کتاب کارل مارکس در ترازو به قلم اویگن بوم فون باورک، اندیشه‌های اقتصادی و سیاسی کارل مارکس را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و سپس به نقد آن‌ها می‌پردازد.

در دنیای امروز که ظاهراً سوسیالیسم با شکست مواجه شده و در همه‌ی نقاط جهان، انسان‌ها از آزادسازی و خصوصی‌سازی صحبت می‌کنند، بررسی دو کتاب قدیمی در نقد و ستایش کارل مارکس از زیر آواری تقریباً صد ساله و همچنین مطالعه‌ی آن چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟

پاسخ این پرسش کمابیش واضح است: اول این که نقد بوم باورک بر مارکس، همچنان همتایی ندارد و از سوی اردوگاه سوسیالیست‌ها پاسخی هم‌ردیف و هم‌سنگ پاسخ هیلفردینگ به آن موجود نیست. موضوع دیگر اینکه سوال‌ها و دغدغه‌های مارکس تا امروز هم وجود دارند و حتی با وجود بهتر شدن سطح زندگی انسان‌ها که در سراسر جهان به چشم می‌خورد، تعداد کسانی که یا استثمار می‌شوند یا خودشان چنین تصوری دارند، بسیار زیاد است.

اویگن بوم فون باورک (Eugen von Bohm-Bawerk) در کتاب کارل مارکس در ترازو (Karl Marx and the close of his system) بسیاری از پرسش‌ها و دغدغه‌های مارکس را مطالعه کرده و نشان می‌دهد حتی با وجود اینکه سطح زندگی در همه جای دنیا بهبود چشمگیری داشته است، عده‌ی زیادی وجود دارند که یا استثمار می‌شوند یا خودشان تصور استثمار شدن را دارند.

در بخشی از کتاب کارل مارکس در ترازو می‌خوانیم:

کارل مارکس، در مقام مؤلف، خوش‌اقبالی رشک‌انگیز بود. هیچ‌کس نمی‌گوید آثار او در شمار کتاب‌های آسان‌خوان و آسان‌فهم است. بسیاری از کتاب‌های دیگر، اگر زیر باری حتی سبک‌تر از بار سنگین چنین دیالکتیک و استنتاجات ریاضی کسالت‌آوری می‌رفتند، راه محبوبیتشان سد می‌شد. اما مارکس با وجود همه این‌ها، رسول قدیس حلقه‌های بزرگ کتابخوان‌ها، از جمله بسیاری کسان شده است که اساسا اهل خواندن کتاب‌های دشوار نیستند.

به‌ علاوه، نیرو و شفافیت استدلال‌های او چنان نبود که موجب اقناع شود. برعکس، کسانی که در زمره جدی‌ترین و باارزش‌ترین متفکران رشته ما هستند، مانند کارل نیس از همان اول و با استدلال گفته‌اند بر این نکته نمی‌توان چشم بست که تعالیم مارکس از صدر تا ذیل آن، آغشته به انواع تناقض‌ها هم در منطق و هم در واقعیت است.

بنابراین، می‌توانسته است چنین باشد که آثار مارکس در هیچ‌ یک از بخش‌های جامعه هواداری نداشته باشد- افراد عادی جامعه به این علت که از دیالکتیک دشوار مارکس چیزی نمی‌فهمند و خبرگان به خاطر اینکه این دیالکتیک و سستی‌اش را درک می‌کنند. اما در عالم واقع، عکس این رخ داده است.

این هم که کاپیتال مارکس در زمان حیات مولف تکمیل نشد، به نفوذش لطمه نزد. ما معمولا و به‌درستی، مستعد بی‌اعتمادی به نخستین جلد کتابی چنین مهجور که برای تشریح دستگاه جدیدی نوشته می‌شود، هستیم.

اصول کلی را می‌توان به طرز بسیار شایسته‌ای در «بخش‌های عمومی» کتابی جای داد، اما اینکه این اصول کلی واجد آن قدرت اقناعی باشند که مولف به آن‌ها نسبت می‌دهد، تنها وقتی معلوم می‌شود که اصول کلی بتوانند در چارچوب ساختمان آن دستگاه، حقایق را جزء به جزء توضیح دهند.

فهرست مطالب

پیشگفتار مترجم
مقدمه ویراستار نسخه انگلیسی
کتاب اول: کارل مارکس و انسداد نظام او
مقدمه
فصل اول: تئوری ارزش و ارزش اضافی
فصل دوم: تئوری نرخ متوسط سود و نرخ متوسط قیمت تولید
فصل سوم: مسئله تناقض
فصل چهارم: خطای سیستم مارکسی سرچشمه و شاخ و برگ‌هایش
فصل پنجم: جانبداری ورنر سومبارت
کتاب دوم: در باب نقد بوم - باورک بر مارکس
مقدمه
فصل اول: ارزش به مثابه مقوله‌ای اقتصادی
فصل دوم: ارزش و سود متوسط
فصل سوم: نگرش سوبژکتیویستی
پیوست: در باب اصلاح ساختمان نظری بنیادی مارکس در جلد سوم سرمایه
یادداشت‌ها
واژه‌نامه
فرهنگ نام‌ها
نمایه نام‌ها