با رشد انتظارات تورمی و افزایش قابل توجه تورم جاری کشور که طبق تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران در شهریورماه امسال به ۴۵.۸ درصد رسیده است، جریان سرمایه‌گذاری و حرکت نقدینگی سرگردان نیز تغییر قابل توجهی پیدا کرده است.

 

روزنامه ایران یکشنبه چهارم مهر از پربازده ترین بازارها در نیمه نخست و فصل تابستان گزارش می دهد: سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود و درصورت امکان کسب بازده از شرایط تورمی موجود، همواره به دنبال پربازده ترین بازارها بوده اند، اما طی ماه‌های اخیر، با افزایش نوسان در بازارهای مختلف و ابهامی که سرمایه‌گذاران احساس می کنند، بازدهی بالا تنها ملاک انتخاب بازاری برای سرمایه‌گذاری نیست، چرا که آنها تلاش می کنند تا دارایی خود را از ریسک‌های مختلفی که آن را تهدید می‌کند، در امان نگه دارند.

 

با این حال، به دلیل تحولاتی که در بخش‌های واقعی اقتصاد ایران رخ داده است، میزان بازدهی بازارها نیز درمقایسه با نخستین فصل امسال به طور کامل تغییر کرده است. در بهار امسال، به دلیل رکود موجود در سایر بازارها، سپرده‌های بانکی با بازدهی ۵ درصدی توانسته بود در صدر جدول بازدهی بازارها بنشیند و به ترتیب بازار ارز، مسکن، سکه و بورس رتبه‌های دوم تا پنجم را در اختیار داشتند که تنها دو بازار پول و ارز بازدهی مثبت داشتند و مابقی بازارها با بازدهی منفی روبه رو شدند.

 

اما در دومین فصل سال جاری، این ترکیب به طور کامل تغییر کرده است؛ یک بار دیگر و به رغم تمام نوسانات بورس پربازده‌ترین بازار شد و پس از آن سکه، ارز، مسکن و سپرده‌های بانکی در جایگاه‌های بعدی قرارگرفتند. بدین ترتیب در حالی که سپرده‌های بانکی در بهار امسال بیشترین بازدهی را داشت، به دلیل افزایش شاخص‌های قیمتی در سایر بازارها بواسطه رشد شدید انتظارات تورمی، این بازار به قعر جدول بازدهی‌ها سقوط کرده است. با این حال، با وجود بازدهی پایین‌تر سپرده‌های بانکی، این بازار به دلیل نداشتن هیچ گونه ریسکی، طرفداران زیادی پیدا کرده است، به طوری که آمارها از رشد قابل توجه سپرده‌های بانکی حکایت می‌کند.

 

علاوه براین، باتوجه به نوسانات شدید بازارها و روشن نبودن چشم انداز بلندمدت برای سرمایه‌گذاران به نظر می‌رسد، در کنار فرار از ریسک‌های مختلف، بسیاری از سپرده‌گذاران با پارک سرمایه خود در شبکه بانکی در انتظار ثبات نسبی در وضعیت بازارها و سپس ورود با اطمینان بیشتر به یکی از آنها هستند.

 

شلوغی پارکینگ پول

 

بر همین اساس، با وجودی که بازدهی بازار پول یا سپرده‌های بانکی درفصل تابستان امسال، در انتهای جدول بازارهای پنجگانه قرار دارد، ولی آمارهای رسمی گویای رشد قابل توجه ورود نقدینگی به شبکه بانکی است. طبق آخرین اعلام رسمی بانک مرکزی در پایان اردیبهشت ماه امسال، مانده سپرده‌های بانکی به بیش از ۴۲۰۹ هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم ۴۷.۳ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل و ۸.۶ درصد نسبت به پایان اسفند ماه سال گذشته افزایش نشان می دهد. مقایسه مانده سپرده‌های بانکی در پایان اردیبهشت امسال با فروردین ماه سال جاری نشان‌دهنده جذب بیش از ۳۱۸ هزار میلیارد تومانی سپرده درشبکه بانکی است که معادل ۸.۱ درصد است.

 

از سوی دیگر، بررسی گزارش بانک مرکزی از متغیرهای پولی و اعتباری در پایان خرداد ماه امسال نیز، حاکی از سهم غالب شبه پول به عنوان یکی از اجزای اصلی نقدینگی ۳۷۰۵ هزار میلیارد تومانی در این دوره است؛ به طوری که سهم پول از نقدینگی ۱۹.۶ درصد و سهم شبه پول ۸۰.۴ درصد است.

 

رتبه‌بندی بازارها از نظر بازدهی

همانگونه که اشاره شد، در تابستان امسال، سودآوری و بازدهی بازارهای پنجگانه شامل بازار پول (سپرده بانکی)، طلا (سکه)، ارز(دلار)، مسکن و سهام به طور کامل تغییر کرده است. در دومین فصل سال جاری، دوباره بازار سهام به جایگاه نخست بازدهی بازگشته است و پس از آن بازار طلا بیشترین بازدهی را به سرمایه‌گذاران خود داده است. بازار ارز نیز با اندکی اختلاف در رتبه سوم قرارگرفته است. دراین فصل همچنین بازار مسکن نیز با وجود رکودی که تجربه می کند، در جایگاه چهارم نشسته و سپرده‌های بانکی در آخرین رتبه قرارگرفته است. بنابراین یکی از تفاوت‌های مهم بازدهی بازارها در تابستان نسبت به بهار این است که برخلاف بهار که عمده بازارها بازدهی منفی داشتند، در تابستان، همه بازارها، بازدهی مثبتی داشتند.

 

بورس اول شد

بورس تهران ازنظر بازدهی در میان بازارها اول شد؛ درحالی که شاخص کل بورس در پایان بهار یک میلیون و ۱۶۸ هزار و ۶۶۴ واحد بود این رقم در آخرین روز تابستان به یک میلیون و ۳۸۶ هزار و ۴۵۰ واحد رسید. بدین ترتیب بازدهی بورس دراین فصل به ۱۸.۶ درصد رسید؛ اما بررسی بازدهی شش ماهه این بازار حاکی از رشد ۶ درصد آن است که به دلیل نوسانات شدید رخ داده است.

 

هر چند بورس تهران پس از یک دوره ریزش و رکود توانست کانال ۱.۵ میلیون واحدی را پس بگیرد، اما درشهریورماه، با افزایش روزهای منفی دراین بازار مواجه شد به گونه‌ای که برخلاف تیر و مرداد ماه که بازدهی ماهانه بورس به ترتیب ۱۲.۲ و ۱۵.۵ درصد بود در شهریورماه این رقم به منفی ۸.۵ درصد افت کرد. بر همین اساس طی هفته‌های اخیر، گزارش‌های رسمی از افزایش خروج نقدینگی ازاین بازار خبر می‌دهد که به دلیل رشد نااطمینانی در میان سهامداران حقیقی اتفاق افتاده است.

 

طلا در جایگاه دوم

 

درحالی که در بهار امسال، بازار طلا (سکه) بازدهی منفی به همراه داشت، در تابستان و با افزایش قیمت‌ها دراین بازار، سکه به جایگاه دوم بازدهی بازارها ارتقا یافت. درآخرین روز تابستان، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به ۱۱ میلیون و ۹۶۶ هزارتومان رسید که نسبت به ۱۰ میلیون و ۳۲۳ هزارتومان پایان بهار، بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزارتومان معادل ۱۵.۹ درصد رشد نشان می دهد. بازدهی شش ماهه سکه نیز به دلیل رکودی که در این بازار وجود داشت به ۶.۴ درصد می‌رسد. همچنین هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز در پایان تابستان به یک میلیون و ۱۵۲ هزار و ۳۰۰ تومان رسید که نسبت به پایان بهار ۱۱.۳ درصد و در مقایسه با انتهای سال گذشته ۶.۱ درصد رشد نشان می‌دهد.

 

ارز، سومین بازار پربازده

 

بازار ارز به عنوان منشأ اصلی رشد شاخص‌های قیمتی سایر بازارها در فصل تابستان با بازدهی ۱۴.۱ درصدی در رتبه سوم قرار گرفته است. در آخرین روز تابستان هر دلار امریکا در بازار آزاد به ۲۷ هزار و ۵۲۱ تومان رسید که نسبت به ۲۴ هزار و ۹۹ تومان انتهای بهار، رشد ۳ هزار و ۴۲۲ تومانی داشته است. این در حالی است که بازدهی ارز درشش ماهه سال بیش از بازدهی تابستانی آن بوده است به طوری که در نیمه اول امسال رشد دلار به ۱۴.۸ درصد می‌رسد.

 

البته یورو به عنوان ارز پرطرفدار دیگر در تابستان با ۱۵.۹ درصد، بازدهی به اندازه سکه داشته است و بازده شش ماهه آن نیز به ۱۴.۲ درصد رسیده است.

 

مسکن چهارم شد

 

براساس گزارش رسمی بانک مرکزی، متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران در انتهای مرداد ماه امسال به ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان رسیده است که این رقم نسبت به رقم ۲۹ میلیون و ۶۷۰ هزار تومانی انتهای بهار، ۴.۳ درصد و نسبت به انتهای سال گذشته ۶.۲ درصد رشد نشان می‌دهد.

 

هر چند، هنوز آمار تحولات بازارمسکن در شهریورماه منتشر نشده است، با لحاظ رشد ۳ درصدی قیمت که در مرداد ماه اتفاق افتاده است، می‌توان انتظار داشت که متوسط قیمت در این بازار به ۳۱ میلیون و ۸۹۹ هزار تومان برسد که در این صورت بازدهی مسکن در فصل تابستان به ۷.۵ درصد و بازدهی شش ماهه آن به ۵.۳ درصد می‌رسد.

 

در مردادماه امسال، تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران به حدود ۵.۵ هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل ۸.۴ درصد افزایش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۹.۴ درصد کاهش نشان می دهد. در این ماه متوسط قیمت خرید و فروش یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان بود که نسبت به ماه قبل ۳.۱ درصد و درمقایسه با ماه مشابه سال قبل ۳۴ درصد افزایش نشان می دهد.

 

سپرده بانکی در انتها

 

همانگونه که اشاره شد با وجودی که بازدهی سپرده‌های بانکی کمتراز سایر بازارهاست، اما شواهد آماری نشان می‌دهد که تمایل سرمایه‌گذاران برای سپرده‌گذاری دارایی خود افزایش یافته است. طبق تصمیم شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده‌های بانکی یک ساله ۱۶ درصد و سود سپرده‌های دو ساله ۱۸ درصد است، با این حال طی سال‌های اخیر، عمده سپرده‌گذاران، صندوق‌های با درآمد ثابت بانک‌ها را انتخاب می‌کنند که متوسط سود پرداختی آنها بیش از ۲۰ درصد است. بر این اساس ماهانه سود سپرده‌های بانکی ۱.۶ درصد و در هر فصل ۵ درصد است.

 

در تابستان امسال نیز همانند بهار، سپرده‌گذاران بانکی ۵ درصد سود دریافت کرده‌اند که در شش ماهه امسال این رقم به ۱۰ درصد می‌رسد. هر چند با توجه به تورم ۴۵.۸ درصدی شهریورماه امسال، سپرده گذاران بانکی، بیش از ۲۵ درصد سود منفی دریافت می‌کنند، اما ثابت و بدون ریسک بودن سپرده، سرمایه‌گذاران کم ریسک را جذب خود می‌کند، ضمن اینکه عده ای نیز در دوره انتظار برای بازگشت آرامش به بازارها، ترجیح می‌دهند که پول خود را نزد بانک‌ها پارک کنند.

 

بررسی بازدهی شش ماهه

 

در حالی که بازدهی تابستانه بازارهای پنجگانه نشان از قرار داشتن بورس، طلا، ارز، مسکن و سپرده بانکی در رتبه‌های اول تا پنجم دارد، بازدهی شش ماهه بازارها ترکیب دیگری  را به تصویر می‌کشد.

 

بر این اساس، در صدر بازدهی شش ماهه، بازار ارز قراردارد که در این مدت ۱۴.۸ درصد سودآوری به همراه داشته است. برخلاف اینکه سپرده بانکی در فصل تابستان در انتهای جدول بازدهی قرارگرفته است، در نیمه نخست امسال با ۱۰ درصد دومین بازار پربازده بوده است، یعنی همان موضوعی که باعث افزایش جذابیت بانک‌ها برای سرمایه‌گذاران شده است. در واقع با وجود بالا بودن بازدهی برخی بازارها در دوره‌های کوتاه مدت، به دلیل نوسانات شدیدی که درآنها وجود دارد، در نهایت ممکن است سود کمتری در مقایسه با سپرده بانکی به همراه داشته باشند.

 

در شش ماهه امسال، بازار طلا (سکه) نیزبا ۶.۴ درصد رتبه سوم بازدهی را ازآن خود کرده است و پس از آن بازار سهام با ۶ درصد در جایگاه چهارم نشسته است. بدین ترتیب بازارمسکن با ۵.۳ درصد بازدهی در نیمه نخست امسال به انتهای جدول بازدهی بازارها منتقل شده است.