1. حضرت امام خمینی(ره)
رهبر کبیر انقلاب اسلامی که باید وی را احیاگر حقیقی اندیشة انتظار در عصر حاضر دانست، نکات مهمی را در زمینة مهدی باوری و زمینه سازی عملی برای منجی موعود بیان داشتند که به مواردی از آن اشاره می کنیم.

الف) امام مهدی(ع)؛ یگانه رهبر الهی در سراسر جهان
قضیة غیبت حضرت صاحب، قضیة مهمی است که به ما مسائلی می فهماند؛ از جمله این که برای همچون کار بزرگی ـ که در تمام دنیا، عدالت، به معنای واقعی اجرا بشود ـ در تمام بشر کسی جز مهدی موعود(ع) نبوده؛ که خدای تبارک و تعالی او را برای بشر ذخیره کرده است.

هر یک از انبیا [هم] که آمدند؛ برای اجرای عدالت آمدند و مقصدشان این بود که عدالت را در همة عالم اجرا بکنند، لکن موفق نشدند؛ حتی رسول ختمی [مرتبت](ص) که برای اصلاح و تربیت بشر و اجرای عدالت آمده بود، [امّا] در زمان خودشان موفق به این معنا نشدند.1

ب) امام مهدی(عج)؛ برپا کنندة عدالت همه جانبه
از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره)، معنا و مفهوم عدالت صرفاً آن برداشت رایج و عمومی نیست که منحصر به زندگی رفاهی باشد بلکه منظور از آن تحقق عدالت در همة مراتب انسانیت، و برگرداندن هر نوع انحراف و اعوجاج به میزان اعتدال است. قدرت و امکان برقراری این عدالت، در میان همة ابنای بشر و رهبران الهی، تنها در اختیار امام مهدی(ع) قرار گرفته است تا آن حضرت(ع) به این مهم قیام نماید.2

ج) میلاد امام مهدی(ع)؛ بزرگ ترین عید بشریت
امام خمینی(ره) بیان می دارد:

عید مولود حضرت صاحب ـ ارواحنا له الفداء ـ بزرگ ترین عید برای مسلمین و [نیز] بزرگ ترین عید برای بشریت است3.

زیرا آن حضرت(ع) عدل را در سراسر جهان و برای همة بشریت محقق خواهد نمود: «یملأ الأرض عدلاً بعد ما ملئت جوراً» یعنی علاوه بر درهم پیچیدن بساط ظلم از نظام های حکومتی، توسط حضرت مهدی(ع)، اعتدال به همة نفوس بشری حتی اشخاص کامل و عقاید و افعال آنها باز خواهد گشت. به تعبیر رهبر کبیر انقلاب اسلامی:

از این جهت، این عید، عید بسیار بزرگی است که به یک معنا از عید ولادت حضرت رسول(ص) ـ که بزرگ ترین اعیاد است ـ بزرگ تر است.4

د) وظایف و توصیه ها
امام خمینی(ره) در بیان وظایف ما در مقابل حضرت صاحب الزمان(ع)، بر لزوم آمادگی و انتظار عملی در سطح فردی و اجتماعی در برابر، نه فقط یک رهبر یا شخص اوّل، بلکه یگانه شخصیت عالم وجود که نظیر و مانندی برای ایشان متصو ّر نیست، تأکید می کند:

ما باید در این طور روزها و ایام الله [ولادت امام زمان(عج)] توجه کنیم که خودمان را برای آمدن آن حضرت(ع) مهیا کنیم... و ما باید خودمان را مهیا کنیم برای اینکه اگر چنانچه موفق به زیارت ایشان شدیم، پیش ایشان روسفید باشیم. تمام دستگاه هایی که الآن به کار گرفته شده اند، در کشور ما، ... باید به این معنا توجه داشته باشند که خودشان را برای ملاقات حضرت مهدی(ع) مهیا کنند... و خدا همة ما را موفق به خدمت ایشان و خدمت به اسلام و کشور خودمان کند.5

از دیدگاه امام خمینی(ره) سر دادن ندای توحید حقیقی، قیام و ایستادگی در برابر ظلم در جهان و فراهم آوردن قانون عدل الهی در کشور، مقدمة فرج شمرده شده است:

اکنون ما منتظران قدوم مبارکش موظّف هستیم تا با تمام توان کوشش کنیم تا قانون عدل الهی را در این کشور ولی عصر(عج) حاکم کنیم. [تعجیل در فرج] با کار شما باید بشود، شما باید زمینه را برای آمدن او فراهم کنید [به وسیلة] اینکه مسلمین را با هم مجتمع کنید، همه با هم بشوید، ان شاءالله ایشان ظهور می کند.6

البته نکات و دقایق قابل توجه دیگری در باب مهدویت از دیدگاه امام خمینی(ره) وجود دارد، که قبل از این، به تناسب ارائه شده است.

2. مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای (مدّ ظلّه العالی)
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در فرمایش هایی که در زمینة مهدی باوری داشته اند، نکات مختلفی را مورد توجه قرار داده اند، که حسب اهمیت، به چند مورد از آن اشاره می شود:

الف) مهدویت؛ زنده ترین مسائل اسلامی
مسئلة امام زمان(عج) یکی از زنده ترین مسائل اسلامی است که هم در دوران مبارزه با طاغوت، به مبارزان امید می داد، و هم امروز که روز حکومت اسلامی و حکومت مستضعفان زمین است، ما را تشویق می کند که حرکت خود را تسریع کنیم7.

انتظار ظهور مهدی موعود(ع) بخش عظیمی از اعتقادات ماست.8

ب) مایة امید
این وعده [بر چیدن بساط ظلم، جور و تبعیض از سراسر دنیا] وعدة کوچکی نیست و تمام مبارزات عالم ـ اعم از دینی و غیر دینی ـ بر اثر امید به یک نقطة روشن انجام گرفته که اگر این امید نباشد، مبارزه ای هم نخواهد بود. اعتقاد به امام زمان(ع) وسیلة حرکت و عامل نشاط برای ملت ما و تمام کسانی است که به این مسئله اعتقاد دارند.9

وظایف منتظران
الف) امام زمان(ع) الگوی جهاد برای اهل ایمان
امام زمان(عج) باید به صورت یک الگو برای مؤمنان درآید. اگر آن حضرت با کفر می جنگد و برای عدالت زحمت می کشد و مجاهدت می کند، ما هم که مأموم و دنباله رو او هستیم، باید برای گسترش عدالت مجاهدت کنیم.10

ب) رابطة امام و مأموم؛ عامل ایجاد جمهوری اسلامی
فاصلة میان ما و امام زمان(ع) به معنای فاصلة یک امام و مأموم است. این برداشت مثبت موجب شده که دل های روشن و فکرهای صحیح در صدد مبارزه برآیند، و همین برداشت بود که جمهوری اسلامی را به وجود آورد. حرکت آن حضرت(ع) به هر سمتی باشد، [باید] حرکت پیروان او هم به همان سمت باشد.11

ج ) اهتراز پرچم اسلام
اگر آن حضرت(ع) پرچم دین و قرآن و نظام الهی را در سراسر عالم خواهد گستراند، ما هم که دنباله رو و معتقد به او هستیم باید تا حدّی که در توان ماست در گوشه ای از دنیا پرچم اسلام را برافراشته نگاه داریم.12

د) زنده کردن روح انتظار و نزدیک نمودن عهد ظهور
مردم ما باید روح انتظار را به تمام معنا در زندگی خود زنده کنند. ملت مسلمان ایران برای حاکمیت اسلام و نزدیک شدن ملت های مسلمان به عهد ظهور مهدی موعود(عج)، اوّلین گام را برداشته، و این حقیقت روشن که جمهوری اسلامی ایران به توفیقات بزرگی در زمینه های مختلف دست یافته، همیشه برای دشمنان اسلام دردآور بوده است و ما این موفقیت ها را از جملة معجزات اسلام می دانیم.13

3. حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(ره)
این مرجع عالیقدر که از ارادتمندان اهل بیت(ع) بودند و اکنون به جوار رحمت حق انتقال یافته اند، سال گذشته طیّ پیامی به مناسبت نیمة شعبان نکات مهمی را خاطرنشان ساختند که به برخی از آنها اشاره می کنیم:14

الف) اعتقاد به امام مهدی(ع)؛ باور عمومی ادیان (به ویژه اسلام)
حقیقت آن است که اعتقاد به مهدویت در انحصار مذهب و فرقة خاصی نبوده و نیست؛ و آنچه برخی از ناآگاهان متعصب پنداشته اند و چنین امری را ساخته و پرداختة شیعیان دانسته اند، امری باطل و دور از واقعیت و حقیقت است.

مسئلة مهدویت و اعتقاد به ظهور منجی کل در خاتمة تاریخ، افزون بر آنکه در کتاب های کلامی و مباحث اعتقادی به تفصیل به اثبات رسیده است، همة فرقه های اسلامی با اختلاف مذهب ها و مشرب ها، مژدة ظهور را که بشارتی الهی و وعده ای خدادادی است، به همة پیروان خود داده اند.

... بدون تردید می توان گفت، مهدویت و بشارت به ظهور آن حضرت، از پیامبر اکرم(ص) به نحو متواتر در کتب و اسناد عالمان مذاهب اسلامی به ثبت رسیده است که شاید به آن اندازه پیرامون موضوع دیگری اثری نیابیم.

ب) امیدواری به آیندة شکوهمند
... همگان باید به آینده امیدوار باشند و فردا و فرداها را بسان گذشته و اکنون نپندارند، آینده ای در انتظار است که پیروزی حتمی از آن صلاح و عباد صالح، و شکست و نابودی از آن فساد و عباد ناصالح است.

ج) ضرورت انتظار و آمادگی
اکنون که عصر غیبت و دوران محرومیت از ظهور است، باید با حبل محکم انتظار، خود را برای فرج آن حضرت آماده سازیم. باید بر اساس موازین صحیح و معتبر و مستند، اعمال خود را تنظیم نماییم، باید فریب ادعاهای افراد آلوده به دنیا که از هر امری خصوصاً مقدسات برای رسیدن به اهداف خود استفاده می نمایند نخوریم. باید دین را از آگاهان به دین و شریعت بیاموزیم و به آن عمل نماییم.

باید فرهنگ صحیح و عمیق انتظار را در جامعة خود در همة طبقات پیاده نماییم و بالاخره باید جامعه ای در حدّ امکان، مهدوی داشته باشیم. باید از اختلافات و منازعات احتراز نماییم و انقلاب اسلامی خود را با التزام واقعی به مکتب، همراه با وحدت و همدلی به پیش ببریم و ان شاءالله به صاحب اصلی دین، ولی الله الاعظم، امام زمان(ع) تحویل دهیم.

3. حضرت آیت الله صافی گلپایگانی
این مرجع گرانقدر و صاحب نظر مسائل مهدوی که تاکنون آثار متعددی از ایشان در این زمینه انتشار یافته است، سال گذشته در پیامی خطاب به اجلاس دوسالانة حضرت مهدی(ع) نکات زیر را بیان کردند:15

الف) مهدویت؛ اسلامی ترین باور
یکی از اسلامی ترین مقبولات و باورهای مسلمانان که از عصر رسالت تا کنون مسلمانان به آن دل بسته، ایمان داشته و دارند ظهور شخصی الهی در آخرالزمان است؛ شخصی که جهان را پر از علم و قسط و عدل نماید چنانکه از جهل و جور و ظلم پر شده باشد؛ شخصی که از برکت ظهورش توحید اسلام جهان گیر و خاور و باختر و هر قاره و کشوری تحت حکومت و حاکمیت احکام قرآن و عدالت حقیقی قرار خواهد گرفت و امت واحده، حکومت واحده، قانون و نظام واحد در همه جا گسترش می یابد؛ ... شخصی هم نام و هم کنیة رسول خدا و از فرزندان علی و فاطمه(س) که امام دوازدهم از ائمة اثنی عشر(ع) است؛ از آنها که بر حسب روایات متواتر بین الفریقین به وجود ایشان دین، باقی، و اسلام، عزیز و منیع و پایدار خواهد بود.

ب) پرهیز از عوام گرایی و کمیت گرایی در تبلیغ مهدویت
... دو نکته را که ارادتمندان به ساحت مقدس حضرت بقیةالله الاعظم(ع) به ویژه عالمان و فرهیختگان باید به آن توجه داشته باشند، یادآور می شوم:

1. در زمینة تحقیقات مهدوی پرهیز از عوام گرایی، اجتناب از کمیت گرایی در پژوهش ها بدون توجه ویژه به کیفیت، و دوری از انجام کارهای تکراری و غیرمفید، همواره باید مدّ نظر باشد. ضمن آنکه رویکرد عمل گرایانه و ارتباط میان مقولات مهدوی، و توجه به ساحت اخلاق و معنویت و تربیت جامعه و اهتمام به ارتقای فرهنگ تشیع اصیل و انتظارات آن یگانة دوران از شیعیان و ارادتمندانش در رأس کارهای پژوهشی قرار گیرد.

ج) استفاده از ظرفیت های موجود با روش صحیح
2. در زمینة تبلیغات مهدوی، شایسته است در جهت شناساندن آن محبوب دل ها و آرمان والایش، از همة ظرفیت های موجود رسانه ای و تبلیغاتی استفاده کرد و چهرة نورانی و تابناک حضرتش را با ابزارهای نوین و آنچنان که زیبندة آن امام بزرگوار است در داخل و خارج معرفی کرد. بدیهی است برای دست یافتن به توفیق در چنین امری، استفاده از متخصصان خوش فکر، بلکه صحیح الفکر حوزة مهدویت یک ضرورت است تا امور تبلیغاتی همواره در مسیر صحیح و تقویت ایمان و رشد تفکر ادامه داشته باشد.

د) پرهیز از ملاهی و مناهی
همچنین هرگونه حرکت تبلیغاتی در این زمینه، از برنامه های رسانه ای گرفته تا جشن ها و چراغانی ها، باید به نحوی باشد که موجبات رضایت خاطر آن ولی دوران را فراهم نماید و از ملاهی و مناهی در آن جداً پرهیز گردد؛ چه آنکه مجلسی که منسوب به امام زمان(ع) است نباید به گناه و معصیت، آلوده گردد.

4. حضرت آیت الله مکارم شیرازی
این مرجع بزرگوار نیز در سخنانی که به همین مناسبت داشتند، در نیمة شعبان سال گذشته موارد زیر را متذکر شدند:16

الف) وجود و قیام امام مهدی(ع)؛ حقیقت قرآنی
در آیات متعددی از قرآن کریم وجود حضرت ولی عصر(ع) و قیام آن حضرت با صراحت مطرح شده است و آن امام با ظهور خود همة تشنه کامان عدالت واقعی را سیراب می نمایند.

ب) ایجاد زمینة رشد معارف اسلامی
بندگان صالح باید بستر مناسب رشد و تعالی معارف اسلامی را در خود فراهم آورند تا زمینة ظهور آن حضرت مهیا گردد و همگان سعی نمایند از وارثان حکومت الهی باشند.

ج) لزوم هوشیاری و حضور در صف عدالت طلبی
ایشان خطاب به نسل جوان شیعه بیان داشتند:

شما عزیزان باید در صف اوّل دفاع از عدالت قرار داشته باشید تا از نخستین یاوران حقیقی مهدی موعود(ع) محسوب شوید و دهة مهدویت را به اقصی نقاط دنیا برسانید. دشمنان اسلام تمام تلاش خود را به کار گرفته اند، تا جوانان را با برنامه ها و سایت های غیراخلاقی، از صف عدالت خواهان و حامیان امام زمان(ع) جدا سازند، لذا بیداری و هوشیاری فوق العادة شما، در برخورد با تفکرات ضدّ دینی امری لازم است.

پی نوشت ها:
1. امام خمینی، صحیفة نور، ج 12، ص 207.

2. همان.

3. همان.

4. همان.

5. همان.

6. همان، ج 15، ص 22.

7. رسالت، 15/1/67.

8. جمهوری اسلامی، 1/12/70.

9. رسالت، همان.

10. همان.

11. جمهوری اسلامی، 15/1/67.

12. رسالت، همان.

13. جمهوری اسلامی، 1/12/70.

14. برگرفته از پایگاه اینترنتی «آیت الله العظمی فاضل لنکرانی(ره)».

15. برگرفته از پایگاه اینترنتی «آیت الله العظمی صافی گلپایگانی».

16. برگفته از پایگاه اینترنتی «آیت الله العظمی مکارم شیرازی».

منبع : مجله  موعود  شهریور 1386، شماره 79