شیرین قیاسی کتاب بررسی ابهام ساختاری در دو زبان فارسی و انگلیسی را با هدف بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود در متون زبان فارسی و انگلیسی، پیرامون مقوله‌ی ابهام در مفاهیم نوشته است.

ابهام از پدیده‌های ذاتی هر زبان است و یکی از حوزه‌های وسیع و مهم مطالعات زبان شناسی در جهان محسوب می شود. ابهام ساختاری در جملاتی به چشم می‌خورد که از آن‌ها می توان مفاهیم و معانی متعددی برداشت کرد. این جملات دقیقاً مقصود را بازگو نمی کنند و باعث می شود خواننده معنا و موضوع را دریافت نکند یا با تأخیر و پس از تأمل بسیار در قرینه های متعدد، آن را دریافت کند. ابهام ساختاری در اغلب یا همۀ حوزه های زبانی ممکن است روی دهد.

داده‌های کتاب بررسی ابهام ساختاری در دو زبان فارسی و انگلیسی (A study of structural ambiguity in two languages persian and English) از دو کتاب داستان فارسی و انگلیسی به روش توصیفی تحلیلی گردآوری شده است. پس از تحلیل داده‌ها نتایج نشان داد که ابهام ساختاری به میزان بیشتری در زبان فارسی کاربرد دارد و همچنین در میان انواع ابهام‌ها، ابهام گروهی هم در متون فارسی، هم در متون انگلیسی و هم در کل پیکره، بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است.

در بخشی از کتاب بررسی ابهام ساختاری در دو زبان فارسی و انگلیسی می‌خوانیم:

در اکثر آثاری که به ابهام پرداخته‌اند، نویسندگان لازم دیده‌اند که به تفاوت ابهام و ایهام اشاره‌ای داشته باشند و هر کدام به نحوی سعی در آن داشته‌اند تا با ارایه می‌نکاتی چند، به خوانندگان در تشخیص این دو از یکدیگر کمک نمایند. در این جا ما نیز، به پیروی از صاحب نظران، به توضیح مختصری در این خصوص بسنده می‌کنیم.

صفوی ابهام را به دلیل غیر عمدی بودن پدید آمدنش، از ایهام متمایز می‌سازد، و ایهام را نوعی صنعت ادبی معرفی می‌نماید که برخلاف ابهام، از سوی خالق یک اثر ادبی، به عمد به کار می‌رود. برحسب تعریفی که در سنت ارایه می‌شود، در ایهام لفظی با دو معنی دور و نزدیک آورده می‌شود و ذهن خواننده ابتدا متوجه معنی نزدیک شده، سپس به معنی دور دست می‌یابد. در این باره می‌توان به نمونه‌ای اشاره کرد که در آن «عهد» در دو معنی «پیمان» و «روزگار» به کار رفته است.

(1) دی می‌شد و گفتم صنما عهد به جای آر / گفتا غلطی خواجه در این عهد وفا نیست «حافظ»

در نمونه‌ی (1) شاعر به عمد از واژه‌ی «عهد» در مصراع دوم در دو معنی «پیمان» و «روزگار» سود می‌جوید و خواننده به دلیل کاربرد همین صورت در مصراع نخست که صرفاً در معنی «پیمان» است، ابتدا به همین معنی و سپس به معنی دور، یعنی «روزگار» دست می‌یابد بنابراین، ایهام پدیده‌ای هنری است و به ایجاد ارتباط خدشه‌ای وارد نمی‌سازد، زیرا هدف اصلی زبان ادب، ایجاد ارتباط نیست. در آفرینش‌های ادبی، از دلالت چندگانه بهره گرفته می‌شود و به ایهام می‌رسند که نوعی هنر آفرینی است. بنابراین هر ابهامی دارای دلالت چندگانه است، ولی هر دلالت چندگانه‌ای را نمی‌توان ایهام دانست.

فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول: ملاحظات نظری
فصل دوم: ابهام ساختاری
مفهوم ساخت
ابهام
تفاوت ابهام و ایهام
انواع ابهام
ابهام واژگانی
ابهام ساختاری
ابهام گشتاری
ابهام گروهی
ابهام حوزه‌ای
ساخت سازه‌ای و نمودارهای درختی
نمودارهای درختی و ابهام ساختاری
مطالعات داخلی
مطالعات خارجی
فصل سوم: ابهام ساختاری در فارسی و انگلیسی
فصل چهارم: ارزیابی
منابع
منابع فارسی
منابع انگلیسی