آیت‌الله صافی گلپایگانی یکی از روحانیون برجسته‌ای به شمار می‌رفت8 که در مقاطع حساس جمهوری اسلامی ایران نقش موثر و کلیدی داشت. ایشان در طول عمر پربار خود توانست در عرصه‌های گوناگون به ویژه عرصه فرهنگی اقدامات بی‌بدیلی از خود برجای بگذارد.

خبر درگذشت شیخ‌الفقها حضرت آیت‌الله لطف‌الله صافی‌گلپایگانی همه رسانه‌های رسمی و مجازی را در نوردید و به صدر اخبار رفت. به گونه‌ای که اصولگرایان و اصلاح‌طلبان هر کدام گزارش، یادداشت و مصاحبه‌هایی در این خصوص منتشر کرده‌اند که در ادامه بخشی از این گزارش‌ها رصد می شود.

رسانه‌های اصولگرا

میراث گرانسنگ «استوانه حوزه»

روزنامه خراسان در گزارشی نوشت: درباره زندگی سیاسی و اجتماعی آیت‌ا... صافی گلپایگانی می‌توان گزارشی پربار و جامع ارائه کرد. او از آغاز نهضت اسلامی، حامی آن بود و از هر فرصتی برای اعتراض به رژیم پهلوی و مفاسد آن بهره می‌برد. حساسیت ساواک نسبت به سخنان و نوشته‌های آیت‌ا... صافی گلپایگانی باعث شد انتشار تعدادی از کتاب‌های او، ممنوع شود و دارندگان این آثار، با بازداشت و دردسرهای مختلف روبه‌رو می‌شدند. همراهی آن مرحوم با نهضت اسلامی، پس از پیروزی انقلاب و در قالب عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ و پس از آن، عضویت و دبیری شورای نگهبان از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ قابل توجه است. آیت‌ا... صافی گلپایگانی، طبق نامه مورخ ۲۲ خرداد ۱۳۶۵ امام خمینی(ره) برای انتصاب مجدد فقهای شورای نگهبان، مُتَّصف به صفاتی همچون «لیاقت»، «تعهد» و «آشنایی وافر به مسائل جاریه» است که باعث برجستگی شخصیت و جایگاه برجسته علمی و عملی آن مرحوم می‌شود. آیت‌ا... صافی گلپایگانی طی دوران پس از دبیری شورای نگهبان نیز، همواره درباره به مسائل سیاسی و اجتماعی ایران و جهان اسلام حساس بود و در مواقع ضروری از ابراز نظر خودداری نمی‌کرد. او در دیدار با مسئولان نظام، همچون ناصحی خیرخواه بود و آن‌چه را  برای بهبود اوضاع به ذهنش می‌رسید، به آن ها یادآوری می‌کرد. آیت‌ا... صافی گلپایگانی توجه ویژه‌ای به وضعیت شیعیان در اقصی‌نقاط جهان داشت و از طلاب و علمایی که رنج تبلیغ را در شرایط سخت و دشوار مناطقی مانند آفریقا به جان می‌خریدند، همیشه تقدیر می‌کرد. آن مرحوم از علمای بزرگی بود که بعد از شهادت مظلومانه آیت‌ا... شیخ نمر به دست سعودی‌ها، به شدت به آن اعتراض کرد و این، تنها نمونه‌ای از آن شجاعت، صراحت و ظلم‌ستیزی نهادینه شده در تفکر او به عنوان یک مرجع تقلید بزرگ بود. سلام و درود خداوند بر او و روحش با صالحین محشور باد.

آیت الله گلپایگانی عمر خود را در راه دین خداوخدمت به مردم صرف کرد

پایگاه خبری افکارنیوز به بازتاب سخنان شیخ اکرم الکعبی دبیرکل جنبش مقاومت اسلامی «نجباء» عراق پرداخت و نوشت: آیت الله صافی گلپایگانی از ارکان علمی و فکری حوزه علمیه بود. خبر درگذشت این عالم بزرگ، ما را اندوهگین کرد. ما این ضایعه را به امام زمان (عج)، مرجعیت عالی در حوزه شریف و نیز به تمامی شیعیان امیر المؤمنین (ع) تسلیت می‌گوئیم. پیشتر نیز آیت الله سیستانی پیامی را به همین مناسبت صادر کرده بود. در این پیام آمده است: خبر ارتحال عالم ربانی مرجع عالیقدر جناب آیت الله آقای حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی (رضوان الله علیه) موجب تألم و تأسف فراوان گردید. فقدان آن بزرگوار که از ستون‌های حوزه علمیه مقدسه قم و حسنات این دوران و خدمتگزاران نمونه دین و مدهب بودند، خسارتی عظیم است. در ادامه پیام مذکور عنوان شده است: اینجانب این مصیبت دردناک را به آستان مقدس حضرت ولی‌عصر اروحنا فداه و به آقایان علمای اعلام و به بستگان گرامی و دیگر علاقه‌مندان محترم ایشان تسلیت عرض نموده و از خداوند متعال برای آن فقید سعید علو درجات و برای بازماندگانشان صبر جمیل و اجز جزیل مسألت دارم.

آیت‌الله صافی‌گلپایگانی مرزدار اسلام بود

 روزنامه فرهیختگان به گفت وگو با عسگر دیرباز عضو مجلس خبرگان رهبری پرداخت و نوشت: آیت‌الله گلپایگانی قبل از انقلاب در زمینه ترویج معارف اهل‌بیت(ع) مخصوصا شبهه‌هایی که راجع به امام‌زمان(عج) وجود داشت، اقدامات ارزنده‌ای انجام دادند. همچنین ایشان در پاسخ به شبهاتی که انجمن حجتیه رواج می‌دادند، کتاب‌های بسیار خوبی را تالیف کردند که بارها تجدیدچاپ شده است. مرحوم آیت‌الله صافی‌گلپایگانی ازجمله مراجع تقلیدی بود که همواره در میدان مبارزات سیاسی در دوران پهلوی تا نهضت امام خمینی(ره) و استقرار نظام جمهوری اسلامی حضور داشت و نقش‌آفرینی کرد. در همین راستا پیرامون نقش موثر و کلیدی ایشان در مقاطع حساس جمهوری اسلامی ایران با عسگر دیرباز، عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس دانشگاه قم به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. این عضو مجلس خبرگان با تاکید بر اینکه آیت‌الله صافی‌گلپایگانی شیخ‌الفقها بودند و از همه مراجع تقلید به‌لحاظ سنی سابقه بیشتری داشتند، گفت: «ابتدا باید ارتحال ایشان را به پیشگاه امام زمان(عج) و مقام‌معظم‌رهبری و شیعیان تسلیت بگویم. آیت‌الله گلپایگانی قبل از انقلاب در زمینه ترویج معارف اهل‌بیت(ع) مخصوصا شبهه‌هایی که راجع به امام‌زمان(عج) وجود داشت، اقدامات ارزنده‌ای انجام دادند. همچنین ایشان در پاسخ به شبهاتی که انجمن حجتیه رواج می‌دادند، کتاب‌های بسیار خوبی را تالیف کردند که بارها تجدیدچاپ شده است. آیت‌الله گلپایگانی تالیفات بسیاری داشتند، بعضی از این کتاب‌ها به زبان عربی هستند و برخی از فارسی به عربی ترجمه شده‌اند. مرحوم گلپایگانی در زمینه نشر معارف اهل‌بیت‌(ع)، معارف اسلامی و قرآنی قدم‌های خیلی بزرگی را برداشتند و از این جهت در این روزگار پیشگام بودند.»

آیت‌الله صافی‌گلپایگانی نسبت به مسائل فرهنگی و سیاسی جامعه کاملا اطلاعات‌شان به‌روز و جدید بود. ایشان طلاب و فضلا را مانند فرزندان خودشان می‌دانستند و از ناراحتی و رنج آنها متاثر می‌شدند و رنج می‌بردند. 

شیخ الفقها درگذشت

روزنامه ایران به بازتاب سخنان رهبر معظم انقلاب در خصوص آیت‌الله صافی‌ گلپایگانی پرداخت و نوشت: با تأسف خبر درگذشت فقیه عالی‌مقام و مرجع بصیر، حضرت آیت‌الله آقای حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی رضوان‌الله علیه را دریافت کردم. ایشان از استوانه‌های حوزه علمیه قم و از برجستگان علمی و عملی و پرسابقه‌ترین عالم دینی در آن حوزه مبارک بودند. در دوران مرحوم آیت‌الله بروجردی در شمار برترین تلامذه آن استاد بزرگ، در زمان مرحوم آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی همراه و مشاور علمی و عملی ایشان و در دوران انقلاب، امین و مورد اعتماد حضرت امام خمینی رحمه‌الله علیهم به شمار می‌رفتند. سال‌ها در شورای نگهبان رکن اصلی آن شورا محسوب می‌شدند و پس از آن هم همواره درباره مسائل انقلاب و کشور، دلسوزانه و مسئولانه ورود می‌کردند و بارها اینجانب را از نظرات و مشورت‌های خود مطلع و بهره‌مند می‌ساختند. قریحه شعری، حافظه تاریخی، پرداختن به مسائل اجتماعی از دیگر ابعاد شخصیت این عالم کهنسال و بزرگوار بود. رحلت ایشان برای جامعه علمی دینی کشور مایه تأسف است.   اینجانب به خاندان مکرّم و فرزندان گرامی ایشان و نیز به مراجع معظم و علمای اعلام حوزه علمیه و مقلدان و ارادتمندان ایشان بویژه در قم و گلپایگان تسلیت عرض می‌کنم و رحمت و مغفرت الهی را برای ایشان مسألت می‌نمایم.
 

عروج شیخ‌الفقها

روزنامه وطن امروز در گزارشی نوشت: حضرت آیت‌الله‌العظمی شیخ لطف‌الله صافی‌گلپایگانی مرجع عالیقدر تشیع، فقیه، اسلام‌شناس و اندیشمند بزرگ بامداد روز گذشته در ۱۰۳ سالگی پس از تحمل دوره‌ای بیماری در پی ایست قلبی و موفق نبودن عملیات احیا به ملکوت اعلی پیوست. به گزارش «وطن‌امروز»، هیات دولت در پیامی ضمن تسلیت به مناسبت رحلت این مرجع عالیقدر، به منظور بزرگداشت مقام شامخ مرجعیت، روز چهارشنبه (امروز) را در سراسر کشور عزای عمومی و در استان قم تعطیل رسمی اعلام کرد. همچنین طی ابلاغی از سوی آیت‌الله اعرافی، حوزه‌های علمیه در سوگ ارتحال آیت‌الله‌العظمی صافی‌گلپایگانی رضوان‌الله تعالی علیه، تا پایان هفته تعطیل است. مراسم تشییع پیکر مرحوم آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، امروز ساعت ۱۰ صبح از فلکه جهاد قم به سمت حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله علیها برگزار می‌شود. گفتنی است پیکر این مرجع عالیقدر بعد از تشییع در شهر قم، طبق وصیت ایشان، برای تدفین به شهر کربلا در عراق منتقل خواهد شد. مرحوم آیت‌الله ‌العظمی شیخ لطف‌الله صافی ۳۰ بهمن ۱۲۹۷ هجری شمسی در گلپایگان متولد شد. وی تحصیلات خود را در گلپایگان آغاز کرد و ادبیات عرب، کلام، تفسیر قرآن، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح، در زادگاه خود به سرانجام رساند. لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، در ۲۳ سالگی از گلپایگان به قم هجرت کرد و در درس آیت‌الله سیدمحمدتقی خوانساری، آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای، آیت‌الله سیدصدرالدین صدر، آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی و آیت‌الله بروجردی حاضر ‌شد. ایشان پس از ۴ سال اقامت در قم، به مدت یک سال در نجف ساکن شد و در درس آیت‌الله محمدکاظم شیرازی، آیت‌الله سیدجمال‌الدین گلپایگانی و آیت‌الله شیخ محمدعلی کاظمی حضور یافت. این مرجع عالیقدر از شاگردان برجسته آیت‌الله ‌العظمی بروجردی بود و توانایی ویژه علمی او موجب شد پاسخگویی به سوالات فقهی و کلامی و همچنین نگارش کتاب منتخب‌الاثر، از سوی آیت‌الله بروجردی به وی واگذار شود. این فقیه گرانقدر، علاوه بر موارد مذکور، مطالعات گسترده‌ای در زمینه ادبیات و تاریخ اسلام و ایران داشته و ضمن آشنایی با قالب‌های گوناگون شعری، در سرودن شعر نیز مهارت کامل داشت.  

رسانه‌های اصلاح‌طلب

آیت الله صافی گلپایگانی تمام عمر خود را صرف انقلاب و اسلام کرد

خبرگزاری ایسنا به گفت وگو با حجت الاسلام محمد رستمی مسؤول دفتر نمایندگی ولی فقیه در ناحیه مقاومت بسیج سپاه ارومیه پرداخت و نوشت: آن فقیه بزرگوار، سالیان طولانی در راستای ترویج و نشر معارف نورانی اهل بیت(ع)، تربیت فضلا و تالیف کتاب های ارزنده فقهی گام برداشت و مراکز علمی و دینی از آن بهره مند شدند. حجت الاسلام رستمی با بیان اینکه این فقیه وارسته همواره در راستای تقویت مبانی اسلام، تبیین جایگاه اهل بیت علیهم السلام، عظمت شیعیان جهان و حفظ مبانی انقلاب اسلامی کوشید، اضافه کرد: رحلت ایشان صدمه ای سنگین و بزرگ بر پیکر عالم تشیع، مرجعیت شیعه و انقلاب اسلامی ایران به شمار می رود. آیت الله صافی گلپایگانی در شمار مراجع انقلابی، دغدغه مند و حامی نظام اسلامی بود، به همین دلیل رحلت ایشان از این جهت برای اسلام و انقلاب یک خسران و ضایعه محسوب می شود. این مرجع عالیقدر علاوه بر تألیف آثار گرانسنگ به ویژه در راستای ترویج مهدویت و تربیت شاگردان مکتب امام صادق علیه السلام، عضویت در خبرگان قانون اساسی و دبیری شورای نگهبان را نیز در کارنامه درخشان خود دارد.

در سوگ مرجع مردمی و درد آشنا

روزنامه آرمان ملی در گزارشی نوشت: حضرت آیت‌ا... لطف‌ا... صافی‌گلپایگانی فرزند عالم عارف، مرحوم آیت‌ا... آخوند ملا محمدجواد صافی بود که علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایش‌های مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، کلام، اخلاق، حدیث و…، در زمینه هنرهای ارزشمندی چون شعر و خوشنویسی نیز سرآمد بود. آیت‌ا... صافی تحصیلات خویش را در رشته‌های ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث و سطح (مکاسب) و (کفایه) در گلپایگان، ابتدا در خدمت عالم جلیل آخوند ملأ ابوالقاسم مشهور به «قطب»، و سپس در محضر والدشان ادامه دادند، و از سال ۱۳۶۰ هجری قمری به قم حرم اهل‌بیت (ع) مهاجرت نموده و با حضور در مجالس درس و بحث اساتید بزرگ حوزه و مطالعه و تدریس و تحقیق، به تکمیل تحصیلات و تحقیقات علمی خویش پرداختند. ایشان مدّتی به نجف اشرف مشرّف شده و در جوار حرم مطهّر باب مدینه علم حضرت علی (ع) از محضر چند تن از مراجع بزرگ و فقهای عالیقدری چون آیات حاج سیّدمحمدتقی خوانساری. حاج سیّدمحمدرضا موسوی گلپایگانی. حاج سیّدمحمد حجّت کوه‌کمره‌ای. استفاده نمودند. و لکن استادی که در ساختار شخصیت علمی و فکری معظّم‌له اثر بسیار سازنده‌ای داشته، و وجود علمی ایشان به او وابستگی کامل دارد، زعیم عالیقدر شیعه آیت‌ا... العظمی بروجردی است که ایشان مدّت هفده سال از آن حضرت در دروس و مباحث رسمی و در خلوت و جلوت و مناسبت‌های مختلف استفاده کرده، و از اصحاب خاصّ استفتای ایشان بوده‌اند، و در موارد بسیاری، پاسخ به مسائل مهمّ و یا تحقیق برخی از مباحث را به شخص ایشان ارجاع می‌فرمودند. معظم له در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی از استان مرکزی به نمایندگی مجلس خبرگان برای تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد، و همواره مواضع سیاسی و انقلابی و مذهبی ایشان مورد توجّه نمایندگان منتخب در مجلس خبرگان بود.  

‌مرجع سنت‌گرا

روزنامه شرق در گزارشی نگاهی اجمالی به فعالیت های آیت‌الله العظمی لطف‌الله صافی‌گلپایگانی پرداخت و نوشت: مرحوم آیت‌الله صافی‌گلپایگانی همیشه به مسائل جهان اسلام و سیاست خارجی نیز حساس بودند و اظهارنظر می‌کردند. سال ۹۰ به ملک عبدالله پادشاه عربستان پیام دادند و از او خواستند تا خاک بحرین را ترک و از مسلمانان جهان عذرخواهی کند. آیت‌الله صافی‌گلپایگانی همچنین در سال ۹۵ داعش را فتنه بدنام‌کردن اسلام دانسته بود. پس از حکم اعدام شیخ نمر باقر النمر از سوی ‌دادگاه‌های عربستان، از وزارت خارجه‌ خواسته بود تا نسبت به لغو این حکم اقدام کند.او همچنین سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم را محکوم کرده بود و از سازمان‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر خواسته بود نسبت به این حرکت سکوت نکنند. تیرماه امسال نیز بعد از هجوم دوباره طالبان به افغانستان، ایشان در بیانیه‌ای به مجامع بین‌المللی نوشت: «اعتماد به طالبان با سابقه شرارت و آدم‌کشی، یک اشتباه بزرگ و غیر قابل جبران است». این مرجع تقلید یک بار نیز به دولت چین به خاطر سخت‌گیری به مسلمانان اعتراض کرده و گفته بود: «دولت چین که سالیان سال از منافع کشورهای اسلامی استفاده می‌نماید و از نظر اقتصادی و تجارت با مسلمانان جهان ارتباط تنگاتنگی دارد، چرا باید نسبت به مسلمانان سخت‌گیری نماید و مسلمانان در عمل به وظایف اسلامی و مذهبی خود دچار مشکل باشند؟».

روزنامه همدلی در تیتری با عنوان پایان یک قرن زندگی دینی آیت‌الله صافی گلپایگانی نوشت: آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی از اساتید و محققان برجسته حوزه علمیه قم روز گذشته با عمری بیش از یک قرن دارفانی را وداع گفت. آیت‌الله صافی گلپایگانی در سال پایانی عمر خود به خاطر مواضعی که در حوزه سیاست خارجی ایران اتخاذ کرده بود موردانتقاد گروهی از اصولگرایان قرار گرفت. آیت‌الله گلپایگانی در سال ۱۲۹۷شمسی دیده به جهان گشودند. پدر او عالم عارف، مرحوم آیت‌الله آخوند ملأ محمدجواد صافی بود که علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایش‌های مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، کلام، اخلاق، حدیث و…، در زمینه هنرهای ارزشمندی چون شعر و خوشنویسی نیز سرآمد بود. زهد، تقوا، عشق به ولایت و فضیلت‌های علمی اخلاقی آن بزرگ‌مرد، از یک‌سو و مواضع قدرتمندانه او در سنگر امربه‌معروف و نهی از منکر و جبهه‌گیری‌های صریحش در برابر افکار انحرافی، غیرمتدیّنان، ظالمان و جابران آن روزگار از سویی دیگر، هرقدر که مردم گلپایگان را شیفته و مطیع محض او می‌نمود، هیات‌حاکمه، خوانین و زورگویان را در برابرش شکننده‌تر می‌کرد؛ چنان‌که آن‌ها همیشه او را سد راه اعمال خلاف شرع و بدعت‌گذاری‌های خود دیده و تا زنده بود از غیرت دینی و خشم الهی او می‌ترسیدند. از ویژگی‌های بزرگ معنوی، اخلاقی که در وجود آن مرحومه، متبلور بود، می‌توان به تعبّد، اخلاص، تقوا، معرفت به حضرت حق، شجاعت، صراحت لهجه، شوهرداری کم‌نظیر، اهتمام در تربیت کودکان، راز و نیاز خاشعانه، ذکر، دعا و نماز شب اشاره کرد.