کتاب مدیریت خشکسالی در هزاره سوم نوشته‌ی سعید جوی زاده و زهرا حجازی زاده، به بررسی جامع و کامل مدیریت بحران خشکسالی، از مرحله‌ی شناسایی تا ارائه‌ی راهکار پرداخته است.

از آنجایی‌ که مدیریت خشکسالی پدیده‌ای پیچیده است و نیازمند تخصص‌های گوناگون می‌باشد، در کتاب مدیریت خشکسالی در هزاره سوم (Droughts Management In The Third Millennium)، از تجربه‌ی مؤلفانی با تخصص‌های گوناگون استفاده‌ شده که سالیان مدیدی در این‌ باره به مطالعه و پژوهش پرداخته‌اند و مقالات و پژوهش‌های آن‌ها زینت‌بخش متون علمی بوده است.

از دیگر دلایل تألیف گروهی کتاب می‌توان به این موضوع اشاره داشت که ایده‌های خوب معمولاً از ترکیب چند ایده به دست می‌آید و بر روی‌ هم تأثیر می‌گذارند. گاهی یک ایده‌ی کوچک در ذهن شخصی دیگر می‌تواند در ترکیب با ایده‌ای دیگر در ذهن شما به یک ایده ترکیبی مفیدتری تبدیل شود. باید راهی پیدا کنیم تا این ایده‌های کوچک و اولیه را باهم ترکیب کنیم و به نتیجه برسانیم.

در رابطه با ساختار این کتاب باید گفت که در چهارده فصل تدوین‌ شده است. در فصل اول، به مفاهیم کلی در رابطه با خشکسالی پرداخته شده است. در فصل دوم، مباحث مربوط به مطالعات خشکسالی در ایران و جهان بیان‌ شده‌اند. در فصل سوم، تمامی شاخص‌های خشک‌سالی از ابعاد گوناگون توصیف‌ شده‌اند. در فصل چهارم، مدل‌سازی خشک‌سالی از دیدگاه‌ها و روش‌های مختلف از منظر پیش‌بینی شرح داده‌ شده است. در فصل پنجم، تکنیک‌های پیش‌بینی و پیش‌آگاهی کشاورزی در سه مقطع زمانی کوتاه‌ مدت، میان‌ مدت و بلند مدت موردبررسی قرار گرفته است. در فصل ششم، با توجه به گسترش روزافزون تکنیک‌های سنجش از دور در مخاطرات طبیعی، به کاربرد سنجش‌ از دور در مطالعات خشکسالی پرداخته‌ شده است. در فصل هفتم، به کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدیریت خشکسالی و بررسی روند تغییرات دوره‌ای خشکسالی و پیش‌بینی آن پرداخته‌ شده است.

در فصل هشتم، با توجه به اینکه ریزگردها یکی از مخاطرات طبیعی هستند که در سالیان اخیر کشور عزیزمان را مورد هجوم خود قرار داده و در حال گسترش است به مطالعات خشکسالی و ریزگردها اشاره شده است. در فصل نهم، شیوه‌های مدیریت ریسک خشکسالی و چارچوب‌های اصلی آن بحث شده و ده مرحله اصلی مدیریت خشکسالی به‌ طور مفصل شرح داده می‌شود. در فصل دهم، با توجه به بحران جدی کم‌ آبی در سالیان اخیر، خشکسالی و بحران آب مورد بحث است. در فصل یازدهم، به نقش و تأثیر پدیده‌ی پیوند از دور مثل النینو و لانینا در به وجود آمدن خشکسالی دوره‌ای در ایران پرداخته شده و در فصل دوازدهم، سیزدهم و چهاردهم به ترتیب محدودیت‌ها و موانع سازگاری در برابر خشکسالی، اثرات خشکسالی بر مهاجرت و خشکسالی و بیابان‌زایی به رشته تحریر درآمده است.

این اثر به‌ عنوان یکی از کارهای گروهی در زمینه‌ی پژوهش خشکسالی در ایران تدوین شده که می‌تواند سرآغاز پژوهش‌های گروهی در سایر زمینه‌های علمی باشد، خصوصاً در دیگر زمینه‌های مخاطرات محیطی که کشور عزیزمان ایران را دچار بحران و مشکلات عدیده‌ای کرده است.

در بخشی از کتاب مدیریت خشکسالی در هزاره سوم می‌خوانیم:

یکی از پدیده‌های طبیعی که در قرن اخیر بعضاً توام با دخالت‌های بشری و استفاده غیرمنطقی از منابع طبیعی توأم گشته و بصورت آشکاری نتایج آن در تخریب خاک، پوشش گیاهی و محیط زیست نمایان شده و نیز در حال گسترش است پدیده گرد و غبار می‌باشد. طوفان‌های گرد و غبار به طور طبیعی و گسترده در سراسر جهان مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک به خصوص در عرض‌های جنب حاره و تحت تأثیر خشکسالی شدید اتفاق می‌افتند. مناطق خشک که بیش از 40 درصد سطح زمین را می‌پوشانند منبع مهمی از طوفان‌های گرد و غبار در جهان هستند.

با توجه به اینکه وقوع پدیده گرد و غبار خود نتیجه عوامل مختلفی چون شرایط اقلیمی، محیطی و انسانی است، بدیهی است که در بررسی این پدیده، تعیین کانون‌های آن و نیز مقابله مناسب با آن می‌بایست از روش‌ها و نگرش‌های مختلف علوم در یک بستر بین رشته‌ای بهره گرفت. شرایط محیطی سطح زمین مانند پوشش گیاهی، خاک، منابع آب و غیره در کنار شرایط خاص جوی و توام با جریان‌های پر سرعت باد منجر به تشکیل و انتقال توده‌های عظیم گرد و غبار در مناطق مختلف می‌شود. عوامل انسانی نیز مانند بهره‌برداری بی‌رویه از منابع، تخریب اکوسیستم و مدیریت نادرست منابع آب، خاک و گیاه، عوامل محیطی را تشدید کرده و باعث می‌شود این پدیده در ابعاد منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای عمل نماید. طوفان‌های گرد و غبار اثرات نامطلوبی بر محیط‌های طبیعی و انسان‌ساخت می‌گذارند و هر ساله خسارت غیرقابل جبرانی به جوامع و دولت‌ها وارد می‌نمایند.
فهرست مطالب

پیشگفتار
فصل اول: مروری بر مفاهیم خشکسالی
فصل دوم: بررسی مطالعات خشکسالی در ایران و جهان
فصل سوم: شاخص‌های خشکسالی
فصل چهارم: مروری بر مدلسازی خشکی
فصل پنجم: تکنیک‌هایی برای پیش‌بینی و پیش آگاهی خشکسالی کشاورزی
فصل ششم: سنجش از دور در خشکسالی
فصل هفتم: کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدیریت خشکسالی
فصل هشتم: خشکسالی و طوفان‌های گردوغبار
فصل نهم: مدیریت ریسک خشکسالی
فصل دهم: خشکسالی و بحران آب در ایران و چالش‌های پیش رو
فصل یازدهم: تأثیر تلفیق پدیده النینو-نوسانات جنوبی (ENSO) و دمای سطح آب خلیج فارس بر خشکسالی کشور
فصل دوازدهم: محدودیت‌ها و موانع سازگاری در برابر خشکسالی
فصل سیزدهم: اثرات خشکسالی بر مهاجرت
فصل چهاردهم: خشکسالی و بیابان‌زایی
منابع و مآخذ
واژه‌نامه