معصومه نیکنام 

گروه ایرنا زندگی- آمارها نشان می دهد حدود ۱۹ میلیون کاربر اینترنت در کشورمان زیر ۱۸ سال سن دارند و از سوی دیگر افزایش جرایم اینترنتی نشان از افزایش تهدیدات سایبری بویژه برای کودکان و نوجوانان دارد. این در حالی است که والدین فرزندان خود را در محیط مجازی تنها گذاشته اند و این تنهایی به چنین اتفاقاتی منجر می شود و کودک خواسته یا ناخواسته وارد فضای جرائم سایبری می شود. معمولا هم در این فضا یا قربانی است یا متهم، به همین دلیل بسیاری از کارشناسان مسائل کودک و نوجوان براین باورند که باید "والدگردی" در هر خانواده ای برای جلوگیری از آسیب های احتمالی فضای مجازی به عنوان یک ضرورت مورد توجه قرار گیرد.  

در این گزارش به سراغ کودک و نوجوانانی آمده ایم که لذت بازی های رایانه ای آن ها را متهم به سرقت کرده، همچنین با والدینی به گفت و گو نشستیم که هیچ اطلاعی از سارق حساب های بانکی خود نداشتند و وقتی با متهم روبه رو شدند در عین ناباوری، کودکان خود را در مقابل خود دیدند، متهمان کوچکی که در نهایت بخشیده شدند.

خالی کردن حساب به وقت استراحت پدر 

«باربد» کودکی ۱۲ ساله و بسیار باهوش است. این را می توان در جملات کوتاه اما حساب شده اش متوجه شد، از حساب والدینش حدود ۱۲ میلیون برداشت کرده و به گفته خودش برای خرید بازی های رایانه ای آن هم به صورت پنهانی این کار را انجام داده است، می گوید: «زمانی که پدرم از سر کار برگشت و در حال استراحت بود این کار را کردم، الان خیلی از این کارم ناراحت هستم اما بازی رایانه ای که انجام می دادم آنقدر جذبم کرده بود که نمی توانستم آن را رها کنم. به مراحل پایانی بازی نزدیک بودم و دلم می خواست تا پایان ادامه بدم، به همین دلیل مجبور شدم از حساب پدرم برداشت کنم، چون بازی انلاین بود و وقتی نداشتم.»

او همچنان بازی های رایانه ای را دوست دارد و به بازی هم ادامه می دهد: «پدرم در حال استراحت بود، بدون اینکه متوجه شود، مشخصات حساب بانکی اش را که در گوشی اش ذخیره کرده بود برداشتم و به مدت ۳۰ روز از حساب بانکی پدرم بازی خریداری می کردم و پیامک های بانکی را از گوشی او حذف می کردم به همین دلیل پدرم اصلا متوجه نشد، یک روز که برای خرید از حساب بانکی اش که مثل اینکه از حساب های پس اندازش بود برای خرید رفته بود، متوجه شد که حسابش تقریبا خالی است، خیلی عصبانی شده بود و در خانه داد و فریاد راه انداخته بود که نمی دانم چرا حسابم خالی است، می خواست برود پیش پلیس تا شکایت کند اول فکر کردم که متوجه نمی شوند که من انجام داده ام اما بعد ترسیدم و خودم به پدرم گفتم.»

به او می گویم وقتی پدرت متوجه شد، چه رفتاری با تو داشت ؟ با کمی خجالت می گوید:  «سرم داد زد که من به سختی کار می کنم و پول پس انداز می کنم برای آینده ایت، آن وقت تو به راحتی آن را خرج بازی آنلاین می کنی؟ تا چند روز با من حرف نمی زد رفتار مادرم هم مثل قبل نبود از کارم پشیمان بودم اما بعد از مدتی رفتارشان با من خوب شد.»

مادر باربد که همراه پسرش است، با لبخندی که نشان می دهد کار پسرش برایش عجیب بود و بعدها تبدیل به  سوژه خنده شده است ، می گوید: «اصلا حواسمان به باربد نبود که چرا سرش مدام در گوشی است، هر وقت از او پرسیدم چیکار می کنی، می گفت بازی می کنم، خوب من هم می گفتم بازی که چیز بدی نیست اما هرگز فکرش را نمی کردم این بازی ها رایگان نباشد.»

از او می پرسم صرف نظر از اینکه این بازی ها هزینه دارد یا نه برای شما مهم نبود که این بازی، چگونه بازی است و آیا آثار روانی بدی برای فرزندتان دارد یا نه؟ " من بازی های رایانه ای را نمی شناسم اما عموما بازی های رایانه ای جنگی و خشن است، پسر بچه ها این نوع بازی ها را دوست دارند. به نظر باید در این زمینه از طریق صدا و سیما یا فضای مجازی، آموزش داده شود تا هم والدین آگاه شده و هم کودک و نوجوانان آگاهی بیشتری در این زمینه کسب کنند.»

متهم، فرزند خانواده بود 

وقتی پلیس از او خواست به همراه والدینش به پلیس فتا بیاید، هرگز باور نمی کرد که دستش رو شده باشد، اما وقتی همراه پدر و مادرش وارد اتاقی شد که پرونده ای  از مستندات را نشانش می داد که در فلان روز و ساعت تراکنش اینترنتی داشته، راهی جز سکوت ندید. اتهامش را پذیرفت و از والدینش عذرخواهی کرد. پدر و مادر نیز راهی جز گذشت و صرف نظر از ادامه رسیدگی به شکایتی که کرده بودند، نداشتند چون کسی که به عنوان متهم روبه روی آن ها نشسته بود کسی نبود جز علیرضا تنها پسر 12 ساله شان.

علیرضا می گوید: «پدر و مادر شاغل هستند و بسیاری از ساعات روز درخانه تنها هستم، مدت ها بود که به بازی رایانه ای عادت کرده بودم و از این طریق وقتم را پر می کردم. اوایل از پدرم می خواستم که برایم بازی ها را خریداری کند اما زمان بازی کوتاه بود و باید دوباره خریداری می کردم، مادر شاکی شده بود که چرا تمام وقتم را صرف این بازی ها می کنم به همین دلیل تصمیم گرفتم از حساب بانکی آن ها برداشت کنم اما اصلا فکرش را نمی کردم که کارم خلاف است و جرم مرتکب شده ام.»

مادر علیرضا می گوید: «چند هفته  پیش یک شکایت به دادسرای مبارزه با جرائم رایانه ای ارائه دادم با این مضمون که ۱۸۰ میلیون ریال از حساب من و همسرم کسر شده، ما که خریدی انجام نداده بودیم و نمی دانستم چرا این مبلغ از حسابم کم شده است، چندین ماه به دفعات متوالی، مبالغی از حساب پس اندازمان برداشت می شد از طرفی پیامک حساب بانکی ام نیز فعال نبود پس از گذشت چند روز متوجه این برداشت ها شدم .اغلب خریدهایم حضوری است و خرید اینترنتی انجام نمی دهم. کارشناسان پلیس فتا موضوع را بررسی کردند، اول تصور می کردند کارتم کپی برداری شده اما متوجه شدند که از کارتم در خرید بازی های آنلاین مورد استفاده قرار گرفته و تراکنش های بانکی مستقیم با گوشی هوشمندم انجام شده، آن ها به این نتیجه رسیدند که احتمال دارد فرزندمان از کارت بانکی ما برای انجام بازی های آنلاین استفاده کرده باشد. بعدها مشخص شد علیرضا بدون اطلاع ما و با فعال کردن رمز دوم و رمز پویا کارت، از آن برای خرید و استفاد از بازی های آنلاین استفاده کرده، وقتی متوجه شدیم کار علیرضا بوده از شکایت مان صرف نظر کردیم.»

برداشت ۶۷۰ میلیون ریال از حساب پدر توسط کودک 11 ساله 

در پرونده دیگری  که به تازگی مختومه شده کودکی 11ساله اقدام به برداشت از حساب پدرش به مبلغ ۶۷۰ میلیون ریال کرده است، حساب بانکی پدر در اختیارش بود و بدون محدودیت از حساب پدرش برای خرید بازی های آنلاین، خرید می کرد.  پدرش می گوید: «تصور می کردم فردی با دسترسی به اطلاعات حساب بانکی ام اقدام به برداشت غیرمجاز از حسابم کرده اما اصلا حتی یک درصد فکر نمی کردم فرزند ۱۱ ساله ام این کار را کرده باشد، بی اطلاع از این موضوع شکایتی تنظیم کردم،  مشخص شد برداشت غیرمجاز از حسابم به‌ صورت خرید از طریق شرکتی که فروش بازی، برای اکانت‌های بازی آنلاین دارد صورت گرفته است با بررسی دقیق تر مشخص شد پسرم با دسترسی به پیامک‌های تلفن همراه و استفاده از رمز دوم پویا برای تقویت بازی آنلاین خود این مبلغ را برداشت کرده، وقتی متوجه شدم فرزندم این کار را کرده از شکایتم صرف نظر کردم. تا مدت ها گیج بودم و باورم نمی شد او این کار را کرده باشد.»

برداشت ۴۰۰ میلیون ریالی از حساب مادر 

برای اینکه به مراحل بالاتر بازی آنلاین برسد وارد حساب بانکی مادرش می شود، مرحله اول برداشت می کند اما این بازی تمامی ندارد، گویا اصلا مرحله ای به عنوان پایان تعریف نشده است، مرحله به مرحله بالاتر می رود و برداشت از حساب به مرز ۴۰ میلیون تومان می رسد اما یک آن این بازی در مرحله ای حساس متوقف می شود،چرا ؟برای این که دیگر پولی در حساب مادر نمانده که بخواهد برداشت کند، پس انداز اندک مادر به همین راحتی دود می شود.

این ها را مادر متین پسر ۱۲ ساله می گوید" پیامک بانکی ام فعال است اما وقتی پسرم از حسابم برداشت می کرد هیچ پیامکی دریافت نمی کردم گویا او تمام پیامک ها را پاک می کرد و من از همه جا بی خبر بودم. شاغل هستم و بعد از ظهرها خسته به خانه می آیم و کمی استراحت می کنم، متین در ساعت استراحتم گوشی موبایلم را بر می داشت و به راحتی از حسابم برداشت می کرد، این پول را برای کار مهمی پس انداز کرده بودم اما به راحتی خرج بازی آنلاینی شد که هیچ سودی هم  ندارد. وقتی متوجه شدم که حسابم خالی شده که خیلی دیر شده بود.به خاطر این موضوع شکایت کردم و وقتی متوجه شدم متهم پسر خودم است مبهوت ماندم.»

ساخت موشن گرافی برای آموزش به کودکان برای برداشت از حساب والدین 

سرهنگ رامین پاشایی معاون اجتماعی پلیس فتا درباره این نوع پرونده ها می گوید:« گاهی از سوی والدین گزارش می شود که از حساب بانکی آن ها به صورت غیرمجاز برداشت شده است، اما دیر متوجه موضوع شده اند .زمانی که گوشی تلفن همراه والدین و شماره حساب و اینترنت بانک آن ها در اختیار فرزندان است بدون اجازه و گاه از سر کنجکاوی به سراغ آن رفته و وجوهات کارت بانکی را خالی می کنند حتی پرونده ای داشتیم که فردی که اکانت ها را واگذار می کرد بچه ها را تشویق کرده و آن ها را راهنمایی می کرد که از برای خرید فلان بازی، از حساب پدر یا والدین خود برداشت کنند. در پرونده دیگری کودکی از حساب بانکی پدربزرگش مبالغی را برداشت کرده بود.»

گروه سنی متهمان این پرونده کودکان ۱۲ تا ۱۳ ساله هستند 

پاشایی می گوید: «گروه سنی کودکانی که از این طریق از حساب بانکی والدینشنان سرقت کرده اند ۱۲ تا ۱۳ ساله  هستند. کودکان در این سنین قدرت تشخیص پایینی دارند والدین باید مراقب حساب های بانکی خود باشند چرا که گاه کودکان در استفاده از حساب بانکی یا کارت بانکی والدین وارد درگاه های جعلی شده و کل حساب آن ها خالی می شود.»معاون اجتماعی پلیس فتا  همچنین می گوید به لحاظ جنسیتی، کودکانی که اقدام به سرقت از حساب والدین خود کرده اند، پسر هستند.

توصیه به والدین

پاشایی خطاب به والدین توصیه می کند که حساب بانکی شما مختص به خود شما است و نباید در اختیار هیچ فردی قرار گیرد: «پرونده های بسیاری در پلیس فتا تشکیل شده که کارت بانکی افراد به صورت ناخواسته در اختیار برخی از افراد سودجو قرار گرفته و از کارت بانکی افراد سوء استفاده شده است. سایت های اسکیمر، شرط بندی و قمار از کارت های سرقتی و اجاره ای استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی اگر کارت بانکی شما در اختیار چنین افرادی قرار گرفته و از کارت شما استفاده شود، برای شما پرونده قضائی تشکیل می شود براین اساس اکیدا توصیه می شود که حساب بانکی خود را در اختیار هیچ فردی حتی فرزندتان قرار ندهید اگر گوشی تلفن همراه خود را در اختیار فرزندتان قرار می دهید،حتما به خاطر داشته باشید که رمز اینترنت بانک و گذر واژه خود را در اختیار آن ها قرار ندهید.»