کتاب بیان اندیشه در موسیقی تالیف سیدنی فینکلشتاین، پژوهشی است درباره تکامل معنای موسیقی، که صرفا تاریخ نیست، ولی ضرورتاً باید موضوع را به شیوه‌ای تاریخی بررسی کند و تصوری از چگونگی جذب تجربه‌ها، مسائل و اندیشه‌های نو با دخالت موسیقی در ذهن خواننده بیافریند.

جز مختصر بحثی که درباره سرچشمه‌های موسیقی می‌شود، در کتاب بیان اندیشه در موسیقی (How music expresses ideas)، موسیقی اروپا در 500 سال گذشته و مسائل موسیقی در آمریکای امروز بررسی می‌شود. این، با داستان تمام و کمال موسیقی خیلی فاصله دارد. ملت‌های آسیا و افریقا و سرخ‌پوستان آمریکا، فرهنگ‌ها و سنت‌های موسیقیایی بسیار سرشاری از آنِ خود داشته‌اند. نظام سرمایه‌داری که در طی پانصد سال گذشته در اروپا و آمریکا رشد یافت، ثروت‌هایش را از غارت و استثمارِ استعماری کشورها و ملت‌های آسیا، افریقا و آمریکا به دست آورد. این استثمار با به‌ انقیاد درآوردن ملت‌ها و خوار شمردن فرهنگ‌های آنان همراه بود.

کتاب بیان اندیشه در موسیقی به هنر، ادبیات، فرهنگ و موسیقی اشاره دارد. نوشته‌ها و نقدهای فینکلشتاین در زمینه موسیقی، هنر و ادبیات، طیفی بسیار گسترده تشکیل می‌داد و موضوعاتی چون موسیقی جاز، موسیقی کلاسیک، نقد موسیقی، زیبایی‌شناسی، نقد ادبی، زندگی و آثار هنرمندان برگزیده، رئالیسم در هنر و ادبیات و نقش آن در مطالعات فرهنگی می‌شد.

نخستین فصل کتاب حاضر، مقاله‌ای است سراپا تازه درباره نوع اندیشه‌هایی که در موسیقی بازتاب می‌یابند یا موسیقی می‌تواند آن‌ها را بیان کند. بخش‌هایی از فصل‌های دیگر، مخصوصاً بخش‌های پایانی کتاب را شدیداً تحت تأثیر رویدادهای اواخر دهه‌های 1940 و 1950 یافته.

سیدنی والتر فینکلشتاین (Sidney Walter Finkelstein)، متولد بروکلین، نیویورک در 4 ژوییه 1909، تحصیلات دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را به ترتیب در سال‌های 1929 و 1932 در دانشگاه کلمبیا به پایان رساند و پس از آن در مقام یک منتقد پرآوازه در گسترده موسیقی، ادبیات و هنرها به میدان آمد. در سال 1955 دومین درجه کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه نیویورک دریافت کرد. در دهه 1930 برای نشریه Brooklyn Daily بررسی و نقد کتاب‌های مرتبط با موسیقی، ادبیات و هنرها را آغاز کرد و در اداره پست نیز به خدمت پرداخت.

در دهه 1940 به کارکنان بخش موسیقی در روزنامه Herald Tribune پیوست و برای چند نشریه دیگر مانندNew Masses ، Masses and Mainstream نیز مقالات انتقادی در بررسی آثار موسیقیایی می‌نوشت. او که از معتقدان به رئالیسم اجتماعی آن روزگار و دارای گرایش سیاسی چپ بود کتاب‌های بسیار در زمینه هنرها، ادبیات، فرهنگ و موسیقی نوشت. فینکلشتاین در روز 14 ژانویه 1974 در نیویورک چشم از جهان فرو بست.

در بخشی از کتاب بیان اندیشه در موسیقی می‌خوانیم:

بسیاری از مردم، موسیقی را “خالص‌ترین” هنر یا هنری انتزاعی می‌دانند که چندان از دنیای خارج یعنی طبیعت، جامعه و تاریخ، تأثیر نمی‌پذیرد. لیکن تاریخ موسیقی با این گفته مغایرت دارد. موسیقی از دیدگاه سبک و شکل دستخوش تغییراتی شده است - مانند رنسانس، باروک، روکوکو، کلاسیک، و رمانتیک - که اهمیت بسیاری برای آهنگسازان دارد، و با تغییراتی مشابه در هنرهای دیگر قرین بوده است. این تغییرات، بر تحولات جامعه اروپا از سده پانزدهم تا سده نوزدهم منطبق بوده است.

موسیقی، تصویرهای ‌“تجسمی” یا دیدگانی به شیوۀ نقاشی و ادبیات، از دنیای خارج فراهم نمی‌آورد. بلکه تصویرهایی صوتی از دنیای خارج می‌آفریند که همانند تقلید از آوازهای پرندگان، صدای راه رفتن، و صدای باد و باران هستند، ولی این‌ها جنبه ظاهری هنر موسیقی به‌ شمار می‌روند. موسیقی از دیدگاه شیوه بیان با هنرهای دیگر تفاوت دارد، ولی از دیدگاه ماهیت بینادی‌اش به عنوان هنری که یا واکنش انسان به دنیای خارج یا زندگی درونی انسان را مجسم می‌کند، تفاوتی با آن‌ها ندارد.

نقاشی و ادبیات، صرفاً با مجسم کردن گزارش‌های مستند یا عکس‌گونه از دنیای خارج، به عنوان هنر، به حیات خود ادامه نمی‌دهند. بلکه فعالیت این دو هنر، آفریدن چنان تصویرهایی از دنیای خارج است که موجب پیدایش پاره‌ای حالت‌های خاص درونی یا روانی در بیننده شوند. کار هنری، در اینجا نه فقط با بیننده بلکه از بیننده نیز سخن می‌گوید. منظره‌های آفریده رمبرانت، آشکارا طراحی‌هایی از منظره‌های واقعی‌اند، ولی همین منظره‌ها را نیز می‌توان “تصویرهای انسانی” یا “چهره‌های انسانی” نامید.

فهرست مطالب
پیشگفتار نویسنده بر ویرایش جدید
فصل اول: موسیقی و تصویرهای انسانی
فصل دوم: سرچشمه‌های موسیقی
فصل سوم: دهکده، دربار و کلیسا
فصل چهارم: آهنگساز در مقام هنرمند و صنعتگر
فصل پنجم: "موسیقی ناب" و ستیز اجتماعی
فصل ششم: هنر برای هنر، و ناآگاهان
فصل هفتم: ارتجاع در زندگی، "ترقی" در هنر
فصل هشتم: موسیقی و آزادی ملی
فصل نهم: مدرن تا کجا مدرن است؟
فصل دهم: اصطلاحات موسیقی