بررسی تطبیقی نظریه‌های ساختارگرایی و پساساختارگرایی در نقد عکس (به همراه تجزیه و تحلیل و نقد آثار رابرت فرانک و سیندی شرمن

این کتاب، در دو راستای نقد نظری و عملی، نگاهی است از زاویۀ دید رویکردهای ساختارگرایی و پساساختارگرایی به دنیای عکاسی و مقایسۀ میان این دو.

به شکل دقیق‌تر، این کتاب تلاش دارد ابتدا در سطح نظری، از نگاه ساختارگرایانه، طبیعت عکس به‌ مثابۀ‌ نشانۀ تصویری، مقتضیات زبان‌شناسانۀ عکاسی، و مؤلفه‌های ساختاری درونی رسانۀ عکاسی را تحلیل کند و این نکته را معلوم دارد که تصویر عکاسی در ذات خود واجد چه ماهیت نشانه‌شناختی و مؤلفه‌های ساختاری خودبسنده‌ای است؛ وجه افتراق عکس از باقیِ انواع تصاویر کدام است؛ چه اصولی را می‌توان ذاتیِ رسانۀ عکاسی برشمرد و چه نوع آثاری در تاریخ عکاسی با عطف به این مؤلفه‌های ساختاری و نشانه‌شناختی به وجود آمده‌اند. در گام بعد، درصدد آن است تا این مسئله را روشن کند که رویکرد پساساختارگرا موجب چه نوع دگرگونی‌هایی در زیرساخت‌ها یا ساختارهای اصلی رسانۀ عکاسی و طبیعت نشانه‌ای عکس شده است و مصادیق عینی این دگرگونی‌ها در تاریخ عکاسی کدام‌اند.

فهرست مطالب
مقدمه
بخش اول
عکاسی و ساختارگرایی
فصل اول: ساختارگرایی، نشانه‌شناسی ساختار‌گرا، مفاهیم، و تعاریف
تعریف ساختار و فرم
ساختارگرایی و نشانه‌شناسی ساختارگرا
مؤلفه‌های اصلی ساختارگرایی
پی‌نوشت‌های مقدمه و فصل اول
فصل دوم: تحلیل نشانه‌شناختی عکاسی
تعریف نشانه
عکس به مثابۀ نشانه
جایگاه عکس در مبانی نشانه‌شناختی سوسور و پیرس
عکس و نماد
عکس و شمایل
شمایل‌گرایان و عکاسی
بازن و وجه شمایلی عکس
بارت و خصلت شمایلی
کندال والتون و نظریۀ شفافیت
متز و خصلت شمایلی عکس
عکس و شمایل‌گریزان
اکو و انتقاد از وجه شمایلی عکس‌ها
تمایزات ادراکی چشم انسان‌/ دوربین
دیگر شمایل‌گریزان
عکس و نمایه
نمایه‌گرایان و عکاسی
انواع نمایه‌ها از دید سونسون
ردّ عکاسانه از دید وانلیه
دوبوآ و نمایۀ عکاسانه
آرنهایم و دیدگاه نمایه‌ای
بارت و دیدگاه نمایه‌ای
شمایل نمایه‌ای و نمایۀ شمایلی از دیدگاه شفر و دیگران
پی‌نوشت‌های فصل دوم
فصل سوم: تحلیل زبان‌شناختی عکاسی
عکس و نشانۀ زبانی، عکاسی و زبان
قیاس‌مندی تصویر و زبان از دید پازولینی و متز
دلالت‌های زبانی در عکس از دیدگاه بارت
عکس و پیام زبانی
دلالت صریح، تصویر حقیقی، پیام شمایلی بدون رمز
دلالت ضمنی، پیام شمایلی رمزی، نمادین، یا فرهنگی
دلالت اسطوره‌ای یا ایدئولوژیک
استودیوم و پونکتوم
لایه‌های معنایی تصویر از دید گریماس
عکس، محورهای همنشینی و جانشینی
عکس، استعاره، و مجاز
عکس و طنز
عکس، رمز آنالوگ یا دیجیتال
عکاسی و روایت
پیتر وولن و روایت عکاسانه
روایت در مجموعه عکس‌ها
لیندلی و بحث عکاس در مقام راوی
پی‌نوشت‌های فصل سوم
فصل چهارم: تحلیل ساختارگرایانۀ عکاسی
انواع رمزگان مؤثر در خلق و خوانش عکس
تعریف رمزگان و انواع آن از دید چندلر
انواع رمزگان از دیدگاه متز
انواع رمزگان از دیدگاه اکو
انواع رمزگان از دیدگاه بارت
تحلیلی ساختاری بر آرای نظریه‌پردازان حوزۀ عکاسی
جان سارکوفسکی و ساختارهای عکاسانه
کارتیه برسون و لحظۀ قطعی عکاسانه
ساختارهای عکاسانه از دید ادوارد وستون
مؤلفه‌های ساختاری عکاسی از دید کوستا
ویژگی‌های عکاسی از دید کراکوئر
انواع شگفتی از دید بارت
خصیصه‌های ویژۀ زمان‌مندی و فضامندی در عکاسی
جدول مقایسه‌ایِ رمزگان‌ها و مؤلفه‌های ساختاری
عکاسی و تقابل‌های دوتایی
پی‌نوشت‌های فصل چهارم
فصل پنجم: ساختار‌گرایی و تاریخ عکاسی
متافیزیک عکاسی: دیدن،‌ یافتن، و گرفتن عکس
عکاسیِ بی‌ دخل و تصرف
عکاسی ناب‌گرا
عکاسی مستند اجتماعی
عکاسیِ دستکاری‌شده
خود‌پایندگیِ رسانۀ عکاسی
عکاسی مدرن، هنر مدرن: توازی یا تقابل؟
پی‌نوشت‌های فصل پنجم
فصل ششم: تجزیه و تحلیل و نقد آثار رابرت فرانک
شیوۀ نقد عملی ساختارگرایانه
دربارۀ زندگی و آثار رابرت فرانک
تحلیل هم‌زمانی
مؤلفه‌های موضوعی
مؤلفه‌های بصری و تکنیکی
بر‌آیندهای معنایی امریکایی‌ها
کارکرد وجوه خطابی در عکس‌های فرانک
آزمون تبدیل در عکس‌های فرانک
ابهام‌برانگیزی در آثار فرانک
تحلیل درزمانی
پی‌نوشت‌های فصل ششم
بخش دوم: عکاسی و پساساختارگرایی
فصل هفتم: پساساختارگرایی، نشانه‌شناسی پساساختارگرا، تعاریف، و مفاهیم
تأملی بر تاریخچۀ پساساختارگرایی
دریدا و واسازی
دیگر پساساختارگرایان
بارت، اکو، و کریستوا
ژاک لاکان
میشل فوکو و دلوز و گاتاری
ژان فرانسوا لیوتار و فردریک جیمسون
بودریار
ریشه‌های تاریخی پساساختارگرایی
مؤلفه‌های اصلی پساساختارگرایی
پساساختارگرایی و پسامدرنیسم
پی‌نوشت فصل هفتم
فصل هشتم: تحلیل پساساختارگرایانه عکاسی
طرح دوبارۀ یک مسئله: عکس و نشانۀ زبانی، عکاسی و زبان
نقش نشانه‌ای عکس از نگاه پساساختارگرایی
متن و بافت
مناسبات بینامتنی و فرامتنی
متن نهایی
جایگاه متن نهایی در تعریف پساساختارگرایانه از هنر
تفسیرآفرینی: مؤلف/ متن نهایی/ مخاطب
عکاسی پسامدرن
انعطاف‌پذیری رسانه‌ای
درهم‌شدگی‌های بینارسانه‌ای
درهم‌شدگی ساختارهای درون‌رسانه‌ای و برون‌رسانه‌ای
درهم‌شدگی ژانرها
از خصلت نمایه‌ای تا از آن خود‌سازی
عکس و زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی
عکس، از هاله‌زدایی تا بازگشت هاله‌ها
از آفرینش عکس تا تصویرپردازی دیجیتال
اخلاق تصویر
پساساختارگرایی و ساختارهای درون‌رسانه‌ای عکاسی
پساساختارگرایی و تقابل‌های دوتایی عکاسانه
پی‌نوشت فصل هشتم
فصل نهم: تجزیه و تحلیل و نقد آثار سیندی شرمن
شیوۀ نقد عملی پساساختارگرایانه
دربارۀ زندگی و آثار سیندی شرمن
سیندی شرمن، از خوانش غالب تا متضاد
مؤلفه‌های ساختاری آثار شرمن
مناسبات بینامتنی و فرامتنی در آثار شرمن
بینامتنیت
سرمتنیت
از بازنمایی جسم تا بالماسکه‌های پسامدرن
نقاب‌ها و عروسک‌ها: راهی برای خود ـ دگر‌نمایی
استراتژی نقاب‌گذاری و نقاب‌برداری به روایت گراندبرگ
پیرامَتنیت
ورامَتنیت
زبرمَتنیت
شرمن، نگاه پساساختارگرا به تاریخ عکاسی پرتره و رتوریک عکاسی
از فمینیسم تا هنر فمینیستی
شرمن و برداشت فمینیستی از هویت
شرمن و بسترسازی‌های اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی دهۀ 80
گمانه‌زنی‌های تفسیری
از شرمن واقعی تا واقعیت شرمن
وارونگی تفسیر: چرخه‌های تفسیری معکوس
پی‌نوشت فصل نهم
بخش سوم: ارزیابی و نتیجه‌گیری مطالب
فصل دهم: بررسی تطبیقی نظریه‌های ساختارگرایی و پساساختارگرایی در نقد عکس
مقایسۀ تطبیقی رویکردهای ساختارگرایی و پساساختارگرایی در عکاسی
مقایسۀ تطبیقی هنر مدرن و پسامدرن
مقایسۀ تطبیقی آثار رابرت فرانک و سیندی شرمن
نکات پایانی
پی‌نوشت فصل دهم
منابع فارسی
منابع انگلیسی
مقالات
پایان‌نامه‌ها
منابع اینترنتی
Abstract