هدی‌سادات پاک‌نهاد
 هویت ملی و شناساندن مفاخر ایران زمین از مباحث مهمی است که پرداخت به آن همواره از مهم‌ترین ارکان تربیتی به حساب می آمده است. به همین دلیل است که مقام معظم رهبری بارها به اهمیت شناساندن هویت ملی در کودکان تأکید کردند و در صحبت اخیرشان در دیدار با معلمان مجدد به این مسئله اشاره نموده و فرمودند: "باید کاری کنیم که کودک از عمق جان با افتخارات کشور آشنا شود و دارای هویت ملی شود". متأسفانه با وجود هشدارهای رهبر معظم انقلاب شاهدیم که در طول چند سال اخیر هویت ملی در کودکان و جوانان گم‌شده و نسل جدید آن‌قدر که با افتخارات کشورهای غربی آشنایی دارند و به آن‌ها می‌بالند با چهره‌های ملی کشور خودمان آشنایی ندارند؛ اما تهی شدن نسل جدید از هویت ملی ریشه در عواملی دارد که در گفت‌وگو با دکتر طاهره همیز کارشناس تربیتی، پژوهشگر اسلامی و عضو هیأت علمی دانشگاه  به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

*** فراموشی ارزش‌های ایرانی با دلباختگی به غرب

«دکتر طاهره همیز» یکی از علت‌های مهم گم‌شدن هویت ملی در نسل جوان را دلباختگی به غرب می‌داند و دراین باره می‌گوید:« از زمان قاجار تا الآن، تفکر دلباختگی به غرب در بخشی از حاکمان و نخبگان کشور وجود داشته و دارد. آن زمان حاکمان آن‌چنان دلباخته غرب بودند که در جنگ جهانی وقتی عده‌ای از آنان به انگلستان رفتند، در گلدان‌های آنها گل‌های سفیدی را دیده بودند؛ درحالی‌که آن‌ها از شدت قحطی سیب‌زمینی کاشته بودند و از سیب‌زمینی‌ها گل‌های سفید روییده بود. این حاکمان وقتی به ایران برمی‌گردند گل‌های قرمز و خوش‌بو را می‌کَنند و سیب‌زمینی می‌کارند که گل‌سفید داشته باشند. بینید چقدر آدم باید دلباخته باشد که ارزش‌های خودش را فراموش کند.»

این کارشناس تربیتی ادامه می دهد:« در ایران شاید حدود پنج نسل است که ما گرفتار فرهنگ غرب‌زدگی هستیم. البته ما اندیشمندان بزرگی مثل جلال آل احمد را داشتیم که با بحث غرب‌زدگی مبارزه می‌کردند ولی قاطبه مردم چون دنیاخواه هستند و غرب ظاهر بهتری به دنیا دارد، این‌ها نمی‌توانند تفکر و تقلید از غرب را از خودشان دور کنند. این درحالی است که مقام معظم رهبری بارها گرایش متعصبانه و تحجرآمیز نسبت به غرب را رد کردند و تقلید از غرب را مانعی بر سر پیشرفت کشور دانستند اما متأسفانه حتی خیلی از اساتید دانشگاه هنوز به این حساسیت نرسیده‌اند که فرزندان این مرز و بوم باید با هویت ملی ما آشنا باشند.»

دکتر همیز ادامه می دهد: «متأسفانه در ایران وقتی کودکی انگلیسی، رقص اروپایی، آواز خارجی و... را یاد می‌گیرد، والدین او را تشویق می‌کنند درحالی‌که این بی‌هویتی خود ماست که به فرزندانمان انتقال می‌دهیم نه اینکه بچه‌های ما بی‌هویت شده باشند. بنابراین ما با باید در هویت ملی خودمان تجدیدنظر کنیم و بعد فرزندانمان را با هویت ملی آشنا کنیم.»

*** هویت‌هایی که باید به فرزندانمان معرفی کنیم

اگرچه آشنایی کودکان و جوانان با قهرمانان و افتخارات ملی حائز اهمیت است اما  عوامل زیادی در هویت ملی نقش دارند که دکتر همیز با اشاره به آنها می گوید:« فلات ایران یک سرزمین بسیار حاصلخیز و زیبایی است. به گفته کارشناسان محیط‌زیست از ۱۷ نوع آب‌وهوای روی کره زمین، ۱۳ نوعش در ایران وجود دارد. همچنین ما در ایران هم میوه‌های سردسیری داریم و هم گرمسیری و این در کشورهای دیگر بسیار نادر است که برخی علت آن را احساسات دینی مردم ایران و لطف خداوند و نظر اهل‌بیت به مردم مسلمان این سرزمین می‌دانند. علاوه بر این‌ها، سرزمین ایران از دو طرف به آب ارتباط دارد و یکی از دلایل نظر داشتن دشمن به ایران همین مسئله است و هیچ کشوری را شما نمی‌بینید که از سمت شمال و جنوب به آب راه داشته باشد. یکی دیگر از مسائل پراهمیت در ایران، نفت‌خیز  بودن آن است و تمام چنگ و دندانی که دشمنان برای ایران می‌زنند برای به تاراج بردن نفت ایران است. بنابراین، تاریخ ایران را باید در خانه و مدرسه به جوانان آموزش داد و به آنها گوشزد کرد که سرزمینشان از نظر حاصلخیزی، آب و هوایی و منابع طبیعی چقدر غنی است، تا جوانان ما به خود و سرزمین‌شان افتخار کنند.»

این پژوهشگر اسلامی یکی دیگر از عوامل هویت ملی در ایران را زبان فارسی دانست و افزود:« ۱۴۰۰ سال پیش، اسلام به ایران راه یافت و اکنون عالی‌ترین کتاب‌های درک اسلام از دانشمندان اسلامی به زبان فارسی است و تمام کشورهای خارجی برای گرویدن به اسلام و حتی جاسوسی زبان فارسی ر ا یاد می‌گیرند. با این اوصاف، ما چرا نباید به زبان فارسی به‌عنوان هویت ملی‌مان افتخار کنیم؟! زبان فارسی به عنوان یکی از قدیمی ترین زبان‌ها به قدری قدرتمند و پراهمیت است که به فرموده مقام معظم رهبری یک روز باید زبان جهان، زبان فارسی شود.»

*** فرهنگی که از اسلام به اروپا راه یافت

این پژوهشگر  که سالهاست در حوزه مسائل تربیتی و اسلامی مشغول مطالعه است، برای آشنایی با مفاخر کشورهای اسلامی و هویت ملی به معرفی کتاب «فرهنگ اسلام در اروپا» می‌پردازد و توضیح می‌دهد:« این کتاب از دکتر زیگرید هونگه قبل از انقلاب در ایران ترجمه شد و بعد از انقلاب  محمدتقی جعفری فیلسوف ایرانی آن را تأیید کرد. خیلی جالب است زیگرید در این کتاب می‌گوید مسلمانان در اوج قله علم و دانش قرار دارند و هر چه بزرگی و دانش از فرهنگ اسلام وجود داشته وارد اروپا شده است. زیگرید در این کتاب با سند ثابت می‌کند که تمام چیزهایی که شما در علوم مختلف می‌بینید از هنر، پزشکی، نجوم، شیمی، موسیقی و... همه از فرهنگ اسلام آمده است.»

این کارشناس تربیتی ادامه می‌دهد:« زمانی اروپایی‌ها در دوران تاریک قبل از رنسانس به سر می‌بردند و مسلمانان ۱۴۰۰ سال پیش در زمان امام باقر (ع) برای تجارت سکه چاپ می‌کردند و این‌ها افتخاراتی است که اکثراً با آن آشنایی ندارند.»

*** عده‌ای با تفکر سکولار جامعه را هدایت می‌کنند

دکتر همیز با انتقاد از بعضی اساتید دانشگاه‌ها می‌گوید:«در دانشگاه‌ها بسیاری از اساتید اصلاً اطلاعات اسلامی ندارند و  با تفکر سکولار جامعه را به سمت خواسته‌های غرب هدایت می‌کنند و تنها عده کمی هستند که مشتاقانه برای اجرای قوانین اسلام تلاش می‌کنند. وقتی معلمان و اساتید ما اکثراً فاقد هویت ملی هستند چگونه می‌توان انتظار داشت که دانش‌آموز، دانشجو و کودک سرزمین ما هویت ملی داشته باشد؟! باید یک ساختار اساسی برای کارهای دشمن طراحی شود تا همین استاد دانشگاهی که از نقشه‌های دشمن غافل است ، هویت ملی خود را باور کند و به شاگردانش انتقال دهد.»

*** نقش خانواده و رسانه ملی در هویت ملی فرزندان

این متخصص مسائل تربیتی با اشاره به اهمیت نقش خانواده‌ها در انتقال تاریخ صحیح به کودکان می گوید:«در زمان‌ قدیم والدین برای فرزندانشان کتاب‌هایی مثل بوستان، گلستان، شاهنامه، مثنوی و .... می‌خواندند، حتی در شب‌های یلدا حافظ‌خوانی رسم ثابت شب یلدا بود که به‌عنوان هویت ملی ایرانیان قلمداد می‌شد اما امروزه برخی خانواده‌ها وقتشان را صرف تماشای سریال‌هایی می‌کنند که از تفکر یک کارگردان غربی برخواسته است. در هالیوود تمام دانشمندان موضوعی را ارائه کرده و بر اساس آن فیلم‌نامه‌نویسی می‌کنند؛ آن‌ها حتی علیه وجود امام زمان(عج) صدها فیلم ساخته‌اند تا افکار جهان را بر علیه امام زمان(عج) سوق دهند اما ببیند در ایران چند فیلم درباره امام زمان(عج) ساخته شده است؟!»

این پژوهشگر اسلامی به تکاپوی دشمن علیه سرود سلام فرمانده اشاره می‌کند و می‌گوید:« از آنجایی‌که این سرود هم امام زمان و هم ولایت‌فقیه را در درون کودکان محبوب می‌کند، دشمنان ما با اجرای این سرود به تکاپو افتاده‌اند و  در تلاش هستند تا کودکان ما از محبت به حضرت مهدی و ولی‌فقیه محروم بمانند. بنابراین یک کار کوچک مثل اجرای چنین سرودی در رسانه ملی هم جواب دندان شکنی برای دشمنان است و هم با تأثیر بر احساسات کودکان و نوجوانان باعث می شود تا آنها به خود و سرزمینشان افتخار کنند.»

***قهرمانان ملی را به فرزندانتان معرفی کنید

دکتر همیز با اشاره به بیانات اخیر مقام معظم رهبری در خصوص آشنایی کودکان با افتخارات ملی ادامه می دهد:« والدین باید توجه داشته باشند که هویت ملی از همان دوران کودکی باید در فرزند شکل بگیرد؛ چنانچه حضرت محمد(ص) می‌فرمایند"آموزش در کودکی مثل نقش بر سنگ اثرش باقی می‌ماند"  لذا والدین باید سعی کنند با بازگو کردن رشادت‌ها، پیروزی‌ها، ازجان‌گذشتگی و ایثار و فداکاری قهرمانان ملی، جرأت و اعتمادبه‌نفس کودکان را تقویت کرده و کاری کنند تا کودکان با الگو قرار دادن آن شخصیت‌ها راه آن‌ها را در آینده ادامه دهند. همچنین والدین باید سعی کنند با تأکید بر روی ویژگی‌های شخصیتی قهرمانان ملی به کودکشان بگویند که قرار نیست همه ما  کاظمی آشتیانی، فخری زاده، سردار سلیمانی و... شویم اما باید بتوانیم در رفتار و عمل از آن‌ها الگوبرداری کنیم و آن‌ها را جزئی از افتخارات ملی کشور بدانیم.»/ ایرنا