فرهنگ معاصر ایران یکی از پدران راستین خود را از دست داد. اکبر عالمی بزرگ‌مردی فروتن، بسیار باسواد، نوع‌دوست و عاشق شاگردانش بود. هرجا آنها بودند، او پشت و پناه‌شان بود. جمله معروفی داشت که کاری کنید، منِ معلم به شما افتخار کنم و من بگویم شما شاگرد من بوده‌اید، نه آنکه شما افتخار کنید که من استادتان بوده‌ام. او در عرصه فرهنگی این مملکت، بسیار آدم ساخت؛ نمی‌گویم، فیلم‌ساز و کارگردان و مسوول لابراتور و انیماتور و استاد دانشگاه درجه یک تربیت کرد، او آدم تربیت کرد. عالمی، شوخ و بذله‌گو بود اما در تدریس و کارگردانی بسیار جدی بود. او همیشه مسوولیت ما را به همه‌مان گوشزد می‌کرد که نقش خودتان در زندگی را درست انجام دهید، چون باید بسپارید و بروید. او توانست آدم مفیدی برای فرهنگ این مملکت باشد. اگر از شخصی جمله‌ خوبی می‌شنید، آن‌را می‌نوشت و مقابلش تعظیم می کرد زیرا به معنای واقعی کلمه تشنه یادگیری بود. ما دیگر آدم‌های اینجوری نداریم. نه اینکه نیستند اما آنقدر کمیاب‌اند که دلم برای نسل امروز و آینده که از درک او و نسل او محروم خواهد بود، می‌سوزد.این سخنان «مهرداد اسکویی»، مستندساز و شاگرد اکبر عالمی است که به تازگی در گفت و گو با ایرنا بیان داشته است.

 مهرداد اسکویی؛ مستند ساز و شاگرد اکبر عالمی

اکبر عالمی متولد ۱۸ تیر ۱۳۲۴ خورشیدی در اهواز مجری و کارشناس تلویزیون، استاد دانشگاه تربیت مدرس و کارگردانی بود که بیشتر کارهای وی در ژانر مستند عرضه شده‌اند. او فارغ‌التحصیل رشتهٔ سینما از دانشکده هنرهای دراماتیک و دارای مدرک دکتری سینما از انگلیس است. وی از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶ خورشیدی عضو فرهنگستان هنر و فرهنگستان زبان و ادب فارسی بوده‌ است.

اکبر عالمی اصالت دامغانی دارد اما به فراخور شغل پدرش که دامپزشک بود و به شهرهای مختلف سفر می‌کرد. او ۲ ساله بود که به محله معصوم‌زاده دامغان و زادگاه پدری‌اش بازگشت. او سال ها بعد به عشق سینما راهی تهران شد و رشته رادیو تلویزیون را در دانشکده هنرهای دراماتیک خواند و کارشناسی‌ ارشد را در رشته سینما از دانشگاه تربیت مدرس گرفت و سپس مدرک دکتری سینما را از کشور انگلیس گرفت و به ایران بازگشت.

او همچنین مدتی ریاست لابراتوار وزارت فرهنگ و آموزش عالی و مسوولیت لابراتوارهای سازمان صدا و سیما را نیز عهده‌دار بود و مانع از نابودی این آرشیوهای مهم شد.

اکبر عالمی و سینما

عالمی تجربه بازیگری را با فیلم بابا نان داد در ۱۳۵۱ خورشیدی در کارنامه اش دارد و بخش مهمی از فعالیت های هنری وی را باید در سینمای مستند جست‌وجو کرد؛ او در کارنامه خود ساخت ده‌ها مستند را دارد که در میان آن یک نام بیش از بقیه جلوه می‌کند. مستند «مروارید خلیج فارس» اثر ماندگار اکبر عالمی است که به‌طور غیرمستقیم موضوع ایرانی بودن این خلیج فارس را مطرح می‌کند تا پایانی بر ادعاهایی باشد که از طرف بعضی کشورهای منطقه مطرح می‌شود. عالمی درباره این اثر می‌گوید: "مستند مروارید خلیج فارس را به نوعی می‌توان مستند صنعتی محسوب کرد، زیرا در آن به پیشرفت‌های استان بوشهر اشاره شده و از سوی دیگر به گونه‌ای کاملاً ظریف به این موضوع تأکید داشته‌ام که خلیج فارس متعلق به ایرانیان است. من تلاش نکردم صریح و به گونه‌ای به ایرانی بودن خلیج فارس اشاره کنم که گویی از تحریف نام آن دلواپس شده‌ایم. کار من بر مبنای تبلیغات غیرمستقیم است."

مجموعه ۵ قسمتی «نوابغ عکاسی» درباره تاریخ عکاسی یکی دیگر از مستندهای ماندگار اکبر عالمی است که از شبکه مستند سیما پخش شد. ساخت نزدیک به ۳۰ فیلم مستند برای صنایع داروسازی، پتروشیمی، نساجی و چوب به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیولی، آلمانی، ایتالیایی، عربی از دیگر کارهای او هستند.

اکبر عالمی و تلویزیون

اکبر عالمی در دهه ۷۰ خورشیدی مجری و کارشناس برنامه «هنر هفتم» بود که به عقیدهٔ بسیاری، اثرگذارترین برنامهٔ تلویزیون در ارتباط با سینما بوده‌ است به طوریکه بسیاری از مردم، عالمی را با برنامه «هنر هفتم» به یاد می آورند. در روزگاری که تلویزیون تنها ۲ شبکه داشت و برخلاف امروز برنامه‌های متنوعی از آن پخش نمی‌شد، برنامه‌ای تخصصی به نام «هنر هفتم» روی آنتن رفت و توجه بسیاری از علاقه‌مندان به سینما را به خود جلب کرد. «هنر هفتم» در آن سال‌ها به پخش فیلم‌های مهم و متفاوتی از تاریخ سینما می‌پرداخت و شاید بتوان گفت این برنامه آغازکننده جریان جدیدی در تلویزیون بود تا برنامه‌های تخصصی سینمایی وارد جعبه جادو شود.

 اکبر عالمی مجری برنامه آن روی سکه

هنر هفتم شب‌های جمعه روی آنتن می‌رفت و همه دانش‌آموزان، دانشجویان و کارمندان فرصت داشتند تا نیمه شب بیدار بمانند و فیلم‌های برتر سینمایی را از قاب شبکه یک سیما ببینند. مجری این برنامه پرطرفدار زنده‌یاد اکبر عالمی بود که با اجراهای بسیار خوبش توانست بسیاری از مخاطبان و علاقه‌مندان به سینما و تلویزیون را پای تلویزیون بنشاند. 

عالمی در گفت‌وگویی دیگر، سال‌ها پیش درباره اجرای خود در برنامه «هنر هفتم» چنین گفت: "به دلیل اینکه در «هنرهفتم» گرداننده‌ برنامه و مجری بودم، باید کمتر حرف می‌زدم، چرا که همیشه معتقدم میزبان حق ندارد، بیشتر از مهمان در سفره دستش را دراز کند و همیشه باید بیشترین زمان را به مهمان داد؛ بنابراین ما هم بیشترین زمان را به مهمانان برنامه اختصاص می‌دادیم. شخصاً به عنوان مجری برای هر قسمت از برنامه «هنرهفتم» گاه ده‌ها کتاب مطالعه می‌کردم تا بتوانم برنامه را به خوبی هدایت کنم." 

 اکبر عالمی در برنامه هنر هفتم

اکبر عالمی و تدریس و تالیف

عالمی علاوه بر حضور در تلویزیون به عنوان کارشناس و مجری و همچنین فعالیت سینمایی، سابقه طولانی هم در نگارش مقاله و کتاب داشت. «قدرت واژگان» فرهنگنامه‌ای به زبان انگلیسی از انواع واژگان تخصصی هنرهای مختلف اعم از هنرهای تجسمی، سینما، عکاسی، تلویزیون و تئاتر، به همراه شرح و تفسیر آن‌ها، «تمهیدات سینمایی» کتابی در ۴ بخش که به جلوه‌های ویژه سینمایی می‌پردازد، «فرهنگ جامع انیمیشن» کتابی پیرامون اصطلاحات معمول بین انیماتورها و به‌طور کلی دربارهٔ تعابیر و اصطلاحات علمی انیمیشن که زیر نظر اکبر عالمی و به وسیله فرناز خوشبخت تألیف شده‌، ترجمه کتاب «ظهور، در عکاسی و سینما» اثر سی آی و آر آی جاکوبسن از مجموعه آثار قلمی عالمی می‌توان نام برد.

اکبر عالمی و درگذشت بر اثر کرونا

اکبر عالمی ۱۰ مهر ۱۳۹۹ برای ساخت یک مستند راهی بیمارستانی شده بود که با وجود رعایت پروتکل‌های بهداشتی، او و سه همکار دیگرش به بیماری کرونا مبتلا شدند.[۷] او با بدتر شدن بیماری، در بیمارستان بستری شد و با دستگاه، تنفس می‌کرد. او در گفت‌وگوی کوتاهی که ۱۵ مهر داشت بیماری‌اش را این‌گونه توضیح داد: «برای فیلمبرداری مستندی با سه نفر دیگر از همکارانم به یکی از بیمارستان‌های تهران رفته بودیم و اگرچه تمام موارد ضروری را رعایت کردیم اما با این حال هر چهار نفر به کرونا مبتلا شدیم.» با این حال امیر سرایی مقدم، خواهرزاده او روز گذشته گفت: «طبیعت ویروس کرونا به گونه‌ای است که نمی‌توان با اطمینان کامل گفت که فرد کجا و چگونه به آن مبتلا شده است. دو روز پیش از بستری شدن آقای عالمی، برای ساخت مستندمان به بیمارستان رفته بودیم و البته ایشان حدود ۱۲ روز پیش برای حضور در یک جلسه دفاع به دانشگاه رفته بودند. طبیعتا به‌طور قطع و یقین نمی‌توان گفت در کدام‌یک از این مکان‌ها به کرونا مبتلا شده‌اند.»

سرانجام اکبر عالمی بامداد ۲۲ مهر ۱۳۹۹ خورشیدی در ۷۵ سالگی درگذشت. اردشیر عالمی، فرزند او در صفحه اینستاگرام خود نوشت:پدر رفت؛ فقط پدر من نبود، پدر چند نسل ایران بود؛ تأثیر وجودش تا سال‌ها باقی خواهد ماند. 

 اکبر عالمی و پسرش اردشیر

ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان سینما نیز خود را شاگرد ابراهیم عالمی می‌داند و معتقد است که سینمای ایران بزرگ استاد سینمایش را از دست داد. این کارگردان در بخشی از نوشتار خود به خاطرات سال‌های دور با عالمی گریزی می‌زند و به ۱۳۵۹ خورشیدی اشاره می‌کند که خودش جوانی ۱۹ ساله بوده و عاشق فیلمبرداری و در ادامه می‌نویسد: «برای اولین‌بار در کلاس‌های فیلمسازی شرکت کردم و شدم شاگرد استاد اکبر عالمی. دلچسب‌ترین کلاس‌های فیلمسازی. او با کیف چرمی بزرگی وارد کلاس می‌شد و همچون شعبده‌بازان یکی‌یکی از کیف اسلاید و کتابی و ابزاری بیرون می‌کشید و ساعت‌ها به شیوه سمعی و بصری شاگردان را سِحر می‌کرد. استاد به من جسارت داد و من در زیرزمین خانه، فیلم سوپر ۸ را که ۱۵ متر طول داشت، ظاهر کردم. باوری که استاد به ما می‌داد از جنس سحر بود. او ایمانی می‌داد که فراتر از تکنیک بود.»

منابع:

۱.گفت‌وگوی اختصاصی  ایرنا با «مهرداد اسکویی»؛۲۳ مهر ۱۳۹۹

۱.زندگینامه اکبر عالمی؛ همشهری آنلاین

۲.«مردعالم سینما». روزنامه ایران. ۱۴ اسفند ۱۳۹۳.

۳.در بانک جامع اطلاعات سینمای ایران (سوره سینما)

۴.کتاب قدرت واژگان اثر اکبر عالمی

۵.کتاب تمهیدات سینمایی اثر اکبر عالمی

۶.کتاب فرهنگ جامع انیمیشن اثر اکبر عالمی

۷.یادداشت ابراهیم حاتمی کیا در سوگ الکبر عالمی روزنامه اعتماد ۲۳ مهر ۱۳۹۹

۸. منبع عکس ها صفحه اینستاگرام اکبر عالمی و اردشیر عالمی است.