اسفندیار خدایی*
 
چنان‌چه در انتخابات میان‌دوره‌ای نوامبر امسال، جمهوری‌خواهان بر کنگره مسلط شوند، فشارها بر بایدن برای نامزد نشدن در انتخابات ۲۰۲۴ و کنار کشیدن از رقابت با ترامپ یا نامزد قدرتمند دیگری که ترامپ را شکست دهد، به احتمال زیاد افزایش خواهد یافت.

«جو بایدن» در انتخابات ۲۰۲۰ با حدود ۷۵ میلیون رای، یعنی بی‌سابقه‌ترین میزان آرا در تاریخ آمریکا، وارد کاخ سفید شد و در جنجالی‌ترین انتخابات، «دونالد ترامپ» را شکست داد. امروز اما ظرف کمتر از دو سال، نتایج اکثر نظرسنجی‌ها از پایین بودن محبوبیت او حکایت دارد. بر اساس برخی نظرسنجی‌ها ۷۵ درصد دموکرات‌ها ترجیح می‌دهند، نامزد حزبشان کس دیگری غیر از بایدن باشد. چه عواملی سبب شده که رئیس‌جمهور آمریکا از اوج محبوبیت به نامحبوب‌ترین نقطه برسد؟

برای مردم آمریکا شرایط زندگی‌شان به ویژه نرخ تورم و بهای بنزین از همه چیز مهم‌تر است. بایدن نتوانسته چشم‌انداز امیدبخشی برای جلوگیری از ادامه روند کنونی ارائه دهد

 سه عامل موجب کاهش محبوبیت بایدن شده است:

اول- عمیق‌تر شدن شکاف سیاسی که جامعه آمریکا را دو شقه کرده است و تداوم دعوای انتخاباتی ترامپ.

دوم- عملکرد ضعیف بایدن و معاونش «کامالا هریس» که نتوانسته‌اند اعتماد مردم را جلب کنند.

سوم- ورود آمریکا به جنگ اقتصادی با روسیه پس از حمله پوتین به اوکراین.

برای مردم آمریکا شرایط زندگی‌شان از همه چیز مهم‌تر است. امروز تورم چند برابر شده و به بالای ۸ درصد رسیده و قیمت بنزین هم چندین برابر شده و مهم‌تر این‌که دولت بایدن نتوانسته پاسخ یا چشم‌انداز امیدبخشی برای جلوگیری از ادامه روند کنونی ارائه دهد.

 بایدن در شرایطی دولت را از ترامپ تحویل گرفت که کرونا عرصه را بر زندگی مردم و اقتصاد آمریکا تنگ کرده بود و روزانه هزاران نفر را به کام مرگ می‌کشاند. چون کرونا در آمریکا سیاسی شده بود، با تلاش‌های دولت بایدن بخش عظیمی از جمعیت آمریکا با واکسیناسیون و ماسک و... همراهی نکرد و تلفات بالای کرونا بیش از یک سال دیگر ادامه یافت. بسته اقتصادی کرونایی دولت بایدن شامل تزریق هزاران میلیارد دلار برای خارج کردن اقتصاد از رکود کرونایی بود. در کوتاه‌مدت این پول‌ها موجب شد اقتصاد رونق بگیرد و میلیون‌ها شغل از دست رفته احیا شوند اما اثرات تورمی تزریق چند تریلیون دلار به بازار، اکنون گریبان دولت بایدن را گرفته است.

 جنگ اقتصادی و تحریم روسیه نیز موجب بالا رفتن قیمت جهانی نفت و افزایش بهای بنزین در آمریکا شد و بر نرخ تورم افزود. اوایل سیاست تقابلی جسورانه بایدن در قضیه حمله روسیه به اوکراین، بازتاب خوبی در جامعه آمریکا و متحدان در عرصه بین‌الملل داشت اما اکنون که جنگ به درازا کشیده و چشم‌اندازی برای صلح دیده نمی‌شود و قیمت سوخت چندین برابر شده، زمینه نومیدی و نارضایتی مردم فراهم شده است.

 در مقایسه با حوزه مسائل داخلی به‌خصوص اقتصاد، سیاست خارجی نقش کمرنگ‌تری در رای مردم آمریکا دارد، مگر آنکه اثر جدی بر اقتصاد و زندگی مردم داشته باشد. آخرین اتفاقی که به تازگی در سیاست خارجی آمریکا رخ داد، سفر بایدن به عربستان سعودی پس از قتل فجیع خاشقچی، برای دموکرات‌ها که خود را پرچمدار حقوق بشر می‌دانند، یک سرافکندگی اخلاقی بود. حال اگر این سفر دستاورد اقتصادی ارزشمندی داشت و عربستان می‌پذیرفت تولید نفت را افزایش دهد و غیبت بخشی از نفت روسیه در بازار را جبران کند، با توجیه جنگ اقتصادی می‌شد مسئله حقوق بشر و اخلاق را به حاشیه برد اما این طور نشد. بن سلمان استقبال سردی از بایدن کرد و آشکارا درخواست آمریکا را رد و اعلام کرد که تولید نفت را افزایش نخواهد داد. تنها دستاورد بایدن در این سفر ابتلا به کرونا بود.

دولت بایدن همچنان بلاتکلیف و عاجز از اتخاذ سیاستی جامع و روشن در قبال ایران روزگار می‌گذراند

 تصویر یاد شده در کنار تصاویر حقارت‌آمیز فرار آمریکا از افغانستان، وجهه آمریکا را در داخل و خارج خدشه‌دار کرد و نشان داد که آمریکا به آسانی پشت متحدان خود را خالی می‌کند و دولت‌هایی همچون عریستان که به آمریکا دل بسته‌اند باید به دنبال چین و روسیه بگردند.

 دولت بایدن با وجود قولی که داده، نتوانسته به برجام برگردد. پس از ترامپ، ایران امروز میزان بیشتری نفت به خصوص به چین می‌فروشد. فشارهای مخالفان برجام در آمریکا و انفعال بایدن نگذاشته دولت بایدن با دست باز با جمهوری اسلامی معامله کند. جنگ روسیه و اوکراین و جنگ اقتصادی، نیاز آمریکا به برجام و ورود نفت ایران به بازار را افزایش داد. با این حال، دولت بایدن همچنان بلاتکلیف و عاجز از اتخاذ سیاستی جامع و روشن در قبال ایران روزگار می‌گذراند و چشم‌انداز امیدبخشی ارائه نکرده است.

 این تحولات در کنار صحنه‌هایی از نبود تمرکز حواس شخص بایدن در پاسخ به سوالات خبرنگاران، صحنه زمین خوردن مکرر بایدن در بالارفتن از پله‌های هواپیما و تپق‌های او در مواجهه با سیاستمداران دنیا موجب سلب اعتماد از او شده است.

چنان‌چه در انتخابات میان‌دوره‌ای نوامبر امسال، جمهوری‌خواهان بر کنگره مسلط شوند، فشارها بر بایدن برای کناره‌گیری از انتخابات ۲۰۲۴ و رقابت با ترامپ یا نامزد قدرتمند احتمالی دیگری که ترامپ را شکست داده، افزایش خواهد یافت. یافتن چهره مناسب‌تر از بایدن برای و چهره‌سازی دموکرات‌ها در این فرصت کوتاه، کار دشواری خواهد بود.

*دکترای مطالعات آمریکا از دانشگاه تهران