فرشته جهانی
 کارشناسان علوم اجتماعی- ورزشی می‌گویند: ورزش همگانی یک ضرورت اجتماعی است که باید تمام دستگاه‌های متولی این حوزه و سایر نهادهای اجتماعی- فرهنگی از جمله صدا و سیما، آموزش و پرورش، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد میدان این نهضت، برای سلامتی و شادمانی جامعه شوند.

پژوهشگر ایرنا در بخش نخست این گزارش به بررسی جایگاه ورزش همگانی ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان پرداخت، سپس سهم زنان در اهداف توسعه ورزش همگانی در ایران را مورد بررسی قرار داد.
در بخش دوم این گزارش در گفت وگو با «دکتر محمدعلی قره» استاد دانشگاه و کارشناس حوزه ورزش همگانی و  «حمید قاسمی» عضو هیات علمی دانشگاه به مهم‌ترین موانع سر راه ورزش همگانی و ارائه راهکارهایی برای ارتقای این ورزش پرداخته شده است که در ادامه بخش‌های مهم این گفت‌وگوها را می‌خوانیم:

موانع پیش‌روی همگانی شدن ورزش در ایران

 قره،یکی از مهم‌ترین موانع سرراه ورزش همگانی کشور را تشکیل نشدن شورای عالی ورزش برشمرده و می‌گوید: دومین عامل بی‌توجهی  مسئولان ورزش به این موضوع است که فاجعه فقر حرکتی میلیون ها نفر از مردم کشور را درگیر کرده که نتایج آن افزایش بیماری‌ها و هزینه‌ها در حوزه سلامت است.
موانع سرراه ورزش همگانی کشور را تشکیل نشدن شورای عالی ورزش و بی‌توجهی  مسئولان ورزشی به این موضوع است که فاجعه فقر حرکتی میلیون ها نفر از مردم کشور را درگیر کرده که نتایج آن افزایش بیماری‌ها و هزینه‌های سلامت استسیدالبرز حسینی نماینده مردم خدابنده پیشتر در این زمینه گفته است: بسیاری از مسئولان ما با توسعه ورزش همگانی بیگانه هستند و وزیر ورزش هم که در جلسه‌ها حضور پیدا می کند حوزه فکری‌اش در ورزش همگانی نیست.

با توجه به بررسی‌های انجام شده به نظر می‌رسد بیشتر نماینده‌های مجلس و کارشناسان ورزشی با هم در این خصوص اتفاق‌نظر دارند که وزارت ورزش به ورزش همگانی اهمیت چندانی نمی‌دهد.

علیرضا پاک فطرت نماینده مردم شیراز در مجلس نیز با بیان ابراز تعجب از این که بودجه فدراسیون ورزش‌های همگانی برای تامین سلامت ۸۴ میلیون ایرانی ناچیز است گفته که اگر یک درصد از بودجه ورزش کشور به حوزه همگانی اختصاص داده شود این مشکلات از میان خواهد رفت.

سرانه ورزش همگانی ناامید کننده است

سومین مانع ورزش همگانی از نگاه قره، تخصیص نیافتن و تامین بودجه سرانه‌ برای همگانی شدن ورزش ایران و جدا نکردن بودجه ورزش‌های همگانی و بودجه ورزش‌های همگانی بانوان از بودجه ورزش قهرمانی ایران توسط سازمان برنامه و بودجه است.

اهمیت سرمایه گذاری در حوزه ورزش همگانی آن قدر زیاد است که سیدالبرز حسینی نماینده مردم خدابنده در مجلس می‌گوید: هر کشوری که در ورزش سرمایه‌گذاری نکند باید هزینه‌اش را در حوزه درمان بپردازد. ایران با میانگین جهانی ورزش شهروندان خیلی فاصله دارد که باید با برنامه‌ریزی این فاصله کمتر شود.
وی در ادامه می‌افزاید: براساس آمار منتشر شده نیمی از جمعیت ایران هیچ فعالیتی ندارند و این موضوع لزوما به این معنا نیست که آنها نمی‌توانند ورزش کنند بلکه شاید ما نتوانسته‌ایم زمینه را برایشان فراهم کنیم.

 دکتر حمید قاسمی؛ کارشناس حوزه ورزش همگانی و عضو هیات علمی دانشگاه
همچنین احمددنیامالی نماینده مردم گیلان با اشاره به بودجه پایین ورزش همگانی می‌گوید: شنیدن این که برای تامین سلامت کل مردم ایران تنها ۵ میلیارد تومان سالانه بودجه در نظر گرفته می‌شود، ناامید کننده است.

قره، توجه کافی نداشتن نمایندگان محترم مجلس به ویژه کمیسیون فرهنگی به نحوه انتخاب وزیر ورزش را از دیگر موانع برشمرد. تامین بودجه ورزشی به صورت سرانه‌ای برای همگانی شدن ورزش، بی‌توجهی به برنامه نداشتن وزارت ورزش و جوانان برای همگانی شدن ورزش، نبود نظارت، و ارزشیابی  مستمر و دقیق در مورد عملکرد وزارت ورزش در حوزه ورزش‌های همگانی از دیگر موارد مغفول در مجلس در این زمینه است.
 احمددنیامالی نماینده مردم گیلان با اشاره به بودجه پایین ورزش همگانی می‌گوید: شنیدن این که برای تامین سلامت کل مردم ایران تنها ۵ میلیارد تومان سالانه بودجه در نظر گرفته می‌شود، ناامید کننده استاین کارشناس ورزش همگانی تاکید می‌کند که بی‌توجهی وزارت بهداشت و درمان به ورزش‌های همگانی به عنوان بهترین عامل پیش‌گیرنده از ابتلا به بیماری‌های جسمی و روانی از دیگر کاستی‌ها در این زمینه است. وی به موارد دیگری هم اشاره داشت که در زیر به برخی از آنها می‌پردازیم:

- بی‌توجهی پزشکان در مورد تجویز حرکت درمانی در کنار تجویز شیمی درمانی  برای بیماران.

-بی‌توجهی بیمه‌ها برای قبول هزینه‌های ورزشی ناشی از حرکت درمانی بیماران با هدف بازگشت سریع آنها به زندگی عادی.

بی‌توجهی دستگاه‌های فرهنگی به ورزش همگانی

قره ادامه می‌دهد: بی‌توجهی وزارت علوم تحقیقات و فناوری به سرفصل دروس علوم ورزشی نیز کاملا مشهود است. تجربه ۴۳ ساله سکون دانشجویان و دانش‌آموزانی که کارشناسان علوم ورزشی نتوانستند ورزش را در سبک زندگی دانش‌آموزان و دانشجویان نهادینه کنند، مصداق این موضوع است.

همچنین به نظر می‌رسد سازمان صدا و سیما ۱۰ درصد از برنامه‌های ورزشی خود را به ورزش‌های همگانی اختصاص نمی‌دهد. این سازمان انیمیشن ورزشی، سریال و فیلم ورزشی و  برنامه‌های آموزش ورزش‌های همگانی به اندازه کافی ندارد یا کمتر در این زمینه سرمایه‌گذاری درخور انجام ‌شده است.

 صدا و سیما به ورزش همگانی بانوان، سالمندان، بیماران، معلولان و برخی اقشار دیگر اهتمام نداشته است.

 دکتر محمدعلی قره؛  کارشناس حوزه ورزش همگانی و عضو هیات علمی دانشگاه
فقدان درک مفهوم ورزش همگانی و آمادگی جسمانی

 قاسمی عضو هیات علمی دانشگاه یکی از مهم‌ترین کاستی‌ها در زمینه ورزش همگانی را ارائه ندادن آگاهی لازم از سوی دستگاه‌های فرهنگی به مردم ذکر می‌کند و می‌گوید: باید از  این دستگاهها کمک گرفت تا بتوان سطح دانش مردم را افزایش داد.

به گفته این استاد دانشگاه : یکی از چالش‌های بزرگ فقدان درک مفهوم ورزش همگانی و آمادگی جسمانی است. ترکیب بدنی، استقامت قلبی - ریوی، قدرت عضلانی، استقامت عضلانی و انعطاف‌پذیری پنج شاخص مهم آمادگی جسمانی در حوزه سلامت به شمار می‌روند.
متاسفانه مفاهیم پایه بیشتر مواقع در ایران با هم خلط می‌شود و بسیاری ورزش قهرمانی را معادل ورزش همگانی می‌دانند. حتی در نظام دانشگاهی و نظام تربیتی این موارد دیده می‌شوداین شاخص‌ها برخی مواقع با تمرینات مستقیم تحت برنامه‌های تامینی آمادگی جسمانی می‌تواند در یک مراکز تندرستی و یا باشگاه بدنسازی دنبال شود و یا بعضی مواقع در رشته‌های مختلف با برنامه‌های متنوع فعالیت‌های جسمانی مانند پیاده‌روی در مسیرهای مشخص، دوچرخه‌های بدون توقف که سیستم سوخت و ساز بدن بتواند عملکرد خود را داشته باشد، می‌تواند تحقق یابد.

 حتی استفاده از انواع ورزش‌ها، ساده‌سازی آنها و فعالیت‌های بدنی مختلف و متفرقه که با کالری‌سوزی همراه است، می‌تواند آمادگی جسمانی را برای افراد به دنبال داشته باشد. این موضوع در دنیا از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که  بخش‌های مختلف تلاش‌ها کردند که ببینند با چه رشته‌هایی می‌توان در توسعه این شاخص‌ها نقش موثری  داشته باشند. متاسفانه این مفاهیم پایه بیشتر مواقع در ایران با هم خلط می‌شود و بسیاری ورزش قهرمانی را معادل ورزش همگانی می‌دانند. حتی در نظام دانشگاهی و نظام تربیتی این موارد دیده می‌شود.

قاسمی در ادامه می‌افزاید: برخی موارد در دانشگاه، افراد بدون داشتن آمادگی جسمانی در مسابقات رسمی شرکت می‌کنند و با هیجاناتی که ایجاد می‌شود، آسیب می‌بینند که این خلاف مفهوم آمادگی جسمانی و ورزش همگانی است.

این استاد دانشگاه یکی دیگر از مهم ترین چالش‌ها را درک و تمایزات دقیق میان ورزش قهرمانی و ورزش همگانی ذکر می‌کند و می‌گوید: رسانه‌ها به ویژه در ترویج و معرفی ورزش قهرمانی تجربه‌های طولانی‌تری دارند و هیجان بیشتری آنجا دنبال می‌شود.

جمع بندی :
 مواردی که کارشناسان به عنوان موانع توسعه ورزش همگانی در جامعه ذکر کردند، در جدول ذیل فهرست شده است:

۱- تشکیل نشدن شورای عالی ورزش 
 ۸- همکاری نکردن بیمه‌ها برای قبول هزینه‌های ورزشی ناشی از حرکت درمانی بیماران
 ۲- بی‌توجهی وزارت ورزش به فقر حرکتی ۸۴ میلیون نفر جمعیت ایران 
 ۹-  ارزشیابی نکردن مستمر و دقیق عملکرد وزارت ورزش در زمینه ورزش‌های همگانی
 ۳- تخصیص نیافتن و تامین بودجه سرانه‌ای برای همگانی شدن ورزش 
 ۱۰ - صدا و سیما ۱۰ درصد از برنامه‌های ورزشی خود را به ورزش‌های همگانی اختصاص نداده‌ است
 ۴- جدا نکردن بودجه ورزش‌های همگانی و بودجه ورزش‌های همگانی بانوان از بودجه ورزش قهرمانی ایران
 ۱۱- دستگاه‌های فرهنگی آگاهی لازم به مردم در خصوص ورزش همگانی را ارائه نمی‌کنند
 ۵- نبود درک و تمایزات دقیق میان ورزش قهرمانی و ورزش همگانی
 ۱۲- فقدان درک مفهوم ورزش همگانی و آمادگی جسمانی
 ۶- کم‌توجهی مجلس به نحوه انتخاب وزیر ورزش در حوزه ورزش‌های همگانی
 ۱۳- بی‌توجه وزارت علوم تحقیقات و فناوری به سرفصل دروس علوم ورزشی
 ۷- بی‌توجهی وزارت بهداشت و درمان به ورزش‌های همگانی
 ۱۴- بی‌توجهی پزشکان در مورد تجویز حرکت درمانی در کنار تجویز شیمی درمانی برای بیماران.
 

راهکارها پیشنهادی برای توسعه ورزش‌های همگانی

قره، ضمن تاکید بر اینکه مسئولان باید در مورد فقر حرکتی در ایران و بالا رفتن آمار بیماران دیابتی، قلبی، عروقی، تنفسی دغدغه شدید داشته باشند، چند راهکار برای توسعه ورزش عمومی ارائه کرد:

-  استادان علوم ورزشی، واحد ۱ و ۲  ورزش دانشجویان را جدی بگیرند. همه کارشناسان رشته‌های مختلف دانشگاه از تونل واحد ۱ و ۲  ورزش در دانشگاه عبور می‌کنند، این دانشجویان، استادان، استانداران، وزیران و مدیران آینده ایران هستند و  اگر آن‌ها ورزش را نشناسند، برای ورزش نکردن مردم هم اهمیت قائل نمی‌شوند.

- آموزش در ساخت‌های علمیه و دانشگاه‌ها، ناقص و تک‌ساحتی است، حوزه‌های علمیه به پرورش بُعد روحانی و دانشگاه‌های علوم پزشکی و علوم ورزشی به پرورش بُعد جسمانی شاگردان خود می‌پردازند، بنابراین در این زمینه باید اصلاحاتی صورت گیرد.
از آن‌جا که ورزش‌های همگانی در رویکرد سلامت و تندرستی جامعه نقش مهمی دارند باید برای ارتقای آن سرمایه‌گذاری شود

-  وزارت ورزش باید در اولویت خود قانون سازمان نظام ورزشی ایران را تدوین و به تصویب هیات دولت و مجلس شورای اسلامی برساند و نگرش‌های سلیقه‌ای حاکم بر ورزش و مدیریت‌های جزیره‌ای بر ورزش ایران را به یک تفکر و برنامه‌ریزی و ساختار سیستمی تبدیل کند.

- همه وزیران باید در خدمت همگانی شدن ورزش مسئولیت‌پذیر شوند.

- به گفته حمید قاسمی هم ورزش همگانی یک فرهنگ است که باید توسط تمام دستگاه‌های فرهنگی از جمله صدا و سیما، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رسانه ها نهادینه شود.

- ورزش همگانی برای اینکه توسعه پیدا کند باید به عنوان یک اولویت برای کل دولت قرار گیرد.

- از آن‌جا که ورزش‌های همگانی در رویکرد سلامت و تندرستی جامعه نقش مهمی دارند باید برای ارتقای آن سرمایه‌گذاری شود.

- دستگاه‌های فرهنگی باید سطح دانش مردم را افزایش دهند. با پایش‌های منظم در آموزش و پرورش و دانشگاه پنج شاخص ترکیب بدنی، استقامت قلبی – ریوی، قدرت عضلانی، استقامت عضلانی و انعطاف‌پذیری بررسی و زمینه آشنایی دانش‌آموزان و دانشجوها با این پنج شاخص فراهم شود و سپس سال به سال تغییرات آنها رصد شود.