کتاب انگیزش و هیجان نوشته‌ی ملکه مشهدی فراهانی و علیرضا عرب بیگی به شما نشان خواهد داد که چه چیزهایی سبب ایجاد اشتیاق و انگیزه در انجام کارها می‌شود.

نیاز و میل، فرایندی زیستی و روانی است که موجب می‌شود فرد در انتخاب رفتاری بر رفتار دیگر اولویت قائل شود. شدت میل و نیاز و در نتیجه موقعیت آن در سلسله مراتب نیازها، به میزان انحراف آن از اصل تعادل حیاتی بستگی دارد. به عبارت دیگر هرگونه انحراف فیزیولوژیایی از حالت با موضع بهینه بدن، نیاز محسوب می‌شود.

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های انگیزش شیوه‌ی درک ما از شرایط است. هیجانات عکس‌العمل‌های غیر قابل لمس ما در مقابل شرایط هستند که همراه با پاسخ‌های عصبی و هورمونی بروز می‌کنند. هیجانات را می‌توان عکس‌العمل‌های انطباق نیز دانست، واکنش‌هایی که بر روی تفکرات ما تاثیرگذار بوده و عموما خوشایند هستند.

بیشتر هیجانات ما را تحریک می‌کنند اما هیجان و انگیزش در همه‌ی موارد تکمیل کننده‌ی هم نخواهند بود. خیلی وقت‌ها امکان دارد ما در جهت خاصی تحریک شویم بدون آن که هیجانی را درک کنیم. اما در نهایت باید بدانید که هیجان و انگیزه هر دو به هم مربوط‌ هستند.

برخورد ما با فردی که به او اطمینان داریم و با شخصی که از او می‌ترسیم متفاوت است. همچنین زمانی که در برابر رویدادها سرحال و خوشحال هستیم و هنگامی که احساس غمگینی یا عصبانیت می‌کنیم به شکلی متفاوت برخورد می‌کنیم، به مفهومی دیگر حالات هیجانی در بیشتر موارد رفتار ما را برانگیخته می‌کنند.

در بخشی از کتاب انگیزش و هیجان (Motivation and excitement) می‌خوانیم:

نخست باید بین مفهوم کشاننده و غریزه تمایز قایل شد که غالباً اشتباه می‌شوند. غریزه یا رفتار غریزی؛ یک شکل رفتار غیر اکتسابی، ثابت و یکنواخت است که در موقعیتی معین از تمام اعضای یک نوع سر می‌زند؛ مشروط بر این‌ که اعضا دارای جنسیت مشابه بوده و در مرحله تحولی یکسانی قرار داشته باشند. نمونه‌ای از این قبیل رفتارها، کنش پرندگان در زمینه آواز جفت‌گیری است. این نوع از رفتارها اصولاً به کنش‌ها و ساختارهای فیزیولوژیکی برنامه‌ریزی شده ارثی بستگی دارند.

کشاننده، گرایش انگیزشی خاصی است که از رفتار مشاهده شده حاصل می‌شود. کشاننده‌ها پتانسیل رفتارند که به صورت نیازها یا تکانه‌های غیر اکتسابی در داخل ساختار ارگانیسم جای دارند و الزاماً بایستی تظاهر پیدا کنند. گر چه هدف و منظور کشاننده‌ها مشخص است، ممکن است بروز آن‌ها مت فاوت باشد. فروید معتقد است که کشاننده پرخاشگری، از طریق جنگ، رفتار غیر اجتماعی یا خود تخریبی ارضا می‌شود. اصل پیوستگی انسان و حیوان که توسط داروین مطرح شد، راهی برای به کارگیری غریزه یا همان کشاننده به منظور توضیح رفتار انسان است. یعنی همانطور که حیوانات غرایزی دارند ما هم غرایزی داریم و این غرایز همانطور که علت رفتار حیوانات را تعیین می‌کنند، علت رفتار ما را هم تأیید کنند. مک دوگال می‌گوید: «غریزه راهی است که ارگانیزم را به جلو می‌راند و به سوی هدفی معین سوق می‌دهد».

فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول
مفاهیم اساسی انگیزش (نیاز، تقویت و مشوق)
غریزه و انگیزه
انگیزه تشنگی
انگیزه گرسنگی
خلاصه فصل
فصل دوم
غدد درون‌ریز
غدد هیپوفیز
هورمون‌های هیپوفیز پیشین (قدامی)
هورمون‌های هیپوفیز پسین (خلفی یا نورو هیپوفیز)
غده تیروئید
هورمون‌های غده تیروئید
عملکرد هورمون‌های اصلی تیروئید
غده پاراتیروئید
غده فوق کلیه
لوزالمعده
خلاصه فصل
فصل سوم
سایکوفیزیولوژی هیجان
نظریه‌های مرکزی و پیرامونی هیجان
نظریه کانن – بارد
نظریه هیجانی پاپز
نظریه شاختر و زینگر
تنیدگی و درماندگی آموخته شده
نزدیکی
اندوه و افسردگی
رفتار پرخاشگری
ارتباط بین قشر تازه و نیمکره‌ها و هیجان
خلاصه فصل
فصل چهارم
یادگیری و حافظه به عنوان فرایند شرطی
حافظه شناختی (کوتاه مدت و درازمدت)
حافظه حسی
انعطاف پذیری دستگاه عصبی و فرایند یادگیری سلولی
گسترش ردهای عصبی در دستگاه اعصاب مرکزی
نقش مخچه و هیپوکامپ در یادگیری
نشانگان کورساکوف
بیماری اچ‌ام (H. M)
نوروشیمی حافظه
خلاصه فصل
فصل پنجم
فرایند تفکر، گفتار و تصور
اختلال‌های گویایی
ناگویایی بروکا
ناگویی ورنیکه
ناگویی یادزدودگی
ناگویی فراقشری
ناگویی حرکتی فراقشری
ناگویی حسی فراقشری (نشانگان جداسازی)
نارساخوانی و نارسانویسی
مناطق ارتباطی قشر تازه مخ
1) مناطق ارتباطی قطعه آهیانه
2) مناطق ارتباطی قشر پیشانی
3) مناطق ارتباطی قطعه گیجگاهی
اختلال‌های تفکر
بیماری آلزایمر
بیماری پارکینسون
خلاصه فصل
فصل ششم
تعریف انگیزش و جایگاه انگیزش
تعاریف انگیزش
اساس فیزیولوژیک انگیزش
نظریه‌های نقش هیپوتالاموس در انگیزش و هیجان
چگونگی دریافت محرک و پردازش آن
نقش دستگاه عصبی خودمختار
مکانیزم‌های شیمیایی درون ارگانیسمی
مراحل نشانگان عمومی سازش از دیدگاه سلیه
تاثیر متقابل محرک‌های بیرونی، عوامل فیزیکی – شیمیایی و هدایت دستگاه عصبی مرکزی
تنظیم درجه حرارت بدن، تنفس و دفع
گرسنگی و تشنگی
سازوکارهای شیمیایی درون ارگانیزمی
خواب
دیدگاه فروید درباره رؤیا
تغییر در تبیین‌های خواب و رؤیا
درد
دستگاه شبکه‌ای موجود در مغز
ایجاد رفتار از طریق تحریک مغز
نظریه‌های فیزیولوژیکی انگیزش
طبقه‌بندی نظریه‌های انگیزشی چگونه است؟
اساس نظریه‌های فیزیولوژیکی چیست؟
خلاصه فصل
فصل هفتم
«اساس نظریه‌های روان شناختی چیست؟»
الف) نظریه‌های کاهش کشاننده‌ای
کشاننده‌ها
روانشناسی من
مسائل تحقیقاتی مرتبط با نظریه فروید
کشاننده‌ها و غرایز
سازه کشاننده
کشاننده‌های ثانوی (اکتسابی)
مشوق‌ها
ترس
ناکامی
مقایسه ‌هال و فروید
ب) نظریه‌های انتظار – ارزش
1- نظریه میدانی لوین
مفاهیم نظریه لوین
ارتباط نظریه لوین و‌هال
تعارض
ناکامی و واپس روی
یادآوری و بازشناسی مسائل
2- نظریه انگیزه پیشرفت
نظریه اتکینسون درباره انگیزه پیشرفت
برآیند گرایش نزدیکی یا اجتناب از فعالیت
مقایسه نظریه اتکینسون، ‌ هال و لوین
نظریه پویایی رفتار
زمینه اجتماعی انگیزه پیشرفت
آثار مثبت اجتماعی موفقیت
نظریه یادگیری اجتماعی راتر
مفاهیم اساسی نظریه راتر
ارتباط بین مفاهیم
انگیزه درونی و بیرونی
درماندگی اکتسابی
نظریه اسنادی
مؤلفه‌های نظریه اسنادی
اسنادهای علی پیشایند
چشم انداز اسناد
نظریه ناهماهنگی شناختی فستینگر
نظریه اسناد و انگیزه پیشرفت
خطا و سوگیری‌های اسنادی
ایجاد علیتی اسنادها
آثار اسناد
اصول انگیزشی کلی
مفاهیم نظریه رسمی کلی (Kelly)
تحقیقات تجربی در زمینه خودشکوفایی
خلاصه فصل
فصل هشتم
تعریف هیجان
نظریه‌های کلاسیک هیجان
نظریه هیجانی عصبی – فیزیولوژیک پاپز
نظریه‌های کلاسیک در ویژگی‌های زیر مشترک هستند:
نظریه‌های انگیزشی و فیزیولوژیکی هیجان
نظریه‌های رفتاری هیجان
نظریه‌های روان تحلیل گری هیجان
نظریه‌های شناختی هیجان
الف) نظریه تعیین کننده شناختی هیجان
ب) نظریه توازن شناختی
ج) نظریه شناختی – فیزیولوژیکی آرنولد
د) نظریه پیوندهای هیجانی
مبانی فیزیولوژیک هیجان چیست؟
نقش دستگاه عصبی در هیجان
خلاصه فصل
فصل نهم
نظریه افتراقی ایزارد: این نظریه بر مبنای 5 فرض ارائه شده است:
هیجان‌های اصلی
خشم
اضطراب و ترس
شادکامی
غمگینی
نفرت
نظام عقلانی صورت
حسادت و غبطه
سوگ
عشق
هیجان‌های خودآگاه
ویژگی‌های غرور
خلاصه فصل
فصل دهم
تفاوت هیجان با خلق
نظریه دلبستگی
نظریه جیبلین
نظریه فیشر، شور و کارنوکان
نظریه ایزارد و مالاتستا – مگی
نظریه کامراس
نظریه لویس
نظریه هریس
نقش شناخت در تحول
تنظیم هیجان
دیدگاه زیستی و شناختی در مورد هیجان
خلاصه فصل
فصل یازدهم
«نظریه‌های اجتماعی و نقش فرهنگ در هیجان»
نظریه دیویتز
فرضیه‌های دیویتز:
نظریه کردارشناسی
نقش جلوه‌های هیجانی در تعامل اجتماعی
نظریه روابط اجتماعی
نظریه جلوه گروهی و جلوه چهره‌ای
نقش فرهنگ در هیجان
جامعه پذیری و هیجان
هیجان و ورزش
هیجان و هنر
ابعاد اجتماعی هیجان
خلاصه فصل
فصل دوازدهم
رویکرد شناختی به نارسا کنش وری هیجانی
نظریه‌های مختلف در مورد اضطراب
نظریه روان تحلیل گری
نظریه یادگیری – رفتارنگری
نظریه پدیدارشناختی و وجودی
نظریه شناختی
نظریه ایزارد، لازاروس، متدلر و بارلو در تفسیر اضطراب
افسردگی و نظریه‌های مختلف در مورد آن
نظریه روان تحلیل گری در رابطه با افسردگی
نظریه یادگیری در رابطه با افسردگی
نظریه فیزیولوژیک در رابطه با افسردگی
نظریه شناختی در افسردگی
تنیدگی و مقابله با آن
هیجان، سلامت و داستان
ناتوانی در توصیف و آگاهی از هیجان‌ها (آلکسی تایمی)
خلاصه فصل
منابع