تسنیم : سودآوری عجیب بیت‌کوین با استفاده از برق ارزان و بعضاً رایگان، موجب شده تا جمعی از تولیدکنندگان نیز کار را تعطیل کرده و به‌سراغ استخراج بیت‌کوین بروند؛ اما آیا این فرایند قانونی است؟
تولید ارزهای مجازی در کشور، کسب‌وکاری است که از چند ماه قبل در شهرهای مختلف رونق یافته و موجب شده تا جمع زیادی از جوانان با هدف کسب سود سراغ این فعالیت بروند.

اشتیاق برای استخراج بیت‌کوین درحالی بین گروه‌های مختلف مردم زیاد است که بانک مرکزی رسماً اعلام کرده: به‌کارگیری بیت‌کوین و ارزهای مجازی دیگر در تمام مراکز پولی و مالی ممنوع است.

البته ابوالحسن فیروزآبادی در گفت‌وگو با تسنیم، اعلام کرد: طرحی برای قانونمند کردن این موضوع با استفاده از نظرات دستگاه‌های مربوطه از جمله بانک مرکزی، وزارت نیرو، سازمان بورس و... آماده و در کمیسیون اقتصادی دولت تصویب شد ولی هنوز در هیئت دولت مورد بررسی قرار نگرفته است.

وی افزود: قانونی برای فعالیت ماینینگ در کشور نداریم و به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم آنچه هم‌اکنون توسط عده‌ای از مردم انجام می‌شود، خلاف قانون است چون قانونی وجود ندارد که با آن مغایرت داشته باشد.

گستردگی فعالیت بیت‌کوین در کشور موجب واکنش وزارت نیرو نیز شده است چراکه این فعالیت، برق بسیار زیادی مصرف می‌کند که موجب افزایش چشم‌گیر برق مصرفی در کشور شده است.

ضمن آنکه علی لاریجانی رئیس مجلس نیز به گسترش استخراج بیت‌کوین در ایران واکنش نشان داده و گفته است: این اقدام خلاف قانون است چراکه استخراج بیت‌کوین برق زیادی مصرف می‌کند.

در این گزارش به پرسش مخاطبان تسنیم که پرسیده‌اند بیت‌کوین چیست و فرایند استخراج بیت‌کوین در ایران چگونه است، پاسخ داده‌ایم.

* بیت‌کوین چیست؟

بیت‌کوین یکی از مهمترین ارزهای مجازی در سطح دنیاست که در ایران نیز طرفداران زیادی دارد؛ بیت‌کوین یک شبکه غیرمتمرکز است و نهاد یا مسئول خاصی وجود ندارد که تراکنش‌ها را تأیید کند یا ناظر شبکه باشد و این نقش حفظ امنیت و پایدار نگه‌داشتن شبکه بیت‌کوین را ماینرها به‌عهده دارند. هرچقدر تعداد ماینرها بیشتر شود، امنیت و پایداری شبکه بیت‌کوین و از طرف دیگر، سختی استخراج بیت‌کوین افزایش می‌یابد.

بیت‌کوین در حقیقت یک کد یا رمز کامپیوتری است که با محاسبات سنگین و زمان‌بر ریاضی به دست می‌آید. قیمت فعلی هر واحد بیت‌کوین در ژوئیه سال 2019 حدود 11 هزار دلار معادل حدود 140 میلیون تومان است.

سودآوری تولید ارز مجازی به‌حدی وسوسه‌کننده است که تعداد زیادی از واحدهای تولیدی، تولید را کنار گذاشته و درحال تولید رمز ارز هستند.

* ماینر کیست؟

تولید بیت‌کوین نیاز به دستگاه‌های کامپیوتری به‌نام ماینر و صرف زمان و برق بسیار زیادی دارد. این دستگاه‌ها گرمای زیادی تولید می‌کنند.

برخی تصور می‌کنند استخراج بیت‌کوین هزینه‌ای ندارد یا اینکه بسیار ساده و راحت انجام می‌شود. با وجودی که در استخراج بیت‌کوین به‌صورت مستقیم مبلغی بابت خرید بیت‌کوین خرج نمی‌شود ولی استخراج‌کننده پول زیادی را صرف خرید ماینرها (تجهیرات استخراج بیت‌کوین) می‌کند.

استخراج‌کنندگان که به آنها ماینر می‌گویند با استخراج بیت‌کوین، مقداری بیت‌کوین به‌دست می‌آورند و می‌توانند آن را بفروشند و پول رایج کشورشان را دریافت کنند.

ماینرها یا استخراج‌کنندگان ارز دیجیتال، کنار سود بسیار خوبی که به جیب می‌زنند وظیفه حیاتی سرپا نگه‌داشتن شبکه ارز دیجیتال در بازار ارز دیجیتال را نیز به‌عهده دارند.

بنابراین، در حالت کلی؛ ماینرها، ارز دیجیتال را خریداری نمی‌کنند یا اینکه آن را از شخص دیگری به‌دست نمی‌آورند، بلکه با صرف هزینه و انرژی بسیار زیادی آنها را تولید می‌کنند.

ماینرها یا استخراج‌کنندگان بیت‌کوین علاوه بر پاداش 12.5 بیت‌کوین که به‌ازای استخراج یک بلاک به‌دست می‌آید، به‌خاطر تأیید تراکنش‌ها و الحاق آنها به بلاک‌‌چین، بیت‌کوین دریافت می‌کنند، در واقع کارمزدی که کاربران بیت‌کوین برای تراکنش‌ها در نظر می‌‌گیرند، به جیب ماینرها می‌رود.

بنابراین وظیفه ماینرها تأیید تراکنش انجام‌گرفته قبلی در بستر بلاک‌چین بیت‌کوین است. این قانون یا فرایند توسط خالق بیت‌کوین ایجاد شده و هم‌اکنون هم اجرا می‌شود.

تأیید تراکنشی که توسط ماینرها صورت می‌گیرد، مانع «دوباره خرج‌شدن بیت‌کوین» می‌شود.

نکته: معنی دوباره خرج‌شدن بیت‌کوین این است که کاربری که دارنده بیت‌کوین است، دوباره بیت‌کوین را خرج کند، در حقیقت زمانی که شما به فروشگاهی مراجعه می‌کنید، و برای خرید پولی را خرج می‌کنید، دیگر صاحب آن پول خرج‌شده نیستید.

گفتنی است؛ در زمینه ارزهای دیجیتال، جمعاً تعداد 21 میلیون بیت‌کوین می‌تواند ماین شود که بیش از 17.7 میلیون از آن استخراج شده است.

به‌غیر از بلاک اولیه بیت‌کوین به‌نام (genesis block) که توسط سازنده بیت‌کوین به نام (ساتوشی ناکاموتو) ایجاد شده است، بقیه بیت‌کوین‌ها توسط ماینرها تولید شده‌اند.

به‌دلیل اینکه کلیه تراکنش‌های بیت‌کوین در کلیه بلاک‌چین‌های توزیع‌شده در سطح دنیا وارد شده است، کسی نمی‌تواند بیت‌کوین را جعل کند. از نظر تئوری، اگر کسی بخواهد یک تغییر غیرمجاز در تراکنش‌های بیت‌کوین ایجاد کند، باید بلاک‌چین موجود روی هزاران کامپیوترها و دستگاه‌های متصل به شبکه بیت‌کوین را که در سرتاسر دنیا پراکنده هستند تغییر دهد.

فرآیند استخراج ارز دیجیتال تماماً درباره زمان و توان به‌اشتراک‌ گذاشته‌شده با دفتر کل دیجیتال بلاک‌چین است؛ یعنی دقیقاً جایی که تأیید تراکنش‌های ارز دیجیتال در شبکه اتفاق می‌افتد و استخراج خدمات دفترداری را با کمک سخت‌افزارهای کامپیوتری برای شبکه ارز دیجیتال فراهم می‌کند.

* استخراج بیت‌کوین چیست و چه‌هزینه‌هایی دارد؟

استخراج فرآیندی است که برق زیادی مصرف می‌کند، استخراج‌کنندگان بیت‌کوین باید مطمئن باشند که می‌توانند از پس هزینه‌های آن مانند هزینه انرژی و سخت‌افزار بربیایند.

برای شروع فرآیند استخراج، یک استخراج‌کننده باید یک سیستم سخت‌افزار قدرتمند تهیه کند که شامل کارت گرافیک اختصاصی یا تراشه پردازش گرافیکی (GPU)، مدار مجتمع با کاربرد خاص و یا ای‌سیک (ASIC)، ابزار خنک‌کننده مناسب برای نرم‌افزار، اتصال همیشگی به اینترنت، بسته نرم‌افزاری استخراج ارز دیجیتال می‌شود، همچنین ماینر باید یک کیف پول ارز دیجیتال داشته و در یک استخر استخراج نیز عضو باشد.

* نحوه کار ماینینگ به‌چه‌صورت است؟

هنگامی که فردی تراکنشی انجام می‌دهد، آن تراکنش وارد شبکه می‌شود و برای آنکه تراکنش تأیید شود و در بلاک بلاک‌چین جای گیرد مراحل زیادی رخ می‌دهد. ماینر که یک نوع نود در شبکه است تراکنش‌هایی را که به شبکه ارسال می‌شوند جمع‌آوری می‌کند و سعی در سازماندهی و تأیید آنها دارد.

نود ماینر در واقع مسئول آن است که تراکنش‌ها را دریافت و تأیید کند و پس از تأیید آنها را به حافظه بلاک‌چین و در نهایت آن تراکنش‌ها را به بلاکی که در حال حاضر چندین تراکنش در آن جای دارد اضافه کند. ماینر تا جایی تراکنش‌ها را اضافه می‌کند که ظرفیت بلاک پر شده و به‌سراغ بلاک بعدی می‌رود.

* هزینه تولید بیت‌کوین در ایران چقدر است؟

منتقدان تولید بیت‌کوین در ایران معتقدند: کنار سودآوری این طرح نباید از هزینه‌های بسیار زیادی که تولید هر واحد بیت‌کوین در کشور دارد، غافل شد چراکه برای ایجاد واحدهای ارز مجازی بیت‌کوین، برق زیادی مصرف می‌شود که موجب افزایش بی‌سابقه مصرف برق کشور و فشارهای سنگین بر شبکه‌های برق شده است. طبق اعلام سخنگوی شرکت برق «مصرف برق کشور در همین ماه 7 درصد افزایش یافته است».

مهمتر اینکه برق مصرفی برای تولید ارزهای مجازی، در برخی از مناطق رایگان تأمین می‌شود.

همایون حائری، معاون وزیر برق و انرژی وزارت نیرو در همین ارتباط گفته است: معدنکاران بیت‌کوین در ایران از نرخ برق یارانه‌‌ای بهره می‌برند و حتی از مراکزی هم که برق را رایگان می‌گیرند سوء استفاده می‌کنند.

وزارت نیرو قصد دارد تعرفه‌ای خاص برای استخراج‌کنندگان بیت‌کوین وضع کند تا هزینه تولید آن کاهش یابد و فشار بر شبکه‌های برق کم شود.

گفتنی است؛ تولید هر بیت‌کوین معادل مصرف سالانه 24 خانه در تهران برق مصرف می‌کند یا معادل مصرف برق یک خانه در تهران به‌مدت 24 سال.

یارانه هر کیلووات برق 5000 ریال است یعنی تولید یک واحد بیت‌کوین حدود 350 میلیون ریال با یارانه دولتی هزینه می‌برد یا حدود 2700 دلار.

بیت‌کوین 11770 دلار در ایران در روزهای اخیر معامله شد که 38 درصد در همین ماه و بیش از 200 درصد به‌صورت سالانه افزایش داشت، بر این اساس استخراج هر واحد بیت‌کوین 8300 دلار یا به‌عبارتی 108میلیون تومان در ایران درآمد دارد.