قوه مقننه در رومانی به عنوان بزرگترین کشور حوزه بالکان متشکل از دو مجلس «نمایندگان» و «سنا» است؛ پارلمانی که در واقع عالی‌ترین ساختار قانون‌گذاری در این کشور اروپای شرقی به شمار می‌رود.

پارلمان رومانی همانند بیشتر کشورهای اروپایی دو مجلسی است و در آن تلاش شده تا اهمیت واحدی برای مجالس سنا و نمایندگان در نظر گرفته شود. به این معنی که کلیه لوایح و قوانین باید به تصویب دو مجلس برسد و در صورتی که بین دو مجلس درباره طرح یا لایحه‌ای اختلاف نظر باشد، موضوع در جلسه مشترک دو مجلس مطرح، مورد بررسی و به رای گذاشته خواهدشد.

نمایندگان احزاب و نامزدهای مستقل جهت ورود به مجلس و سنا بر اساس رای‌گیری «سراسری»، «برابر»، «مخفی» و «آزاد» انتخاب می‌شوند. درحال حاضر مجلس نمایندگان ۳۲۵ نماینده و ۱۷ کمیسیون تخصصی دارد و مجلس سنا نیز با ۱۳۳ سناتور و ۱۵ کمیسیون تخصصی اداره می‌شود. البته تعداد نمایندگان و سناتورها با اتکا به قانون انتخابات و به نسبت جمعیت کشور تعیین می‌شود.

هر دوره پارلمانی در رومانی چهار سال است . اجلاس پارلمان در نیمه نخست سال از ماه فوریه تا پایان ژوئن ادامه دارد و اجلاس پارلمان در نیمه دوم سال نیز از ماه سپتامبر تا اواخر دسامبر ادامه خواهد داشت. هر نماینده در مجلس نمایندگان، نماینده ۷۰ هزار نفر و هر سناتور نماینده ۱۶۰ هزار نفر است. طبق مقررات موجود حداقل سن نامزدها انتخاباتی برای ورود به مجلس سنا ۳۵ سال و برای مجلس نمایندگان ۲۳ سال لحاظ شده‌است.

مهمترین کمیسیون‌های تخصصی مجالس سنا و نمایندگان عبارتند از «اقتصادی ، سیاست اصلاحی وخصوصی سازی»، «بودجه ، دارائی و بانک‌ها»، «صنایع وخدمات»، «کار و رفاه اجتماعی»، «آموزش و پرورش علوم ، جوانان و ورزش»، «قضائی»، «فرهنگ ، هنر و رسانه‌های خبری»، «نظم و مصونیت»، «دفاع و امنیت عمومی»، «سیاست خارجی»، «رسیدگی به ارتشاء و سوء‌استفاده»، «حقوق بشر»، «کشاورزی»، «بهداشت و امور خانواده» و «تقسیمات و مدیریت محلی».

همان طور که اشاره شد اعضای مجلس نمایندگان و مجلس سنا برای یک دوره چهار ساله انتخاب می‌شوند که در صورت جنگ یا فاجعه می‌تواند به وسیله قانون تمدید شوند. انتخابات هر دو مجلس ظرف مدت سه ماه از انقضای دوره کار و یا از انحلال انجام خواهد گرفت و پارلمان جدید انتخاب‌شده به دستور رئیس جمهور رومانی (در حال حاضر کلاوس یوهانیس) ظرف ۲۰ روز از انتخابات تشکیل خواهد شد.

دوره وکالت هر دو مجلس تا تاریخ تشکیل قانونی پارلمانی جدید، تمدید خواهد شد. در این مدت قانون اساسی مورد تجدید نظر قرار نخواهدگرفت و قوانین اصلی تصویب، تغییر و یا لغو نخواهد شد اما لوایح یا پیشنهادات قانونگذاری در دستور کار پارلمان قبلی به دوره پارلمان جدید انتقال خواهد یافت.

در ارتباط با «نشست‌های مشترک» نیز لازم به یادآوری است که مجالس نمایندگان و سنا به طور جداگانه و همچنین مشترک تشکیل جلسه می‌دهند. جریان کار در یک اجلاس مشترک طبق مقررات تصویب شده بارای اکثریت نمایندگان و سناتورها خواهد بود.

مجالس مزبور در این موارد اجلاس مشترک خواهند داشت: استماع پیام رئیس جمهوری رومانی، تصویب بودجه کشور و بودجه تامین اجتماعی کشور، اعلام بسیج عمومی یا جزئی، اعلام وضعیت جنگ، تعلیق یا خاتمه مخاصمات مسلحانه، انتصاب رئیس سازمان امنیت کشور، بررسی گزارشات شورای عالی دفاع و دیوان حسابرسی عمومی و غیره.

مجالس نمایندگان و سنا ممکن است بنا به درخواست رئیس جمهور در دفتر دائم هر یک از دو مجلس، یا به درخواست حداقل یک سوم نمایندگان وسناتورها اجلاس فوق‌العاده تشکیل دهند. در رومانی اجلاس به صورت علنی برگزار می‌شوند اما در صورتی که تصمیم بگیرند می‌توانند جلسات محرمانه تشکیل دهند.

در رومانی هیچکس نمی‌تواند همزمان نماینده و هم سناتور باشد و درباره «مصونیت پارلمانی» آنها باید گفت یک نماینده یا سناتور را پس از بازپرسی نمی‌توان دستگیر، بازداشت و تفتیش کرد یا به جرم ارتکاب جنایی یا تخلف قانونی بدون اجازه مجلسی که عضو آن است، تحت تعقیب قرار داد. دادگاه صلاحیت‌دار در این مورد «دیوان عالی دادگستری» است.

درصورت «جرم آشکار» نماینده یا سناتور، می‌توان وی بازداشت یا تفتیش کرد. وزیر دادگستری فورا مراتب دستگیری و تفتیش را به اطلاع رئیس مجلس مربوط خواهد رساند. مجلس در صورتی که این بازداشت را بی‌اساس بداند بلافاصله دستور خواهد داد اقدام مذکور لغو شود.

در رومانی موضوعی تحت عنوان «ابتکار قانونگذاری» وجود دارد به این شرح که این ابتکار با دولت، نمایندگان، سناتورها و همچنین حداقل ۲۵۰ هزار نفر از شهروندان است که برخوردار از حق رای باشند. شهروندانی که از حق ابتکار قانونگذاری استفاده می‌کنند باید حداقل از یک‌چهارم مجموع استان‌ها باشند. نمایندگان، سناتورها و شهروندان که حق ابتکار قانونگذاری را اعمال می‌کنند، پیشنهادات خود را می‌توانند به شکل یک لایحه به مجلس ارائه دهند.

در پیوند با تصویب لوایح و قطعنامه‌ها نیز ذکر این نکته لازم است که قوانین اصلی و قطعنامه‌های مربوط به مقررات و آئین‌نامه‌های هر یک از دو مجلس با «اکثریت آراء تعداد نمایندگان یا سناتورها» به تصویب خواهد رسید. قوانین و قطعنامه‌های عادی با «اکثریت آراء اعضاء حاضر» در هر مجلس تصویب می‌شود.

به درخواست دولت یا ابتکار خود مجلس، پارلمان ممکن است لوایح یا پیشنهادات قانونگذاری را تحت رویه فوق‌العاده مقرر طبق آئین‌نامه هر مجلس به تصویب برساند. بنابراین لوایح یا پیشنهادات قانونی مصوب یک مجلس به مجلس دیگر ارجاع خواهد شد. اگر لایحه یا پیشنهاد قانونی در مجلس دیگر رد شود، مجددا به مجلسی که آن را تصویب نموده برای بحث جدید تسلیم می‌شود. اگر مجلس نتواند آن را دوباره تصویب کند، رد آن نهایی است.

درباره «شورای قانونگذاری» نیز باید گفت که این شورا یک نهاد مشورتی متشکل از کارشناسان پارلمان است که پیشنویس قوانین اصلی را به منظور یگانگی تشکیلاتی و هماهنگی تمام نهادهای قانونی تهیه می‌کند . این نهاد سوابق رسمی قوانین رومانی را حفظ می‌کند.

در رومانی دولت و دیگر ارگان‌های ادارات دولتی باید هر گونه اطلاع و اسنادی را که مجالس نمایندگان و سنا به عنوان بخشی از کنترل پارلمان بر فعالیت‌های دولت درخواست کنند در اختیار آنها قرار دهند. ضمن اینکه اعضای دولت ممکن است در فعالیت‌های پارلمان مشارکت کنند و اگر حضور آنها درخواست شود، باید آن را اجابت کنند.

در اینجا نیم‌نگاهی به احزاب، اقلیت‌ها و سیستم انتخاباتی رومانی خواهیم داشت. با توجه به سیستم چندحزبی در این کشور به هنگام برگزاری انتخابات، احزاب نامزدهای خود را معرفی می‌کنند. البته افرادی به‌صورت منفرد نیز می‌توانند خود را نامزد کنند. شرط ورود به پارلمان به‌دست آوردن حداقل پنج درصد آراء است. ضمنا هر کدام از اقلیت‌های قومی بدون توجه به شمار آن‌ها دارای یک کرسی در مجلس نمایندگان هستند. این اقلیت‌ها ۱۵ کرسی پارلمان را در اختیار دارند.

آخرین انتخابات پارلمانی رومانی به سال ۲۰۱۶ برمی‌گردد که در آن «سوسیال دموکرات» به عنوان بزرگترین حزب این کشور با کسب ۴۵.۵ درصد آرای مردم به پیروزی دست یافت. پس از سوسیال دموکرات، حزب «لیبرال ملی» و «اتحادیه برای نجات رومانی» مجموعا حدود ۴۰ درصد آرای مردم را به دست آوردند. انتخابات پارلمان آینده این کشور نیز اواخر امسال یا اوایل سال ۲۰۲۱ برگزار خواهد شد.