کتاب حکمت‌ها و اندرزها جلد اول، مجموعه‌اى است دو جلدى و مشتمل بر مقالاتى از استاد شهید مطهری که در سال‌هاى 1331 تا 1341 هجرى شمسى براى یک برنامه عمومى آشنایى با فرهنگ اسلامى و جهت ایراد به‌صورت گفتار و خطابه به رشته تحریر در‌آمده است و بیشتر مطالب آن پیرامون راه و رسم زندگى و دستورات اسلام در این باب است.

کتاب حکمت‌ها و اندرزها جلد اول، که بعد از شهادت استاد به چاپ رسیده است، در مقایسه با سایر آثار استاد از یک سو شبیه به کتاب بیست گفتار است و از سوى دیگر به کتاب داستان راستان شباهت دارد.

برخى از عناوین مباحث طرح شده در کتاب حکمت‌ها و اندرزها عبارتند از: بردگان و آزادگان، ارکان سعادت بشر، ایمان و عمل صالح، خوارى معصیت و عزت طاعت، حقیقت زهد، راه نیل به آسایش، اغتنام فرصت‌ها، سیره رسول اکرم، عشق الهى، فریضه علم، کار در اسلام.

مقالات جلد اول در فاصله زمانى سال 1339 تا 1341 به رشته تحریر در آمده است. این مقالات در اختیار «شوراى نظارت بر نشر آثار استاد شهید مطهرى» نبود و در آرشیو یکى از مؤسسات فرهنگى نگهدارى مى‌شد؛ در سال 1371 در اختیار این شورا قرار گرفت و اقدام به نشر آن گردید.

نظر به این که بعدا مقالات دیگرى از همین سنخ در میان یادداشت‌هاى استاد دیده شد، لازم آمد که این کتاب به عنوان جلد اول این مجموعه و آن مقالات به عنوان جلد دوم منتشر شود.

مطالعه کتاب حکمت‌ها و اندرزه، در آشنایى با راه و رسم صحیح زندگى و درک صحیح از برخى مفاهیم اسلامى و نیز تهذیب و پالایش نفس تأثیر خواهد داشت و براى عارف و عامى سودمند و فرحزاست.

فهرست مطالب
مقدمه چاپ بیستم
خداشناسى، مبناى انسانیت
خداشناسى، پایه و اساس دین
دین، پشتوانه سعادت
بردگان و آزادگان
یاد خدا، تنها مایه آرامش جان
دین، یگانه رام‏کننده نفس امّاره
راه سعادت
ارکان سعادت بشر
ایمان و عمل صالح
خوارى معصیت و عزّت طاعت
ارزش سرمایه عمر
دنیا، مزرعه آخرت
انسان، مربّى خود
محاسبه نفس
ظلم به نفس
توبه
استغنا و بى‏نیازى، حافظ کرامت آدمى
حقیقت زهد
ساده‏زیستى و پرهیز از تکلّف
حق و تکلیف
خصوصیات حق از نظر على علیه‏السلام
حقوق مردم بر یکدیگر
دوران خلافت امیرالمؤمنین على علیه‏السلام
تربیت على علیه‏السلام
روش سیاسى على علیه‏السلام
دشمنان عقل
تقوا و روشن‏بینى
روحیه سالم
آرزوهاى دراز
مرگ در نظر مردان خدا
سرمایه خُلق نیک
قلب سلیم
تأثیر کار در تهذیب اخلاق
لزوم همگامى کار و دانش
صبر و ظفر
اختیار، امتیاز بزرگ انسان
نعمت زبان و نطق
تأثیر عمل در هدایت بشر
روح اجتماعى مؤمن
رعایت جنبه‏هاى معنوى و اخلاقى در انفاق
فقر روحى و فکرى
فقر معنوى
تعصّب باطل
1: موجبات کاهش تأثیر تعلیمات دین
2: موجبات کاهش تأثیر تعلیمات دین
خطر تحریف در اسناد دینى
تأثیر گناه و معاشرت با بدان در سیاه‏دلى
تعارفهاى دروغین
فهرست آیات قرآن کریم
فهرست احادیث
فهرست اشعار عربى
فهرست اشعار فارسى
فهرست اسامى اشخاص
فهرست کتب، نشریات، مقالات
فهرست آیات قرآن کریم
فهرست احادیث
فهرست اشعار عربى
فهرست اشعار فارسى
فهرست اسامى اشخاص
فهرست کتب، نشریات، مقالات