معلّم نسلها-نیم قرن پس از «بدیعالزمان فروزانفر» و نکتهای درباب او

حمیدرضا محمدی
امروز پنجاهمین سال وداع با محمدحسین بُشرویهای است. همان که به نام بدیعالزمان فروزانفر میشناسندش.
همو که «زندگانی مولانا جلالالدین محمد، مشهور به مولوی» و «سخن و سخنوران» و «شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری» و «شرح مثنوی معنوی» و «مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی معنوی» و «مباحثی از تاریخ ادبیات ایران» را تالیف و «معارف بهاولد» و «فیه مافیه» و «کلیات شمس» و «مناقب اوحدالدین حامد بن ابیالفخر کرمانی» را تصحیح کرده است.

همو که محمدرضا شفیعی کدکنی دربارهاش گفته «او در روشنای هوش سرشار خویش، در حوزه تحقیقات توانست به آفاقی دست یابد که دیگران یکسره از آن محروم بودهاند. به همین دلیل تحقیقات فروزانفر در زبان فارسی، هیچگاه کهنه نخواهد شد.» و به قول ایرج افشار «در چهره جذاب و تبسم و چشمان ژرفِ گیرا و گویایش، نور دانایی، لطافت فکر، ذوق سرشار و ذهن کنجکاو متجلی بود.» یا طبق گفته عبدالحسین زرینکوب «حوزه کنجکاویاش وسیع و عرصه استعدادش تقریبا نامحدود بود.» و حسین خطیبی «حافظه شگفتیانگیز و اعجابآور او زبانزد همهکس بود.» را شرح داده است. و محمدامین ریاحی معتقد بود «تا مطلب تازهای نداشت، قلم روی کاغذ نمینهاد. نتیجه این که همه آنچه از او مانده، عالی و ممتاز است و کار متوسطی در میان آنها نمیتوان یافت.» و احمد مهدوی دامغانی بر آن بود که «نکتهسنجی و بدیههگویی و حاضرجوابی فروزانفر که زاییده طبع ظریف و ذوق لطیف و نتیجه شصت سال کتاب خواندن و دود چراغ خوردنش بود، او را «دایرهالمعارفی» از کلیه معارف اسلامی مینمایاند.»
اما آنچه این علامه را بیجایگزین میکند، افزون بر آنچه دربارهاش رفت، دایره عجیب و غریب شاگردانش است که او را در میان همطرازانش متمایز میسازد.
به این اسمها نگاهی بیندازید بد تا دریابید او چه دُرهایی یافته و تربیت کرده است؛ سیمین دانشور، محمدعلی اسلامی ندوشن، منوچهر مرتضوی، منوچهر ستوده، حسین بحرالعلومی، سیدمحمد دبیرسیاقی، ایرج افشار، عبدالحسین زرینکوب، سیدجعفر شهیدی، محمدرضا شفیعی کدکنی، علیمحمد حقشناس، حسین خطیبی، سیدحسن سادات ناصری، امیرحسین یزدگردی، ضیاءالدین سجادی، مظاهر مصفا، ذبیحالله صفا، حسین بهزادی اندوهجردی، محمد معین، اسماعیل حاکمی والا، مهدی حمیدی شیرازی، پرویز ناتل خانلری، احمدعلی رجایی بخارایی، جلال متینی، حسین میرفخرایی، احمدمهدوی دامغانی، محمدجعفر محجوب، غلامحسین یوسفی، محمد استعلامی، فتحالله مجتبایی، محمدامین ریاحی، توفیق سبحانی و حسن انوری یاد کرد.
آنان هریک به سببی در محضرش و مکتبش شاگردی کردهاند و بیواسطه و باواسطه بهرهیابش شدند و خود صاحب ِ جهانی از فضل شدند.
او فارغ از مناصب اداری و مشاغل دانشگاهی، اگرچه خود را از روستایی در تربت حیدریه تا قلب پایتخت رساند و به اعلادرجه احترام و احتشام رسید و در مراتب و مدارج دانش کسی یارای مقابله با او را نداشت، اما او خود را دمِ آخر در شصتوهفت سالگی، یک «معلم» میدانست. معلمی با آن همه شاگرد و آن درجه از مقبولیت و محبوبیت، که هنوز، کسانیشان که هستند، جز به نیکی از معلمشان یاد نمیکنند.
مطالب مرتبط
-
معلّم نسلها-نیم قرن پس از «بدیعالزمان فروزانفر» و نکتهای درباب او
-
بدیعالزمان فروزانفر؛ ادیب و استاد مسلم ادبیات فارسی
تگها
مطالب پربیننده
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مهندسی صنایع سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مهندسی پزشکی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مهندسی مکانیک (2) سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مهندسی مکانیک (1) سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مهندسی نقشه برداری سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مهندسی عمران سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مهندسی برق سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای علوم شناختی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای علوم کامپیوتر و بیوانفورماتیک سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای ژئوفیزیک سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای فیزیک سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای ریاضی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای آمار سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای آموزش زبان و ادبیات انگلیسی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای بیوشیمی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای شهرسازی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای معماری سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مدرسی معارف اسلامی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای علوم ارتباطات سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای حسابداری سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای گردشگری سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای حقوق سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای مدیریت سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای روانشناسی ۲ سال ۱۴۰۳
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای سنجش و اندازه گیری سال 1403
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای روانشناسی سال 1403
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای علوم تربیتی سال 1403
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای فلسفه سال 1403
- سئوالات و پاسخنامه آزمون دکترای الهیات و معارف اسلامی سال 1403
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- اندکی درباره درسپژوهی
- همه زائران سلطان
- کتاب پسری که جادویی شد
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- متن کامل دعای جوشن کبیر با ترجمه
- درباره محسن رضایی
- قیافه و ظاهر واسه متولدین کدوم ماه، خیلی مهمه؟
- معرفی کتاب
- چشم رنگی ها چه شخصیتی دارند؟ روانشناسی رنگ چشم ها
- درباره امیر کبیر
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره فخرالدین عراقی
- خلاصه کتاب سواد بصری
- کتاب پیوند زخم خورده
- درباره محسن مهر علیزاده
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- اندکی درباره درسپژوهی
- همه زائران سلطان
- کتاب پسری که جادویی شد
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- متن کامل دعای جوشن کبیر با ترجمه
- درباره محسن رضایی
- قیافه و ظاهر واسه متولدین کدوم ماه، خیلی مهمه؟
- معرفی کتاب
- چشم رنگی ها چه شخصیتی دارند؟ روانشناسی رنگ چشم ها
- درباره امیر کبیر
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره فخرالدین عراقی
- خلاصه کتاب سواد بصری
- کتاب پیوند زخم خورده
- درباره محسن مهر علیزاده