های سطح شهر کرمانشاه موجود است.