محیط زیست در چندسال اخیر با آسیب‌ها و چالش‌های جدی روبرو بوده است. از این‌رو توجه به منابع طبیعی از مهم‌ترین اولویت‌های مسؤولان به شمار می‌رود که حفظ و پاسداری از منابع زیست‌محیطی و اجرای اقدام‌های اصلاحی متولیان امر، جانی دوباره به محیط زیست می‌بخشد.

رسانه‌های مختلف امروز، نگاه ویژه‌ای به وضعیت محیط زیست در کشور داشته‌اند. به گونه‌ای که طیف‌های گوناگون رسانه‌های خبری هر کدام گزارش‌ها و گفت‌وگوهایی در این خصوص منتشر کرده‌اند که در ادامه بخشی از این گزارش‌ها رصد می‌شود.

پشتوانه ملی برای درختکاری

روزنامه جام جم در یادداشتی نوشت: در هفته منابع طبیعی قرار داریم و این روزها خبرهای زیادی درخصوص درختکاری از گوشه و کنار کشور شنیده می‌شود که امیدوارکننده است و نشان از توجه بیشتر شهروندان و مسؤولان به حفظ محیط زیست دارد. بدون شک اهمیت حفظ درختان و منابع طبیعی بر کسی پوشیده نیست و اکنون تمام مردم دنیا با توجه به این‌که با گوشت و پوست خود آثار تخریب طبیعت را حس کرده‌اند، به‌خوبی می‌دانند که تخریب طبیعت چه عوارض جبران‌ناپذیری می‌تواند داشته باشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت تخریب محیط‌زیست مساله‌ای جهانی است اما در برخی کشورها مانند ایران بیشتر به چشم می‌آید، چراکه شرایط جغرافیایی کشورهایی مانند ما حکم می‌کند بیشتر مراقب منابع طبیعی‌مان باشیم. برای نمونه اراضی جنگلی کشورمان کم است و تغییر اقلیم و خشکسالی نیز هر روز بیش از گذشته محیط‌زیست کشور را تهدید می‌کند. براساس آمارها می‌توان گفت فقط حدود ۷ درصد از مساحت کشور را جنگل تشکیل می‌دهد.

این درحالی است که تاکنون آن‌طور که باید از جنگل‌های کشور مراقبت نشده است و عوامل زیادی آن را تهدید می‌کند؛ از سوء‌مدیریت گرفته تا عواملی مانند تغییر اقلیم.  آماری که سازمان جنگل‌ها درخصوص امنیت غذایی اخیرا ارائه کرده، حاکی از آن است که در ۱۵ سال گذشته ۶۰۰ هکتار از سطح مراتع و جنگل‌های کشور کم شد. این آمار بسیار تکان‌دهنده است و باید برای مدیریت این مساله اقدامات جامعی را در دستور کار قرار داد. خوشبختانه هر سال و به مناسبت روز درختکاری و هفته منابع طبیعی، در مناطق مختلف کشور اقدام به کاشت درخت می‌شود؛ به یاد داشته باشیم که جنگل یک اکوسیستم است و برای شکل گرفتن آن سال‌ها زمان نیاز است‌. البته نباید فراموش کرد اگر درختکاری‌ها در مناطق مناسب انجام شود و اصول نگهداری از آنها رعایت شود، می‌توان تا حدی به احیای جنگل‌های ازدست‌رفته امیدوار بود.

روزنامه ایران در مطلبی با عنوان «جنگل‌های شمال گرفتار کابوس طرح‌های گردشگری» آورده است: سفر اخیر هیأت دولت به استان گلستان و بازدید وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از محدوده اجرای طرح تله‌کابین کبودوال که مشاور طرح از آن با عنوان «مرتفع‌ترین، طولانی‌ترین و مهیج ترین» تله‌کابین کشور یاد می‌کند، بار دیگر موجب نگرانی‌هایی در خصوص تخریب رویشگاه‌های جنگلی ثبت شده در میراث جهانی شد. از سازمان متولی منابع طبیعی کشور انتظار می‌رفت تا نسبت به تبیین جایگاه ویژه جنگل‌های هیرکانی بویژه زون‌های ثبت شده در مجموعه میراث جهانی برای دولت محترم و وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی  اهتمام ویژه‌ای به خرج می‌داد ولی این مهم متأسفانه تا این لحظه با وادادگی مسبوق به سابقه سازمان‌هایی چون منابع طبیعی و آبخیزداری کشور مواجه شده است که البته مسأله‌ای جدید یا غیرقابل پیش‌بینی هم نبود.بی‌گمان از سازمانی که تمام دغدغه‌اش در تغییر نام و ارائه آمارهای عجیب و غریب برای درختکاری و نهالکاری و مسائل بی‌اهمیت و فایده اینچنینی است، به‌واقع نمی‌توان انتظاری برای ایستادن در برابر مقامات بالادستی حتی در راستای عمل به شرح وظایف قانونی و مأموریت‌های تکلیفی داشت. بررسی‌های فنی طرح تله‌کابین کبودوال چندین علامت سؤال بزرگ را در برابر این طرح قرار می‌دهد که در این نوشتار به طور بسیار کوتاه و خلاصه به بیان برخی موارد آن می‌پردازیم تا قضاوتی آگاهانه‌تر و درست‌تر از بایستگی یا نابایستگی اجرای این طرح داشته باشیم. طرح تله‌کابین کبودوال در فاصله۳۵ کیلومتری شرق گرگان و در محدوده جنگل‌های بکر و انبوه شهرستان علی آباد کتول و در بالادست سد کبودوال اجرا خواهد شد. منطقه اجرای طرح تله‌کابین علی آباد کتول به طور کامل در داخل زون ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی قرار دارد و این مسأله به تنهایی مهر تأییدی بر ویژگی‌های منحصر به فرد و ممتاز جنگل‌های منطقه است. این طرح همانند همه طرح‌های مشابه خود دارای دو ایستگاه بالا و پایین است.

روزنامه آفتاب یزد در مطلبی با عنوان «در سایه بی‌توجهی سایه درختان کم می‌شود»  به نقل از معین‌الدین سعیدی عضو فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نوشت: زمانی‌که آتش غفلت بر خرمن بی‌توجهی می‌افتد،‌تر و خشک را با هم می‌سوزاند و امروز به بهانه روز درختکاری به رسم هر ساله اگر از کلیشه‌ها رها نشویم مرگ طبیعت پایانی برای زندگی بشر خواهد بود.معین الدین سعیدی در گفت‌وگو با خانه ملت در مورد آتش سوزی درختان در سایه بی‌توجهی مسئولان گفت: با توجه به رابطه تنگاتنگ میان زندگی انسان و محیط زیست؛ تجربه ثابت کرده هر میزان به محیط زیست دست درازی کنیم بی‌شک به همان نسبت زندگی بشر به مخاطره می‌افتد.وی ادامه داد: شمار آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران طی یکسال اخیر، بیش از اندازه بوده و دیگر نمی‌توان خوش بینانه آن‌ را در شمار «بلایای طبیعی» محسوب کنیم و فقط یک سازمان را متولی این امر بدانیم.سعیدی با اشاره به شعار روز جهانی محیط زیست تاکید کرد: شعار روز جهانی محیط زیست در سال ۲۰۲۱ به نام «احیای اکوسیستم ها» در سه محور بازنگری، بازآفرینی و احیای اکوسیستم پایه ریزی شد اما توجه داشته باشیم این شعار در کشور ما چه میزان به مرحله اجرایی شدن رسیده است و امروز در روز درختکاری شعارهای دیگری برای حفاظت از محیط زیست مخابره کنیم، آیا تاکنون توانستیم با شعار طبیعت را حفظ کنیم؟

روزنامه صبح نو در گزارشی با عنوان «درختکاری در جای درست» آورده است: دیروز روز درختکاری بود و بسیاری از مسوولان و هموطنان نیز این روز را گرامی داشته و نهال‌هایی را در دامن طبیعت یا فضاهای شهری کاشتند. این اتفاق در سال‌های اخیر و بعد از تاکیداتی که رهبر معظم انقلاب در این زمینه داشتند با استقبال بیشتری ازسوی مردم و مسوولان دیگر مواجه شده است. شهرداری‌ها و نهادهای مختلف در این عرصه تلاش می‌کنند با ارائه خدمات رایگان و نهال‌های مناسب مردم را در این مسیر همراهی کنند، اما سوال اینجاست که با توجه به اقلیم ایران و وضعیت خشکسالی آیا باید همه جا درخت کاشت و اصولا چه نوع درخت‌هایی را می‌توان انتخاب کرد؟ زمانی در تهران و شهرهای بزرگ کشور درخت‌های بومی بسیاری وجود داشتند که موجب هویت‌بخشی به شهر می‌شدند. خیابان ولیعصر (عج) تهران با درخت‌های چنارش شناخته می‌شد. منطقه کن در شمال‌غرب تهران با درخت‌های خرمالو، شمیران هم درختان سیب معروفی داشت. ساوه هم پر بود از درختان انار و جنوب هم که میزبان میلیون‌ها نخل بود. با وجود اینکه قدیمی‌ها برای کاشت درخت و گیاهان مختلف به محیط‌زیست و توان آن منطقه توجه می‌کردند اما در برهه‌هایی از زمان این مساله کمرنگ شد که نتیجه آن برخی مشکلات زیست‌محیطی است.

خبرگزاری ایسنا به نقل از عادل جلیلی آورده است: در قسمت شمالی باغ گیاه شناسی ملی ایران، تعاونی ارتش تصمیم گرفته که ساخت و سازهایی با تراکم بالا به صورت برج انجام دهد و شهرداری تهران نیز برای این ساخت و سازها مجوز صادر کرده است.  اگر این ساخت و ساز انجام شود باغ گیاه شناسی ملی ایران در خطر جدی قرار می‌گیرد به شکلی که ابتدایی ترین خطرات ناشی از این ساخت و ساز می‌تواند سبب از بین رفتن منابع آبی باغ گیاهشناسی آبی باشد. از سوی دیگر ایجاد آلودگی هوا، ترافیک و ... موضوعات دیگری هستند که این باغ را تحت تاثیر قرار می‌دهند.این در شرایطی است که باغ های گیاه شناسی نقش جدی در حفظ ذخایر ژنتیکی هر کشور و حتی دنیا دارند. باغ گیاه شناسی ملی ایران با استاندارد جهانی در ایران شکل گرفته و باغ منحصر به فردی قلمداد می‌شود و از باغ های مطرح در دنیا است بنابراین انتظار می‌رود مسئولان کشور هر چه سریعتر این پروژه را متوقف کنند. این باغ توسط  پدافند غیرعامل نیز به عنوان یکی از مراکز حساس کشور طبقه بندی شده که باید این موضوعات مد نظر قرار گیرد.

فصل بهار بستر خیزش سیل‌های ویرانگر

روزنامه ایران در گفت وگو با حسن رضاییان فرماندار پلدختر نوشت: با نزدیک شدن به فصل بهار و شروع بارندگی‌های ناگهانی، مردم لرستان نگران طغیان رودخانه کشکان هستند؛ رودخانه‌ای که طغیان آن منجر به شکل گرفتن عظیم‌ترین سیل کشور در سال ۱۳۹۸ شد. عدم تکمیل دیواره‌های حفاظتی کشکان در شهرهای پلدختر و معمولان در کنار روند کند لایروبی این رودخانه بر نگرانی مردم لرستان دامان زده است. این در حالی است که پرونده سیل سال ۹۸ لرستان هنوز بسته نشده و  بازه زمانی جبران خسارت‌های این سیل آن‌قدر طولانی شده که ماجرای ترمیم این خسارت ها به دولت سیزدهم رسید و در جریان سفر رئیس‌جمهور به لرستان اعتبار ۱۵۰ میلیارد تومانی برای تکمیل دیواره‌های ساحلی شهرهای پلدختر و معمولان مصوب شد. در جریان سیلاب ۹۸ بیشترین خسارت‌ها ناشی از ورود حجم بالای سیلاب به درون شهرها بود که منجر به تخریب منازل، خسارت به جاده‌ها و اراضی شد. به‌ دنبال این مسأله ساخت دیواره ساحلی شهرهای پلدختر و معمولان در دستور کار قرار گرفت اما با وجود گذشت حدود ۳ سال از وقوع سیلاب، تکمیل دیواره‌های حفاظتی معمولان و پلدختر به دلیل کمبود اعتبار رها شده و مردم این منطقه با شروع فصل بارندگی‌ها دوباره در هراس سیلاب و خسارت‌های ناشی از آن هستند. از سوی دیگر لایروبی رودخانه خروشان کشکان به کندی صورت می‌گیرد. تاکنون ۲هزار و ۵۸۰ متراز دیواره حفاظتی پلدختر ساخته شده است. این دیواره که با هدف حفاظت شهر پلدختر از سیلاب‌های احتمالی رودخانه کشکان ساخته شده، حدود ۱۰ متر ارتفاع دارد که برای ساخت آن تاکنون ۳۳۰ میلیارد تومان هزینه شده است. نمی‌توان گفت کار کند پیش رفته زیرا حجم کار در بازه زمانی‌ای که داشتیم زیاد بود ولی کمبود اعتبارات سبب شده هنوز کار ساخت حدود ۸۵۰ تا ۹۰۰ متر از دیواره حفاظتی باقی بماند.

روزنامه همدلی در گزارشی نوشت: در حالی بسیاری معتقدند مجری و دست‌اندرکاران سد گتوند بابت فاجعه زیست‌محیطی که به بار آورده‌اند، باید دادگاهی و محاکمه شوند، اما برخی فعالان رسانه و محیط‌زیست خبر داده‌اند که کریم شیبانی، مجری این سد در آستانه انتصاب به مدیریت آب کشور قرار دارد  و  زمزمه‌هایی از  ارتقای  وی به‌عنوان مدیرعامل شرکت آب و نیرو ایران به گوش می‌رسد. آن‌گونه که پایگاه خبری آب ایران و خبرنگاران محیط‌زیستی گفته‌اند گویا امروز (۱۶ اسفند) قرار است جلسه معارفه وی برگزار شود.  در حالی مجری سد گتوند برای مدیریت آب کشور خیز برداشته است که بسیاری او را یکی از مقصران سد گتوند می‌دانند و می‌گویند وی با انکار وجود نمک در مخزن سد و آبگیری آن، میلیون‌ها تن نمک را پشت این سد ذخیره کرد و باعث شد صدها میلیون شورابه روانه خوزستان شود.  کریم شیبانی، مجری سد گتوند در سال‌ها و ماه‌های منتهی به آبگیری سد یادشده، بارها در مقابل اصرار گروه‌های محیط‌زیستی، فعالان بومی و منطقه‌ای و رسانه‌ها در مورد وجود معادن نمک مقاومت نشان می‌داد و در مصاحبه‌های مختلف با انکار وجود منابع آسیب‌زننده نمک و اطمینان خاطر دادن به مقامات بالاتر در رقم خوردن فاجعه سد گتوند تأثیرگذار بود.

جمع بندی:

پیشرفت‌های اقتصادی، صنعتی و اجتماعی در چند دهه گذشته در ایران سبب شد تا از محیط زیست بیش از ظرفیت منابع زیست‌محیطی بهره‌برداری شود، موضوعی که پیامدهای مخربی را در این عرصه برجای گذاشت.  از مهمترین این آثار می‌توان به آلودگی هوا، کاهش کمی و کیفی منابع آب‌، فرسایش خاک‌، تخریب جنگل ها و مراتع‌، خشکیدگی تالاب ها، بیابان زایی و افزایش کانون های تولید ریزگردها، تخریب و آلودگی زیستگاه‌های ساحلی و دریایی، سوء مدیریت پسماندها و فاضلاب‌ها و تخریب تنوع زیستی اشاره کرد. عواملی که کشور را با بحران‌های بی شمار زیست محیطی مواجه کرد و چالش های فراوانی را فراروی توسعه پایدار کشور قرار داد. این مهم سبب شد تا رسانه‌های مختلف به این موضوع بپردازند و در قالب‌های گوناگون خبری به انتشار آنها اقدام کنند.