کتاب حفاظت اماکن و تاسیسات نوشته‌ی ابوالفضل خزائی فر، به اهمیت امنیت فیزیکی و حفاظت از بناها می‌پردازد و تعریف اصطلاحات رایج سعی در تفهمیم آن به شما دارد تا به اهمیت این موضوع پی ببرید.

امروزه هر نشریه تخصصی را که به موضوع امنیت مربوط است، ورق بزنید با انبوهی از مقالات مربوط به امنیت مجازی روبرو می‌شوید، اما کمتر به مطالبی بر می‌خورید که به امنیت فیزیکی یا حراست از ساختمان‌ها و مراکز مهم و حساس پرداخته باشد. البته نمی‌توان انکار کرد که دنیای امروز، دنیای فناوری به ویژه فناوری اطلاعات است و تأمین امنیت این‌گونه فناوری‌ها در جوامع صنعتی که به شدت به سامانه‌های الکترونیک وابسته‌اند از اهمیت حیاتی برخورد است. با وجود اهمیت انکارناپذیر امنیت مجازی، نباید فراموش کرد که اهمیت امنیت فیزیکی اگر از امنیت مجازی بیشتر نباشد، کمتر از آن نیست.

با وجود آنچه گفته شد در دنیای امروز مبحث امنیت فیزیکی تا حدود زیادی نادیده گرفته می‌شود. منظور از امنیت فیزیکی تأمین امنیت دفاتر شرکت‌ها یا هر مرکز یا تأسیسات و ساختمان دیگر و جلوگیری از ورود و دسترسی افراد غیرمجاز به این اماکن است؛ چون دسترسی افراد تبهکار به این‌گونه مراکز ممکن است به وارد آمدن خسارت و یا انهدام کامل آن‌ها منجر شود. گرچه امنیت فیزیکی در جهان امروز در مقایسه با امنیت مجازی، در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است، اما نباید فراموش کرد که یک لحظه غفلت در زمینۀ امنیت فیزیکی می‌تواند یک مرکز حساس و حیاتی را کامل نابود کند.

در همین راستا اماکن و تأسیسات یکی از اهداف با ارزش و مهمی هستند که همواره در معرض تهدیداتی از سوی سازمان‌های اطلاعاتی و نظامی حریف قرار دارند. در صورتی که سامانۀ حفاظتی مناسبی برای حفاظت اماکن دارای طبقه‌بندی، پیش‌بینی نشود، به طور قطع ضربات زیان‌بار و جبران‌ناپذیری بر سامانۀ دفاعی کشور وارد خواهد شد؛ بنابراین اگر اهداف حفاظتی را برحسب اهمیت تفکیک نماییم اماکن و تأسیسات جزء اهدافی هستند که معمولاً سایر اهداف را در خود جای داده‌اند.

این خصوصیت باعث شده که اماکن و تأسیسات به عنوان هدفی متمایز از اهداف دیگر، همچون شخصیت‌ها، اسناد و تجهیزات مطرح باشند، چرا که معمولاً اهداف حفاظتی دیگر را در خود جای می‌دهد. با رفع نواقص و نقاط ضعف حفاظتی اماکن، دشمن مجبور است نیرو، امکانات و توان بیشتری را در جهت عملی کردن طرح‌ها و نقشه‌های مخاطره آمیزش صرف نماید.

در بخشی از کتاب حفاظت اماکن و تاسیسات می‌خوانیم:

رهبر معظم انقلاب که می‌­فرمایند: «بگویید شبکه اطلاع‌رسانی یک ابزار است، البته بسیار کارآمد، مهم آن پیامی است که با آن انتقال می‌­یابد. در این مورد حداکثر دقت و تلاش باید به کار برده شود.» و همچنین معظم­‌له می‌­فرمایند: «مراقب تبعات گسترده استفاده از اینترنت از لحاظ امنیتی، حفاظتی، اخلاقی و سیاسی باشید.»

لذا بایستی توجه داشت که با اتصال رایانه‌ها به اینترنت، این وسیله می­‌تواند به ­عنوان سریع‌­ترین و سهل‌­ترین روش جمع­‌آوری اطلاعات برای جاسوسی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین بایستی از هرگونه اتصال به شبکه‌های اینترنتی از طریق سامانه‌­ها و شبکه‌های رایانه‌­ای اداری و دارای اطلاعات طبقه­‌بندی شده اجتناب نمود و با هوشیاری و رعایت حفاظت اطلاعات، دشمن را ناکام نمود.

جهت خرید وسایل و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و نیز تعمیر آن‌ها از قبیل رایانه‌ها و اغلب دستگاه‌های الکترونیکی مانند فتوکپی، زیراکس، اسکنر، چاپگر، پلاتر، کیس و... که دارای حافظه اصلی و حتی جانبی جهت ذخیره‌سازی داده‌ها می‌باشند به‌منظور جلوگیری از هرگونه بهره‌برداری غیرمجاز از حافظه دستگاه‌ها، لازم است پس از هماهنگی با مقام مسئول، از مراکز معتبر و مورد اعتماد خریداری یا مورد تعمیر قرار گیرد.

فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول: تعاریف و اصطلاحات در حوزه حفاظت اطلاعات
برخی از تعاریف و اصطلاحات
اماکن
تأسیسات
طبقه بندی اماکن و تأسیسات
تهدیدات در حفاظت اماکن و تأسیسات
شناخت میزان تهدید در اماکن و تأسیسات
عوامل مؤثر در آسیب پذیری یک مجموعه
تهدیدات دشمن
منافذ نشت اطلاعات
فصل دوم: اقدامات حفاظتی
مقدمه
انواع اقدامات حفاظتی
حفاظت گفتار
حفاظت فناوری اطلاعات (IT)
حفاظت اسناد و مدارک
حفاظت مخابرات (امنیت مخابرات)
حفاظت کارکنان (پرسنل)
حفاظت شخصیت
حفاظت فیزیکی (اماکن و تأسیسات)
حفاظت سرمایه‌ها و دارائی‌های ارزشمند و راهبردی
نکات قابل توجه در اقدامات حفاظتی
فصل سوم: عوامل مؤثر در حفاظت اماکن و تأسیسات
مقدمه
عوامل مؤثر در حفاظت اماکن و تأسیسات
طبقه‌بندی حفاظتی اماکن و تأسیسات
خطرات اماکن و تأسیسات
وضعیت جغرافیایی اماکن و تأسیسات
وضعیت ساختمانی اماکن و تأسیسات
وضعیت سیاسی – امنیتی در منطقه اماکن و تأسیسات
وضعیت اجتماعی در منطقه اماکن و تأسیسات
فصل چهارم: طرح حفاظتی اماکن و تأسیسات
ملاحظات حفاظتی و امنیتی در طرح حفاظتی اماکن و تأسیسات
انواع محافظت از اماکن و تأسیسات
طرح حفاظتی اماکن و تأسیسات
شناسنامه حفاظتی
نمونه طرح حفاظتی اماکن و تأسیسات
نمونه فرم چک‌لیست بازدید حفاظت اماکن و تأسیسات
وظایف و مسئولیت‌ها در حفاظت اماکن و تأسیسات
فصل پنجم: تدابیر حفاظت اماکن و تأسیسات
مقدمه
نظم و انضباط
هوشیاری امنیتی
مسیرهای دسترسی
کارت‌های شناسایی
بازرسی کیف‌ها و چمدان‌های دستی
کنترل ورود و خروج خودرو‌ها به محوطه پارکینگ
سامانه‌های امنیتی
فصل ششم: سیستم حفاظت اماکن و تأسیسات
مقدمه
ملزومات اجرای یک سیستم حفاظت اماکن و تأسیسات مطلوب
اصول حفاظتی در طراحی یک سیستم حفاظت اماکن و تأسیسات
فصل هفتم: موانع در حفاظت اماکن و تأسیسات
مقدمه
جایگاه موانع در حفاظت اماکن و تأسیسات
موانع طبیعی
موانع مصنوعی
شناسایی در کنترل تردد
روشنایی در حفاظت اماکن و تأسیسات
فصل هشتم: تجهیزات نوین در حفاظت اماکن و تأسیسات
مقدمه
دستگاه‌های کنترلی (کمک بازرسی) در حفاظت اماکن و تأسیسات
استفاده از مواد شیمیایی در ساختار حفاظت اماکن و تأسیسات
فصل نهم: اقدامات کنترلی محسوس و نامحسوس
اقدامات کنترلی محسوس
اقدامات کنترلی نامحسوس
حسگرها
حفاظت پیرامونی
سیستم اعلام سرقت
تجهیزات لازم جهت کنترل دسترسی
تجهیزات مورد نیاز برای انتقال تصاویر
فصل دهم: فناوری بیومتریک در حفاظت اماکن و تأسیسات
مقدمه
زیست‌سنجی (بیومتریک)
فیزیولوژیکی
نصب نرم‌افزار بیومتریک در تلفن همراه
رفتار نگاری
چشم انداز فناوری دوربین‌های مدار بسته
فصل یازدهم: فناوری نوین در حفاظت اماکن و تأسیسات
مهر الکترونیک
‌غبار هوشمند (حسگرهای شبکه‌ای بی‌سیم)
اسکنر تمام عیار
دستگاه ردیاب مواد شیمیایی، میکروبی و هسته‌ای
بمب الکترونیک
سیستم کنترل تردد
‌دستگاه‌های اعلام خطر
منابع و مأخذ